Pele dự dự kiện đếm ngược tròn một năm trước World Cup 2018 tại Moskva, Nga tháng 6/2017. Ảnh: Đức Đồng
Edson Arantes do Nascimento - được cả thế giới biết đến nhiều hơn với cái tên Pele cùng biệt danh "Nhà Vua" - là một trong những biểu tượng vĩ đại nhất của thế giới bóng đá.
Pele bắt đầu sự nghiệp ở tuổi 15 tại CLB Brazil Santos và nhanh chóng làm mê hoặc người hâm mộ trên toàn thế giới bằng lối chơi tốc độ, nhanh nhẹn, khả năng rê dắt bóng, độ chính xác cao và sắc bén trong dứt điểm.
Năm 1961, khi Pele mới 21 tuổi, chính phủ của Tổng thống Brazil Janio Quadros đã tuyên bố tiền đạo này là "báu vật chính thức của quốc gia" để ngăn các CLB châu Âu tuyển mộ ông. Sau đó là sự cố nổi tiếng năm 1969 khi hai phe trong cuộc nội chiến ở Nigeria đồng ý ngừng giao tranh trong 48 giờ chỉ để xem Pele thi đấu, khi ông cùng Santos sang du đấu ở Nigeria. Những điều này cho thấy Vua bóng đá được đánh giá cao như thế nào ngay từ khi bắt đầu sự nghiệp. Dưới đây là những kỷ lục mà ông lập được trong 21 năm chơi bóng.
Cầu thủ duy nhất ba lần vô địch World Cup
Pele ba lần đăng quang ở giải đấu số một thế giới cấp ĐTQG, hai lần liên tiếp vào năm 1958, 1962 cùng lần cuối vào năm 1970. Trong đó, 1958 là chức vô địch World Cup đầu tiên của Brazil - quốc gia giàu thành tích nhất với năm lần giành Cup vàng.
Đây là một trong nhiều kỷ lục Guinness thế giới của Pele. Tổng cộng, có 21 cầu thủ - gồm Pele - đã hơn một lần vô địch World Cup. Trong đó có 16 cầu thủ Brazil, bốn cầu thủ Italy và một người Argentina.
Pele hôn lên chiếc cup Jules Rimet - cup cho nhà vô địch World Cup 1970. Ảnh: FIFA
Hàng loạt kỷ lục khác tại World Cup
Pele ra mắt World Cup 1958 khi mới 17 tuổi 234 ngày. Ông lập tức để lại dấu ấn khi kiến tạo để Vava ấn định chiến thắng 2-0 trước Liên Xô, giúp Brazil đi tiếp với ngôi đầu. Ở tứ kết, Pele ghi bàn duy nhất giúp Brazil hạ Xứ Wales 1-0. Nhờ đó, ông thành cầu thủ trẻ nhất nổ súng tại World Cup, khi mới 17 tuổi 239 ngày.
Pele góp ba bàn trong trận bán kết thắng Pháp 5-2 và trở thành cầu thủ trẻ nhất lập hat-trick tại World Cup. Đến chung kết, Pele tiếp tục bùng nổ với cú đúp giúp Brazil thắng Thụy Điển 5-2, qua đó thành cầu thủ trẻ nhất ra sân và ghi bàn trong một trận chung kết, cũng như là cầu thủ trẻ nhất từng vô địch World Cup, khi mới 17 tuổi 249 ngày.
Không chỉ là tay săn bàn sắc bén, Pele còn có thể sắm vai kiến thiết hoàn hảo với khả năng đặt đồng đội vào những vị trí hoàn hảo nhất để ghi bàn. Ông có 10 kiến tạo trong ba kỳ World Cup - kỷ lục vẫn chưa bị xô đổ.
Pele cũng giữ kỷ lục về số pha kiến tạo trong một kỳ World Cup, với sáu đường chuyền dọn cỗ tại Mexico 1970. Danh thủ Brazil có một kiến tạo ở chung kết năm 1958, và hai kiến tạo ở chung kết năm 1970. Nhờ đó, ông là cầu thủ duy nhất có ba kiến tạo qua các trận chung kết World Cup.
Pele còn giữ kỷ lục kiến tạo nhiều nhất ở vòng knock-out World Cup với 6 lần, bằng Lionel Messi.
Cầu thủ ghi bàn nhiều nhất trong lịch sử Santos và tuyển Brazil
Pele đạt hiệu suất gần một bàn mỗi trận, khi ghi 643 bàn thắng qua ít nhất 659 trận cho Santos - CLB mà ông khoác áo trong gần hai thập kỷ từ năm 1956 đến 1974.
Kể từ đó, không ai ghi được nhiều bàn thắng như Pele cho CLB Brazil. Ông cùng Santos giành 6 lần vô địch giải VĐQG Brazil, hai Copa Libertadores, hai Cup Liên lục địa và một Siêu Cup Liên lục địa.
Pele tung người móc bóng ghi bàn kiểu xe đạp chổng ngược trong một trận đấu của Santos tháng 9/1968. Ảnh: AP
Con số 643 cũng đưa Pele thành cầu thủ giữ kỷ lục ghi nhiều bàn thắng nhất cho một CLB trong 46 năm, cho đến khi Lionel Messi thiết lập cột mốc mới ngày 22/12/2020. Khi đó, ngôi sao Argentina xô đổ thành tích của Pele với bàn thắng thứ 644 cho Barca.
Pele còn giữ kỷ lục ghi nhiều bàn nhất trong lịch sử tuyển Brazil với 77 bàn qua 92 trận. Tại World Cup 2022, Neymar cân bằng thành tích của Pele, nhưng trải qua 124 trận để ghi 77 bàn, nhiều hơn Pele 32 trận.
Cầu thủ ghi nhiều bàn nhất trong cả sự nghiệp
Pele được cả Kỷ lục Thế giới Guinness và FIFA công nhận là cầu thủ bóng đá ghi nhiều bàn nhất trong sự nghiệp, nhưng không có con số cụ thể.
Theo Kỷ lục Guinness, Pele ghi 1,279 bàn sau 1,363 trận, gồm cả những bàn trong các trận giao hữu, cấp nghiệp dư, đội dự bị và các trận đấu cấp quốc gia dành cho lứa tuổi thiếu niên.
FIFA và LĐBĐ Nam Mỹ (CONMEBOL) thì xác nhận Pele ghi 1,281 bàn, trong khi nhà sử học của CLB Santos Odir Cunha nói với ESPN vào tháng 3/2021 rằng Pele đã ghi 1,282 bàn trong toàn bộ sự nghiệp.
Bản thân Pele thì khẳng định đã ghi 1,283 bàn trong sự nghiệp, và thậm chí đã đăng thông tin này lên Twitter năm 2015.
Bất kể con số chính xác là bao nhiêu, FIFA công nhận huyền thoại Brazil là cầu thủ duy nhất ghi 25 bàn cho đội tuyển khi chưa tròn 18 tuổi, và ông cán mốc này qua 20 trận.
Pele (trái) ghi bàn vào lưới thủ môn Claude Abbes trong trận Brazil thắng Pháp 5-2 tại bán kết World Cup 1958. Ảnh: PA Images
Ghi hơn 100 bàn trong hai năm dương lịch
FIFA công nhận Pele đã ghi 127 bàn trong năm 1959 và 110 bàn vào năm 1961. Không rõ điều này có giúp "Vua bóng đá" nắm giữ kỷ lục ghi nhiều bàn nhất trong một năm dương lịch hay không.
Kỷ lục Thế giới Guinness công nhận Messi là người nắm giữ kỷ lục ghi 91 bàn vào năm 2012. Cùng năm đó, Hiệp hội bóng đá Zambia tuyên bố ngôi sao của họ, Godfrey Chitalu, đã ghi 107 bàn cho CLB và ĐTQG vào năm 1972.
Sau đó, phát ngôn viên của FIFA, Alex Stone nói với BBC Sport rằng "đó không phải kỷ lục chính thức của FIFA", bởi họ không lưu giữ thành tích trong nước. Vì thế, cả Messi và Chitalu đều không được FIFA công nhận là người nắm giữ kỷ lục về số bàn thắng trong một năm dương lịch.
Vô số danh hiệu và giải thưởng cá nhân
Năm 1999, Pele được bầu chọn là Cầu thủ hay nhất thế kỷ 20 bởi Liên đoàn Thống kê và Lịch sử Bóng đá Quốc tế (IFFHS). Ông cũng được vinh danh với Huân chương Olympic - vinh dự cao nhất do Ủy ban Thế vận hội Quốc tế (IOC) trao tặng - vào năm 2016 tại bảo tàng Pele ở Santos.
Pele nhận Giải thưởng Hòa bình Quốc tế năm 1978, Huân chương Hiệp sĩ danh dự của Đế quốc Anh năm 1997 vì công việc của ông với tư cách là đại sứ thiện chí của UNICEF. Pele còn được FIFA vinh danh cầu thủ của thế kỷ vào năm 2000, cùng với cố huyền thoại Diego Maradona của Argentina.
Dù vậy, Pele chưa từng giành Quả Bóng Vàng - danh hiệu cá nhân cao quý nhất trong bóng đá. Nhưng Quả Bóng Vàng không được trao cho các cầu thủ không phải người châu Âu cho đến năm 1995. Hơn nữa, không cầu thủ nào thi đấu bên ngoài châu Âu đủ điều kiện nhận Quả Bóng Vàng cho đến năm 2007 - năm mà tạp chí France Football đã mở rộng bình chọn giải thưởng cho tất cả cầu thủ trên thế giới
Vì thế, cả Pele và Maradona đều chưa từng giành Quả Bóng Vàng. Nhưng vào năm 2013, Pele được FIFA trao tặng giải thưởng Quả Bóng Vàng danh dự (Ballon d'Or Prix d'Honneur).
Pele xúc động và khóc khi nhận Quả Bóng Vàng Danh dự trong lễ trao giải Quả Bóng Vàng FIFA ngày 13/1/2014 tại Zurich, Thụy Sỹ. Ảnh: FIFA
Pele cũng nhận được Giải thưởng Thành tựu Trọn đời Laureus đầu tiên vào năm 2000, và là một trong ba VĐV thể thao - cùng võ sĩ quyền Anh Muhammad Ali và cầu thủ bóng chày Jackie Robinson - góp mặt trong danh sách 'Những người quan trọng nhất của thế kỷ' của tạp chí TIME vào năm 1999.
Huyền thoại Brazil cũng được FIFA ghi nhận vì đặt ra thuật ngữ "Trò chơi Đẹp" (The Beautiful Game) cho bóng đá.
Hồng Duy (theo Lifestyle Asia)