Chiều 26/12, Phó thủ tướng Lê Văn Thành làm việc với các bộ, ngành, địa phương về tháo gỡ khó khăn trong xuất nhập khẩu hàng qua các tỉnh biên giới phía Bắc.
"Phấn đấu giải phóng sớm nhất lượng xe ùn ứ ở các cửa khẩu thuộc tỉnh Quảng Ninh, Lạng Sơn. Thời gian này, các đồng chí được quyền thông báo các địa phương, doanh nghiệp không đưa hàng lên cửa khẩu", Phó thủ tướng nói.
Ông giao Chủ tịch UBND các địa phương có hàng hoá ùn tắc tại cửa khẩu thông báo rộng rãi cho các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và người dân biết về tình hình thông quan. Các địa phương cần xác định rõ số lượng phương tiện có thể được vận tải hàng hoá lên cửa khẩu mỗi ngày và kiểm soát chặt chẽ, bảo đảm không ùn tắc tại cửa khẩu.
Phó thủ tướng Lê Văn Thành họp với các bộ, ngành, địa phương về tháo gỡ khó khăn xuất nhập khẩu hàng hoá qua các tỉnh biên giới, chiều 26/12. Ảnh: VGP
Ùn tắc hàng hoá tại các cửa khẩu diễn ra một tháng nay. Theo báo cáo của Bộ Công Thương, đến ngày 25/12, Quảng Ninh còn 1.555 xe, Lạng Sơn 4.204 xe, 80% trong số này là xe chở nông sản, trái cây có đặc tính dễ hư hỏng.
Năng lực thông quan tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc hiện rất chậm. Như tại Lạng Sơn, một ngày chỉ thông quan được 88 xe hàng qua hai cửa khẩu Hữu Nghị, Chi Ma. Cửa khẩu Tân Thanh hiện vẫn tạm dừng thông quan.
Hàng nghìn xe ủn ứ tại các cửa khẩu Lạng Sơn một tháng qua khiến tỉnh này gặp áp lực rất lớn về bố trí chỗ đỗ phương tiện, ăn ở, sinh hoạt cho hàng vạn người và các vấn đề an ninh trật tự, môi trường...
Lãnh đạo tỉnh Lạng Sơn cho biết, tỉnh này đã hội đàm 50 cuộc từ cấp huyện, ngành với phía lãnh đạo tỉnh Quảng Tây, đề nghị tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh thông quan hàng hoá. Tuy nhiên, phía Trung Quốc theo đuổi chính sách "zero Covid" nên siết chặt các biện pháp phòng, chống dịch, khử khuẩn xe và hàng; lái xe Việt Nam không được vào nội địa Trung Quốc mà phải trung chuyển lái xe ở cửa khẩu... khiến tốn nhiều thời gian, gây ùn ứ.
"Trung bình một giờ chỉ thông quan được 8 xe. Một cửa khẩu chỉ thông quan được 88 xe một ngày", ông Hồ Tiến Thiệu, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn thông tin.
Đề cập nguyên nhân chủ quan khiến tình trạng ùn ứ tại cửa khẩu dịp cuối năm "đến hẹn lại lên", ông Trần Quốc Khánh, Thứ trưởng Công Thương cho rằng, do những điểm yếu cố hữu của sản xuất, xuất khẩu nông sản thời gian qua. Đó là sản xuất nông nghiệp không theo tín hiệu, nhu cầu thị trường, xuất khẩu chủ yếu theo hình thức trao đổi cư dân (tiểu ngạch), không xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc...
"Các bộ, địa phương biên giới liên tục có các khuyến cáo về tình hình ùn tắc tại các khu vực cửa khẩu nhưng các thương nhân vẫn tiếp tục đưa hàng lên dẫn đến tình trạng ùn tắc ngày càng nghiêm trọng hơn", ông Khánh nêu quan điểm.
Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cũng cho rằng, các doanh nghiệp chưa chú trọng thị trường trong nước với 100 triệu dân. Biết được tình trạng hàng hóa ùn ứ, các doanh nghiệp vẫn tiếp tục đưa hàng hóa lên biên giới.
Với tình trạng ùn tắc kéo dài tại các cửa khẩu, ông Diên nói, Bộ Công Thương đã chỉ đạo các cơ quan trực thuộc tăng cường năng lực tiêu thụ ở thị trường nội địa qua các kênh truyền thông như chợ, siêu thị và bằng cả thương mại điện tử.
"Các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp, nông dân phải khẩn trương chuyển đổi phương thức sản xuất, phải theo quy hoạch, kế hoạch và bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng. Sản xuất cái gì phải tính bán cho ai, ở đâu, tuân thủ tín hiệu thị trường", ông Diên nhận xét.
Hiện mỗi ngày Lạng Sơn vẫn ghi nhận 60-70 xe chở hàng lên cửa khẩu, trong khi thông quan chậm, nên ùn tắc tại đây vẫn kéo dài.
Ông Hồ Tiến Thiệu đề nghị, trước mắt các doanh nghiệp cần điều tiết, hạn chế đưa hàng hóa xuất khẩu lên biên giới; tăng cường công tác phòng chống dịch bệnh như khử khuẩn xe chở hàng, thường xuyên xét nghiệm cho tài xế, thiết lập vùng an toàn dịch bệnh...
Trước thực tế này, Phó thủ tướng Lê Văn Thành yêu cầu các bộ: Ngoại giao, Công Thương và các địa phương có cửa khẩu biên giới làm việc, hội đàm với phía Trung Quốc để tạo thuận lợi cho thông quan hàng, nhất là hàng nhập khẩu phục vụ sản xuất trong nước và các xe hàng, container hiện bị ùn ứ. Chẳng hạn tăng thời gian thông quan từ 8 tiếng một ngày hiện tại, lên 12 tiếng.
Về lâu dài, Bộ Y tế, Hải quan, UBND các tỉnh, phối hợp với các bộ, ngành liên quan để bàn bạc, hình thành các "vùng xanh", "luồng xanh" an toàn dịch bệnh tại khu vực biên giới.
Bộ Y tế nghiên cứu ban hành các tiêu chuẩn, điều kiện, quy trình để hình thành vùng xanh, luồng xanh, góp phần đẩy nhanh tốc độ lưu thông hàng hoá qua cửa khẩu một cách an toàn.
Các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng tìm giải pháp mở rộng thị trường, đẩy mạnh phân phối và tiêu thụ trong nước, khai thác triệt để các dư địa của thị trường nội địa rộng lớn với gần 100 triệu dân; giảm bớt phụ thuộc vào thị trường truyền thống. Hạn chế tiến tới chấm dứt hoạt động thương mại đường mòn, lối mở. Đầu tư hệ thống cơ sở vật chất, hạ tầng logistics để bảo quản, quản lý hàng hoá.
"Người dân, doanh nghiệp chuyển đổi sản xuất theo hướng hàng hoá, gắn với thị trường, đảm bảo tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn, quy chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc hàng hoá", Phó thủ tướng nhấn mạnh.
Tính toán của Hiệp hội Rau quả Việt Nam, tình trạng ùn tắc hàng hoá tại các cửa khẩu kéo dài có thể kiến các doanh nghiệp thiệt hại lên tới 4.000 tỷ đồng. Để hỗ trợ doanh nghiệp, chủ hàng, tỉnh Lạng Sơn quyết định giảm phí lưu kho bãi, ra vào bến xe trung chuyển cửa khẩu; cấp nước, mỳ... cho các tài xế đang kẹt tại cửa khẩu.
Hoài Thu