Sau hơn 3 năm điều tra lại, ngày 18/1, TAND TP HCM sẽ xét xử sơ thẩm lần hai bị cáo Trương Vui (62 tuổi, nguyên chủ tịch HĐQT, tổng giám đốc Công ty cổ phần xuất nhập khẩu lâm sản, hàng tiểu thủ công nghiệp - Upexim) và đồng phạm về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Cố ý làm trái quy định của nhà nước trong quản lý kinh tế.
Trước đó, phán quyết của tòa này đối với ông Vui và các bị cáo; cũng như việc giải quyết toà nhà 4-6 Hồ Tùng Mậu (rộng 600 m2 ở quận 1) đã bị TAND Cấp cao hủy, trả hồ sơ để điều tra xét xử lại do "vượt thẩm quyền" và "vi phạm tố tụng".
Bị cáo Trương Vui (ngoài cùng bên phải) và các bị cáo trong lần ra tòa năm 2019. Ảnh: Hải Duyên
Công ty Upexim thành lập năm 2002, chuyên sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu lâm sản và hàng tiểu thủ mỹ nghệ, sản xuất hàng may mặc. Năm 2010 UBND TP HCM chỉ định bán nhà đất số 4-6 Hồ Tùng Mậu cho Công ty Upexim.
Theo cáo trạng của VKSND Tối cao, tháng 7/2010, do Upexim không có khả năng tài chính nên ông Vui bàn với các thành viên HĐQT để Công ty Cổ phần đầu tư thương mại - Tradeco tham gia góp vốn hợp tác kinh doanh xây Dự án Upex Tower. Tradeco đã chuyển cho Upexim 60 tỷ đồng - tương đương một nửa giá trị quyền sử dụng đất.
Tuy nhiên, ông Vui sau đó tự ý thỏa thuận bán tài sản này cho Công ty Kim Cương Xanh với giá 330 tỷ đồng (giá ghi trên hợp đồng là 280 tỷ), giấu chuyện đây là tài sản hợp tác kinh doanh với Tradeco. Công ty Kim Cương Xanh đã nhiều lần chuyển cho Upexim tổng cộng 120 tỷ đồng. Ông Vui chỉ chuyển vào tài khoản của công ty hơn 72,2 tỷ đồng, còn 47,8 tỷ chiếm đoạt sử dụng cá nhân. Do Công ty Kim Cương xanh không còn khả năng tài chính nên sau đó đã hủy hợp đồng mua bán với Upexim.
Đến năm 2012, ông Vui thông qua 2 công ty do mình lập ra (nhưng không hoạt động kinh doanh), sử dụng căn nhà 4-6 Hồ Tùng Mậu thế chấp cho Agribank chi nhánh Sài Gòn vay 110 tỷ đồng, không thông báo cho các bên biết thực trạng căn nhà có đồng sở hữu. Hành vi này của ông Vui đã được đình chỉ điều tra, tách ra thành vụ án dân sự.
Để có tiền trả nợ khoản vay của Vietcombank chi nhánh Vĩnh Lộc trước đó, ông Vui tiếp tục lừa bán thêm cho Tradeco 20% giá trị căn nhà với giá 24 tỷ đồng và tiếp tục "ém" chuyện đã thế chấp căn nhà cho Agribank.
Cơ quan điều tra xác định, tổng cộng ông Vui đã chiếm đoạt của Công ty Kim Cương Xanh 120 tỷ đồng và của Tradeco 24 tỷ. Ngoài ra, ông Vui còn bị cáo buộc lừa chiếm đoạt của Agribank gần 7 tỷ đồng thông qua hợp đồng tín dụng thế chấp lô đất ở Bình Dương.
Tòa nhà Upexim trên đường Hồ Tùng Mậu, quận 1. Ảnh: Mạnh Tùng
Hồi tháng 4/2019, TAND TP HCM tuyên phạt ông Vui mức án tù chung thân. Về trách nhiệm dân sự, toà buộc Upexim trả cho Tradeco khoản tiền tương đương 50% giá trị căn nhà 4-6 Hồ Tùng Mậu theo hợp đồng hợp tác kinh doanh, 50% còn lại sẽ được đảm bảo cho nghĩa vụ thanh toán khoản vay của Upexim đối với Agribank, Công ty Kim Cương Xanh và những người liên quan khác. Các bên liên quan kháng cáo.
Tháng 10/2019, TAND Cấp cao xử phúc thẩm, tuyên huỷ án sơ thẩm. Theo HĐXX, việc thỏa thuận góp vốn đầu tư giữa Upexim và Tradeco là quan hệ giao dịch dân sự, được thực hiện giữa hai pháp nhân, không có dấu hiệu gian dối. Tuy nhiên, bản án sơ thẩm quyết định kê biên nhà số 4-6 Hồ Tùng Mậu, chia 50% giá trị nhà đất giao cho công ty Tradeco để thanh toán cho hợp đồng hợp tác kinh doanh là "đã giải quyết vụ việc dân sự trong hình sự và vi phạm thủ tục tố tụng".
Về việc Trương Vui thông qua 2 công ty do mình lập ra (không hoạt động) để vay Agribank chi nhánh Sài Gòn 110 tỷ đồng, thế chấp bằng căn nhà 4-6 Hồ Tùng Mậu, cơ quan điều tra cho rằng giá trị thực của tòa nhà này lớn hơn nhiều so với định giá trong tố tụng hình sự. Hơn nữa, chưa có cơ sở xác định tài sản đảm bảo có giá trị thấp hơn dư nợ nên đã đình chỉ điều tra liên quan đến hành vi này. TAND TP HCM kê biên tài sản thế chấp để giải quyết các trách nhiệm dân sự khác trong vụ án hình sự là không đúng luật tố tụng.
"Việc hợp tác góp vốn xây dựng dự án giữa Upexim và Tradeco là quan hệ dân sự, trước khi Vui thực hiện hành vi phạm tội. Tuy nhiên, tòa sơ thẩm tuyên buộc Upexim trả cho Tradeco khoản tiền tương đương 50% giá trị căn nhà 4-6 Hồ Tùng Mậu là không có căn cứ, vi phạm tố tụng", HĐXX nêu.
Cùng quan điểm, trong kiến nghị mới đây, phía Upexim cho rằng, cáo trạng đã chứng minh hành vi phạm tội của Trương Vui chỉ xảy ra sau khi hợp đồng góp vốn giữa Tradeco và Upexim được ký kết, không liên quan đến trách nhiệm hình sự của bị cáo. Do vậy, nếu có sự tranh chấp về quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng thì phải do Tòa dân sự (hoặc Kinh tế) giải quyết theo trình tự tố tụng dân sự.
Bình Nguyên