Dù giúp Bournemouth trụ hạng mùa trước, HLV Gary O’Neil vẫn bị sa thải để nhường vị trí cho Andoni Iraola. Thay đổi này giúp Tây Ban Nha đang có nhiều HLV nhất giải, với năm người, thể hiện tính đa dạng hóa ở Ngoại hạng Anh.
Kể từ mùa 2004-2005, luôn có ít nhất một HLV Tây Ban Nha ở một thời điểm tại giải, bắt đầu với Rafa Benitez ở Liverpool. Tỷ lệ HLV Tây Ban Nha tăng nhanh ở ba mùa vừa qua, từ mức 8,33% lên 25% như hiện tại.
HLV Tây Ban Nha không đảm bảo đem về thành công. Hai trong ba đội phải xuống hạng mùa trước có lúc làm việc cùng nhà cầm quân từ nước này, là Southampton với Ruben Selles và Leeds với Javi Gracia. Trong quá khứ, Juande Ramos, Pepe Mel hay Xisco Munoz cũng không làm được như kỳ vọng ở Tottenham, West Brom và Watford.
Nhưng với Benitez thuở ban đầu, hay Pep Guardiola, Mikel Arteta và Unai Emery hiện tại, những HLV Tây Ban Nha đang được đánh giá cao và trở thành xu thế. Bên cạnh Iraola, Guardiola, Arteta và Emery, Tây Ban Nha còn Julen Lopetegui làm việc ở Wolverhampton. Ngoài Guardiola, bốn HLV còn lại đều tới từ xứ Basque. Họ có điểm chung là tôn sùng lối chơi kiểm soát bóng và áp sát tầm xa với cường độ cao.
Mùa 2004-2005 chứng kiến cột mốc không chỉ với HLV Tây Ban Nha, khi Jose Mourinho cũng thành HLV Bồ Đào Nha đầu tiên ở Ngoại hạng Anh. Đó cũng là lần đầu giải hiện diện HLV từ 10 liên đoàn khác nhau. Martin Jol đem làn gió Hà Lan tới Tottenham, còn Velimir Zajec là đại diện Croatia đầu tiên dẫn Portsmouth tại giải.
Mùa 1995-1996, giải chỉ có HLV tới từ các nước nói tiếng Anh gồm Anh, Scotland và Ireland. Đến mùa trước, giải có HLV từ 14 nước, gồm Áo, Đan Mạch, Anh, Pháp, Đức, Italy, Hà Lan, Bắc Ireland, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Ireland, Scotland, Xứ Wales và Mỹ.
Người mở đầu cho làn sóng HLV ngoại tại giải là Arsene Wenger, khi Arsenal đưa ông về Highbury từ Nagoya Grampus mùa 1996-1997. Ông đại diện cho HLV Pháp tại giải suốt 22 năm tiếp theo. Sau Wenger, đã có bảy HLV Pháp tới giải nhưng không được xem là thành công. Đại diện duy nhất của Pháp mùa trước là Patrick Vieira bị Crystal Palace sa thải tháng 3/2023.
Ngoại hạng Anh quốc tế hóa phần nào vì chất lượng HLV nội đi xuống. Đây là lần đầu giải chỉ có 20% bản địa, thông số thấp nhất lịch sử. Mùa trước, giải đạt kỷ lục 39 HLV làm việc, nhưng chỉ có chín người trong đó dẫn dắt đội chơi trọn 38 trận. Trong chín HLV này, cũng chỉ có một người Anh là Eddie Howe tại Newcastle. Trung bình, một HLV Anh chỉ dẫn đội 13 trận mùa trước, tính cả Howe.
Ở ba giải hàng đầu khác là La Liga, Bundesliga và Serie A, lượng HLV bản địa chiếm tỷ lệ thấp nhất cũng là 60%. Họ cũng không ngần ngại ra nước ngoài làm việc, và đoạt danh hiệu như Carlo Ancelotti, Jurgen Klopp, Guardiola hay Benitez.
Các HLV Anh thường không thành công khi làm việc ở những nước khác, trong thế kỷ 21. Ở La Liga, Bundesliga và Serie A trong 20 năm qua, chỉ có ba HLV người Anh làm việc là Steve McClaren, Gary Neville và Tony Adams. Wolfsburg của McClaren chỉ giành trung bình 1,1 điểm mỗi trận, Valencia thời Neville tệ hơn với 0,88 điểm. Còn Adams dẫn dắt Granada đá bảy trận toàn thua.
Scotland cũng rơi vào tình cảnh tương tự, khi họ chỉ còn HLV David Moyes ở Ngoại hạng Anh. Có thời Scotland đứng đầu về lượng HLV tại giải, chính là mùa 2011-2012 với tỷ lệ 28%, trong đó có Alex Ferguson, Kenny Dalglish hay Moyes. Nhưng ngày càng nhiều HLV quốc tế chiếm suất của những đồng nghiệp bản địa.
Ange Postecoglou là ví dụ điển hình, khi ông là HLV đầu tiên thuộc một nước ở LĐBĐ châu Á làm việc tại Ngoại hạng Anh. HLV người Australia được bổ nhiệm dẫn Australia từ mùa 2023-2024. Ngoài ra Vincent Kompany cũng là HLV Bỉ đầu tiên làm việc tại giải, khi ông vừa đưa Burnley lên hạng.
Những HLV Tây Ban Nha và quốc tế áp đảo ở Ngoại hạng Anh khiến giải đấu ngày càng đa dạng và hấp dẫn hơn. Trình độ giữa các đội cũng được thu hẹp lại, khiến các cuộc đua dự cup châu Âu hay trụ hạng trở nên khó lường. Nhưng liệu HLV nước nào, với trường phái ra sao, sẽ đủ sức lật đổ thầy trò Guardiola?
Xuân Bình (theo Athletic)