Trong một xã hội ngày càng đề cao sức khỏe tinh thần, nhiều người trẻ không còn xem chạy bộ như cuộc đua với đồng hồ hay vạch đích, mà là hành trình đối thoại với chính mình. Theo Hiệp hội Marathon và Chạy đường dài quốc tế (AIMS), số người tham gia giải chạy với mục tiêu tái tạo năng lượng, giảm căng thẳng và phục hồi tinh thần đang tăng đều đặn qua từng năm.
Runner tham dự VnExpress Marathon Huế 2024. Ảnh: VM
Không chỉ là lời tuyên bố, xu hướng này phản ánh sự thay đổi trong cách người chạy tiếp cận môn thể thao tưởng như khô khan: thay vì tốc độ, họ tìm đến cảm giác được kết nối - với thiên nhiên, cộng đồng và bản thân. Nghiên cứu từ tổ chức phi lợi nhuận Livin (Australia) cho thấy, hoạt động chạy bộ kích thích sản sinh endorphin, serotonin và oxytocin - những hormone liên quan đến cảm xúc tích cực và cảm giác gắn kết. Đây cũng là cơ sở để các giải như Gold Coast Marathon lồng ghép các hoạt động nâng cao nhận thức về sức khỏe tâm lý vào sự kiện thể thao.
Bộ môn này cũng tạo cơ hội kết nối xã hội, giúp người tham gia cảm thấy được chia sẻ và có động lực. Khi cùng nhau chinh phục một cự ly, các VĐV có thể hỗ trợ nhau, cùng trải qua những thử thách và tận hưởng niềm vui chiến thắng. Hoạt động này giúp kích thích sản sinh oxytocin và dopamine - hai chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến cảm giác hạnh phúc và sự gắn kết.
Ngoài ra, đây còn là hoạt động còn giúp thư giãn cơ bắp, giải phóng căng thẳng thể chất, từ đó cải thiện chất lượng giấc ngủ và duy trì trạng thái cân bằng. Việc đặt mục tiêu như hoàn thành một cự ly marathon cũng góp phần nâng cao sự tự tin, tạo cảm giác thành tựu khi đạt được kết quả mong muốn.
Vân Anh, 33 tuổi, nhân viên văn phòng tại Quảng Bình, không nghĩ rằng lần đầu tiên xỏ giày tham gia giải chạy lại là bước ngoặt tâm lý của mình. Sau khi chia tay người yêu, chị tìm đến chạy bộ như một cách "lấp khoảng trống". VnExpress Marathon Huế 2024 là giải đầu tiên chị tham dự, với cự ly 5km.
"Không khí trong lành, đường chạy ven sông Hương qua lăng tẩm, di tích... khiến tôi thấy nhẹ nhõm. Tôi không chạy để so kè với người khác, tôi chạy để được yên bình", Vân Anh kể. Sau giải, chị ở lại Huế hai ngày, một mình thăm chùa Thiên Mụ, ngồi trên đồi Vọng Cảnh. Năm nay, khi VnExpress Marathon Huế trở lại vào ngày 6/4, Vân Anh cũng thăm lại nơi ghi dấu kỷ niệm của chị.
VĐV VM Huế chạy trên cầu Trường Tiền. Ảnh: VM
Vân Anh không đơn độc. Trong cộng đồng chạy bộ đang lớn dần tại Việt Nam, không ít người tham gia giải chạy như một phần của hành trình chữa lành sau khủng hoảng cá nhân, sau đại dịch, hay đơn giản là để tránh xa nhịp sống công nghiệp hóa đang bào mòn cảm xúc.
Hình thức kết hợp giữa chạy bộ và du lịch - được gọi là racecation - đang nổi lên như một xu hướng mới hậu Covid-19. Không còn đơn thuần là một kỳ nghỉ hay một giải đấu, racecation là trải nghiệm kết hợp khám phá và vận động ở một nơi xa. Khi ấy, vận động thể chất trở thành cánh cửa mở ra văn hóa, cảnh quan và sự kết nối cộng đồng.
Dưới góc độ chuyên môn, các nhà tâm lý thừa nhận tác dụng tích cực của vận động lên tinh thần, nhưng cũng cảnh báo không nên lý tưởng hóa chạy bộ như một phương thuốc "vạn năng". Họ khuyến cáo các vấn đề tâm lý cần được nhìn nhận và xử lý từ gốc rễ vì chạy có thể chỉ là cách trì hoãn đối diện.
Thực tế, không ít runner chia sẻ cảm giác hụt hẫng sau một giải đấu. Khi adrenaline rút xuống, họ lại rơi vào trạng thái trống rỗng. Bởi vậy, chạy bộ nên được nhìn nhận như một phần của lối sống lành mạnh, không phải giải pháp thay thế cho trị liệu chuyên sâu khi cần thiết.
Racecation, theo cách nhìn rộng hơn, là biểu hiện của nhu cầu tạm rời khỏi nhịp sống cũ để tái kết nối với bản thân của con người. Chạy bộ có thể không chữa lành mọi tổn thương, nhưng là một con đường để ta thấy có thể bắt đầu lại, dù chuyện gì có xảy ra.
Lan Anh (theo AIMS)
- Đường chạy phong cách 'ngôi đền tốc độ' của VM Volvo All-Star
- Lịch trình 48 giờ du lịch - chạy bộ ở Huế
- 8 bước lên dây cót tinh thần trước ngày chạy giải
- Đối phó thời tiết nóng tại VnExpress Marathon Huế
- Chuẩn bị gì trong bốn tuần trước ngày đua marathon