Hiện Việt Nam nhập văcxin 5 trong 1 Pentaxim của Pháp phòng các bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt và Hib; văcxin 6 trong 1 Infarix Hexa nhập của Bỉ phòng các bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và Hib. Đây là hai loại đang bị thiếu trầm trọng.
Trước tình trạng này, Bộ Y tế đã yêu cầu các công ty nhập khẩu văcxin báo cáo kế hoạch 2015, lộ trình cung cấp đến 2016, từ đó có hướng chỉ đạo với công tác tiêm dịch vụ. Tiến sĩ Trần Đắc Phu, Cục trưởng Y tế Dự phòng, cho biết báo cáo bước đầu trong năm nay cho thấy chỉ có khoảng 30.000 liều 6 trong 1. Văcxin 5 trong 1 phải giữa năm mới về 40.000-50.000 liều một tháng.
Lý giải nguyên nhân thiếu văcxin, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) cho biết văcxin Pentaxim và Infarix Hexa đều có số đăng ký lưu hành tại Việt Nam còn hiệu lực. Điều này có nghĩa tất cả doanh nghiệp đủ điều kiện nhập khẩu văcxin đều có thể nhập các văcxin này với số lượng và số lần nhập không hạn chế mà không cần giấy phép nhập khẩu của Cục Quản lý Dược. Tuy nhiên, nguồn cung văcxin 5 trong 1 và 6 trong 1 trong thời gian này là không đủ.
Khan hiếm văcxin tiêm dịch vụ 5 trong 1 nên nhiều điểm tiêm ưu tiên cho những trẻ đã tiêm tại cơ sở từ mũi 1. Ảnh: N.Phương.
Là một trong những đơn vị nhập khẩu và cung ứng văcxin, bà Đặng Hồng Thúy, Giám đốc Công ty vấn phát triển đầu tư và thương mại Hồng Thúy cho biết, tình hình cung ứng văcxin hiện rất khó khăn, không chỉ tại Việt Nam mà trên toàn cầu. Tháng 3, theo kế hoạch công ty nhập 20.000 liều văcxin 5 trong 1, nhưng nhà sản xuất vừa báo lại không có. Như vậy sớm nhất thì tháng 5-6 sẽ có một đợt 20.000 liều văcxin 5 trong 1 nhập về, trong khi có thể phải chờ hai năm mới có văcxin 6 trong 1.
Theo bà Thúy, từ tháng 6 trở đi tình hình văcxin 5 trong 1 có vẻ ổn hơn, số lượng theo dự báo về cũng nhiều. Lần nhập văcxin 5 trong 1 gần đây nhất của công ty là tháng 12/2014 với 20.000 liều. Số lượng này không thấm vào đâu so với nhu cầu, vì thế đơn vị ưu tiên những điểm có số người tiêm đông, có chức năng chỉ đạo tuyến như Trung tâm Y tế Dự phòng Hà Nội, Viện vệ sinh dịch tễ trung ương, Bệnh viện Nhiệt đới trung ương với số lượng 1.300-1.500 liều; các nơi khác chỉ 100-200 liều. Hiện trong kho của công ty vẫn còn một ít để dự trữ.
“Đây là văcxin nhập khẩu nên phụ thuộc hoàn toàn vào công ty sản xuất nước ngoài", bà Thúy giải thích. Văcxin sau khi được sản xuất sẽ được phân chia theo khu vực, từ đó phân ra các nước. Lý do khan hiếm là các nước đổi mới công nghệ sản xuất, công nghệ mới thu hẹp lại nên số lượng sản xuất ít đi. Hơn nữa việc sản xuất văcxin cũng khó, chỉ có một lỗi nhỏ có thể đổ đi cả mẻ.
Ông Nguyễn Nhật Cảm, Giám đốc Trung tâm Y tế Dự phòng Hà Nội, cho biết một số hãng dược phẩm thay đổi công nghệ dây chuyền sản xuất nên mất khá nhiều thời gian để ổn định. Mặt khác, nhu cầu văcxin tăng đột biến trên thế giới, các hãng sản xuất không đủ để cung ứng cho thị trường. Vì sự gián đoạn trong sản xuất và thiếu văcxin để bán nên các nhà sản xuất phải ưu tiên cho các đơn đặt hàng lớn đã có từ trước.
“Tới nay các hãng dược phẩm cũng chưa hứa hẹn gì về việc cung cấp văcxin. Số lượng sẽ không có thường xuyên”, ông Cảm nói. Trong khi đó, chỉ cần chờ đợi 1-2 tháng là trẻ có thể mắc bệnh. Vì thế, các chuyên gia khuyến cáo cha mẹ tuyệt đối không nên đợi đến khi có văcxin dịch vụ mới tiêm cho con. Thay vì đó có thể đưa con em mình tới các trạm y tế hoặc trung tâm y tế dự phòng để được tiêm phòng miễn phí các loại văcxin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng, hiệu quả phòng bệnh lên tới hơn 95%.
Những vụ việc tai biến nặng sau khi tiêm phòng đã được Bộ Y tế cùng với các hội đồng khoa học nghiên cứu, thẩm tra… Kết quả cho thấy nguyên nhân xảy ra tử vong không liên quan tới văcxin 5 trong 1 Quinvaxem và hiện nó vẫn được sử dụng bình thường. Mỗi năm, hàng triệu liều văcxin Quinvaxem đã được tiêm và có tác dụng bảo vệ sức khỏe cho hàng triệu trẻ em, vì thế cha mẹ có thể yên tâm đưa con đi tiêm phòng.
Đại diện Cục Quản lý Dược khẳng định, việc khan hiếm văcxin chỉ xảy ra đối với văcxin dịch vụ, các văcxin tiêm miễn phí khác dùng trog Chương trình tiêm chủng mở rộng, đặc biệt là loại 5 trong 1 Quinvaxem đảm bảo cung ứng đủ. Bộ Y tế đang nghiên cứu và tiếp tục đề xuất với Chính phủ để đưa thêm văcxin vào Chương trình tiêm chủng mở rộng như văcxin phòng bệnh bại liệt dạng tiêm, phòng bệnh do phế cầu, phòng bệnh ung thư tử cung... Tiến tới chương trình sẽ bao phủ hầu hết các bệnh gây tử vong trên trẻ em có thể ngăn ngừa bằng văcxin.
Bộ Y tế cũng đã hướng dẫn nhân viên y tế có thể tư vấn người dân sử dụng văcxin tương tự trong Chương trình tiêm chủng mở rộng hoặc phối hợp các văcxin đơn giá sẵn có trong trường hợp thiếu một loại tiêm chủng dịch vụ nào đó.
Nam Phương