Sau khi đóng cửa biên giới trong hơn một năm, Trung Quốc đưa ra ý tưởng nối lại du lịch quốc tế thông qua "hộ chiếu vaccine" hay "giấy chứng nhận sức khỏe". Các nhà ngoại giao gọi đây là "bước tiến tốt", đánh giá cao việc Trung Quốc đã nghĩ đến vấn đề này. Tuy nhiên, sự minh bạch dữ liệu thử nghiệm vaccine có thể là rào cản trong quá trình triển khai. Nếu sử dụng chung một loại hộ chiếu, các nước cần biết được vaccine tại những khu vực khác hiệu quả đến đâu.
"Để có hiểu biết chung, chúng tôi phải thực sự biết vaccine Trung Quốc là gì. Trung Quốc có lẽ cũng muốn hiểu về loại vaccine mà nước chúng tôi đang sử dụng cho người dân", Irit Ben Abba, đại sứ Israel tại Bắc Kinh, cho biết.
Israel đồng ý cho người đã tiêm chủng từ Hy Lạp, Cộng hòa Síp và Seychelles nhập cảnh, phần vì các nước này đều dùng vaccine Pfizer. Bà Abba cho rằng để đi đến thỏa thuận chung với Trung Quốc, hai bên cần "chia sẻ thông tin về vaccine và tác dụng của nó".
Trung Quốc đã chấp thuận 4 loại vaccine trong nước, bao gồm hai loại của Tập đoàn Dược phẩm Quốc gia (CNPG), một loại của Sinovac Biotech và một của CanSino. Dù vaccine đã cung cấp cho 97 nước, tiêm cho hàng chục triệu người, dữ liệu chi tiết về thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối vẫn chưa được công bố. Kết quả nghiên cứu của các đối thủ như Moderna, Pfizer, AstraZeneca và Sputnik đều đã được công bố trên các tạp chí đầu ngành.
Theo một nhà ngoại giao châu Âu, các cuộc đàm phán với Trung Quốc về hộ chiếu vaccine vẫn chưa bắt đầu. Người này cho biết cần có thêm dữ liệu an toàn của vaccine khi sản phẩm chưa được Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA) chấp thuận.
Vaccine của Sinopharm và Sinovac đang được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xem xét, dự kiến công bố kết quả sớm nhất trong tháng này. Nhà ngoại giao châu Âu cho biết: "Tôi không nghĩ các nước EU sẽ dễ dàng phê duyệt vaccine chỉ vì WHO đã làm vậy. Bất cứ ai đưa ra quyết định đó sẽ chịu áp lực và trách nhiệm chính trị rất lớn".
Scott Rosenstein, giám đốc chương trình y tế toàn cầu tại Eurasia Group, cho biết Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (CDC) cùng EMA đã thống nhất không công nhận loại vaccine mà họ chưa trực tiếp đánh giá. Những nước khác, không có cơ quan chuyên trách, có thể xem xét sản phẩm dựa trên hồ sơ của WHO. Nguồn tin khác cho biết Trung Quốc và Mỹ đã đàm phán về việc công nhận vaccine, nhưng không đi đến kết quả.
Một người Trung Quốc được tiêm vaccine tại điểm tiêm chủng ở quận Đại Hưng, Bắc Kinh, ngày 21/2. Ảnh: Xinhua
Đại sứ Abba hy vọng các cuộc thảo luận về dữ liệu vaccine thuận lợi, nếu không việc triển khai hộ chiếu sẽ rất khó khăn, ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa Israel và Trung Quốc.
"Điều đầu tiên tôi hỏi khi đến gặp những người đồng cấp ở Bộ Ngoại giao Trung Quốc là liệu các doanh nhân nước tôi có thể đến hội nghị xuất nhập khẩu ở Thượng Hải vào tháng 11 hay không. Để làm điều đó, họ cần nhập cảnh mà không qua cách ly y tế", bà nói.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết đang tìm cách xây dựng thỏa thuận xuất nhập cảnh trên cơ sở có lợi cho cả hai bên, song ý tưởng miễn hoặc giảm thời gian cách ly cần cân nhắc thêm.
"Trung Quốc sẽ thực hiện các thỏa thuận phù hợp dựa trên ý kiến của chuyên gia, sẵn sàng duy trì liên lạc chặt chẽ với tất cả các nước", đại diện Bộ Ngoại giao phát biểu.
Bất chấp kỳ vọng ở nhiều quốc gia, ý tưởng hộ chiếu vaccine còn nhiều vấn đề, chẳng hạn các ca nhiễm không triệu chứng hoặc nhiễm biến thể. Một số quốc gia, bao gồm Trung Quốc, theo đuổi chính sách không để virus lây nhiễm cộng đồng. Những nơi khác cố gắng giảm trường hợp dương tính xuống thấp nhất có thể trong khi vẫn duy trì các hoạt động kinh tế, chính trị và xã hội. Hộ chiếu vaccine chung có thể không phù hợp với chính sách của tất cả các bên.
Một nhà ngoại giao giấu tên đang sinh sống tại Trung Quốc, cho biết: "Sự thành bại của hộ chiếu vaccine phụ thuộc vào mức độ lây nhiễm của người đã được tiêm chủng. Nếu Trung Quốc cố giữ số ca nhiễm bằng không, rủi ro và lợi ích là ngang nhau. Châu Âu có tư duy khác. Họ chấp nhận rủi ro lớn hơn, nếu rủi ro đó có thể kiểm soát được".
Ngoài ra, các nhà khoa học chưa rõ vaccine Covid-19 hiệu quả trong bao lâu. Theo ông Rosenstein, hiện còn quá sớm để kết luận về thời gian duy trì kháng thể. Một số khu vực có khả năng sẽ bùng phát biến chủng nCoV mới né tránh được vaccine, và như vậy thì khó mà sử dụng được hộ chiếu sức khỏe.
Thục Linh (Theo SCMP)