Sau khi tình trạng báo động cao được ban bố, quân đội Hy Lạp yêu cầu toàn bộ sĩ quan hải quân và không quân đang đi nghỉ về đơn vị để trực chiến. Động thái diễn ra trong bối cảnh Thổ Nhĩ Kỳ điều tàu chiến hộ tống tàu khoan Oruç Reis nghiên cứu địa chấn ở các vùng biển tranh chấp với Hy Lạp ở phía đông Địa Trung Hải.
Hy Lạp kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ "dừng các hoạt động bất hợp pháp", đồng thời bày tỏ quan ngại về căng thẳng leo thang với Mỹ, Israel, Pháp và một số quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) khác.
"Đất nước của chúng tôi không đe dọa bất cứ ai, song sẽ không thể bị tống tiền", Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis tuyên bố ngày 12/8. "Hãy để mọi người biết rằng nguy cơ xảy ra tai nạn đang chực chờ khi quá nhiều lực lượng quân sự tập trung trong một khu vực hạn chế".
Tàu khoan Oruç Reis của Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: AFP.
Căng thẳng giữa Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ leo thang khiến nhiều nước bày tỏ quan ngại. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ dừng các hoạt động thăm dò ở vùng biển tranh chấp và cho biết Pháp sẽ điều tàu chiến, máy bay đến khu vực để giải tỏa căng thẳng.
"Thổ Nhĩ Kỳ nên ngừng hoạt động thăm dò để tạo điều kiện cho đối thoại hòa bình giữa các thành viên NATO láng giềng", Macron đăng trên Twitter, mô tả tình hình là "đáng quan ngại" và đổ lỗi cho "các quyết định đơn phương của Thổ Nhĩ Kỳ" làm gia tăng căng thẳng.
Sau khi Macron bày tỏ quan ngại về tình hình trong cuộc điện đàm với Mitsotakis, Bộ Quốc phòng Pháp cho biết đã điều hai tiêm kích Rafale, tàu sân bay trực thăng Tonnerre và hộ vệ hạm La Fayette tới phía đông Địa Trung Hải.
Thủ tướng Mitsotakis ngày 13/8 cảm ơn Macron, gọi Tổng thống Pháp là "người bạn thực sự của Hy Lạp và người nhiệt thành bảo vệ các giá trị châu Âu cùng luật pháp quốc tế".
Josep Borrell, người đứng đầu bộ phận phụ trách chính sách đối ngoại EU, mô tả việc các bên triển khai lực lượng hải quân tới khu vực là "cực kỳ đáng quan ngại", trong lúc liên minh đang gấp rút tổ chức cuộc họp khẩn của hội đồng đối ngoại hôm nay.
Hải quân Thổ Nhĩ Kỳ hôm 10/8 đột ngột ban hành một hướng dẫn hàng hải, cho biết tàu khoan Oruç Reis sẽ thăm dò tại khu vực tranh chấp với Hy Lạp tới ngày 23/8. Thông báo này được đưa ra cùng lúc Thổ Nhĩ Kỳ tập trận hải quân trong khu vực.
Hy Lạp tuyên bố các hòn đảo của mình, dù nhỏ đến đâu, đều có thềm lục địa riêng. Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng nếu duy trì điều này, biển Aegean sẽ bị biến thành "một cái hồ của Hy Lạp", điều nước này "hoàn toàn không chấp nhận" với tư cách là một cường quốc khu vực và khẳng định không từ bỏ bất cứ lợi ích về dầu khí nào.
Biển Aegean nằm giữa Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ. Đồ họa: AFP.
Các quan chức cao cấp của Hy Lạp cho biết nước này và Thổ Nhĩ Kỳ "suýt đụng độ" hồi tháng 7, khi Ankara tuyên bố điều tàu khoan Oruç Reis tới khu vực tranh chấp phía nam đảo Aegean, thuộc đô thị tự trị Kastellorizo, để thăm dò dầu khí trong 10 ngày.
Thủ tướng Đức Angela Merkel khi đó đã điện đàm và kêu gọi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho dừng hoạt động thăm dò. Erdogan đồng ý, lệnh cho tàu khoan Oruç Reis ở lại cảng và đồng ý tổ chức các cuộc đàm phán với Hy Lạp để giải quyết vấn đề phân định lãnh thổ.
Nguyễn Tiến (Theo Guardian)