Trung tâm Quản lý di tích và Bảo tàng Quảng Trị vừa phát hiện địa đạo Mũi Si (thị trấn Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh), bị xâm phạm bởi con đường bê tông do UBND huyện Vĩnh Linh là chủ đầu tư.
Con đường nằm trong tiểu dự án xây dựng các công trình phụ trợ phục vụ hoạt động sản xuất thủy sản huyện Vĩnh Linh, được tỉnh Quảng Trị phê duyệt tháng 12/2020. Chủ đầu tư giai đoạn chuẩn bị là Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Trị, giai đoạn thực hiện là UBND huyện Vĩnh Linh.
Con đường bê tông dài hơn 150 m, rộng 5,5 m nằm trong phạm vi khoanh vùng bảo vệ khu vực 2 phía nam địa đạo Mũi Si - một trong 8 di tích thành phần thuộc di tích quốc gia đặc biệt địa đạo Vịnh Mốc và hệ thống làng hầm Vĩnh Linh.
Một phần quả đồi trong di tích đã bị san gạt, tạo thành mái taluy độ dốc lớn, nơi sâu nhất khoảng 5 m. Phần đất này bị san gạt qua mái taluy âm khiến nhiều cây cối bị vùi lấp. Đơn vị thi công vừa san gạt xong phần đất thì bị phát hiện xâm phạm di tích, nên bị tạm đình chỉ.
Ban quản lý dự án Đầu tư xây dựng và Phát triển quỹ đất huyện Vĩnh Linh, đại diện chủ đầu tư, cho biết quá trình chuẩn bị hồ sơ dự án không tham vấn ý kiến của ngành văn hóa nên không phát hiện tuyến đường nằm trong phạm vi bảo vệ di tích quốc gia đặc biệt.
Ông Nguyễn Quang Chức, Giám đốc Trung tâm Quản lý di tích và Bảo tàng Quảng Trị, đánh giá tuyến đường đã san ủi đất đồi, chặt hạ cây, thay đổi cảnh quan của di tích. Ông đề nghị điều chỉnh thiết kế con đường, dịch chuyển về phía nam theo lối đường mòn cũ để tránh sạt lở taluy, bảo vệ khu vực một. Với khu vực đã san ủi, chủ đầu tư phải khôi phục lại mặt bằng, tạo cảnh quan cho di tích.
Phó giám đốc Sở Văn hóa Thể thao Du lịch Quảng Trị, bà Hoàng Thị Thu Hương thì cho rằng tuyến đường phục vụ ngư dân lên xuống biển, tạo thuận lợi để du khách tiếp cận di tích, thay vì lâu nay chỉ đi theo lối mòn nhỏ hẹp. Bà Hương đề nghị huyện Vĩnh Linh hoàn thiện hồ sơ, trình phương án lên Sở và UBND tỉnh Quảng Trị xem xét, trước khi xin phép Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch.
Địa đạo Mũi Si nằm sát bờ biển, là địa đạo quy mô sau Vịnh Mốc về tính nguyên dạng. Bên trong địa đạo có giếng nước, các ngách, lỗ thông hơi. Địa đạo có 4 cửa, trong đó 2 cửa hướng biển, một cửa lưng chừng đồi để quan sát, một cửa thoát hiểm trên đỉnh đồi.
Thời chiến tranh, bên ngoài địa đạo có lán chữ A, hầm hào, khi nào địch đánh phá dân quân mới rút vào địa đạo. Đây cũng là bến thuyền quan trọng để tiếp tế cho đảo Cồn Cỏ trong các năm 1965-1968. Địa đạo có diện tích khoanh vùng bảo vệ hơn 26.200 m2, trong đó khu vực một hơn 9.800 m2, khu vực 2 gần 16.400 m2.