Mohammed Abdulsalam, trưởng đoàn đàm phán của Houthi, ngày 21/3 đưa ra tuyên bố sau cuộc thảo luận cùng ngày tại Oman với đại diện ngoại giao của Nga và Trung Quốc.
Đổi lại, Nga và Trung Quốc có thể hỗ trợ chính trị cho lực lượng Houthi tại các cơ quan như Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, theo một số nguồn tin am hiểu những cuộc thảo luận nói trên.
Chưa rõ hỗ trợ mà Nga và Trung Quốc có thể cung cấp cho Houthi cụ thể ra sao. Truyền thông đưa tin điều này có thể bao gồm phủ quyết các nghị quyết của Hội đồng Bảo an nhằm vào lực lượng Houthi.
Nga và Trung Quốc chưa bình luận về thông tin trên.
Lực lượng Houthi duyệt binh tại thủ đô Sanaa, Yemen tháng 9/2023. Ảnh: Saba
Houthi, lực lượng kiểm soát nhiều vùng lãnh thổ tại Yemen, đã sử dụng tên lửa và máy bay không người lái (drone) tấn công tàu hàng mà họ cho là có liên hệ với Israel sau khi nước này mở chiến dịch quân sự trả đũa vụ tấn công đầu tháng 10/2023 của Hamas.
Sau khi Mỹ và Anh tấn công một số vị trí của Houthi, họ tuyên bố nhắm mục tiêu vào chiến hạm cùng tàu hàng của hai quốc gia này. Tuy nhiên, Houthi dường như xác định sai chủ sở hữu hoặc mối liên hệ của một số tàu hàng, có thể khiến Trung Quốc và Nga muốn lực lượng này đưa ra đảm bảo mạnh mẽ hơn.
Houthi ngày 6/3 tập kích tàu hàng True Confidence khiến ba thành viên thủy thủ đoàn thiệt mạng, trong đó có một công dân Việt Nam. Đây là lần đầu tiên có thương vong khi Houthi tấn công tàu hàng.
Lực lượng Houthi tuyên bố tàu True Confidence là của Mỹ. Một nguồn tin am hiểu vấn đề cho biết tàu True Confidence từng thuộc sở hữu của công ty có trụ sở tại thành phố Los Angeles, song công ty mới tiếp quản phương tiện không phải doanh nghiệp Mỹ.
Hồi cuối tháng 1, một tên lửa phát nổ gần tàu dầu Nga di chuyển gần Yemen. Sự việc diễn ra vài ngày sau khi phát ngôn viên Houthi nói rằng các tàu hàng Nga và Trung Quốc không cần lo bị tập kích khi đi qua khu vực.
Một số vị trí thuộc khu vực Houthi kiểm soát từng bị Mỹ và Anh không kích. Đồ họa: AFP
Tuyến đường đi qua eo biển Bab-el-Mandeb, nằm giữa Biển Đỏ và Vịnh Aden, đóng vai trò quan trọng với nền kinh tế toàn cầu. Khoảng 30% lượng container của thế giới đi qua tuyến đường biển này. Ngoài ra, đây cũng là tuyến vận chuyển lượng lớn dầu mỏ và khí tự nhiên hóa lỏng.
Nhiều hãng vận tải phương Tây cho tàu tránh eo biển Bab-el-Mandeb sau khi Houthi bắt đầu loạt vụ tập kích, cho phương tiện vòng đi qua miền nam châu Phi. Điều này khiến thời gian và chi phí vận chuyển hàng hóa giữa châu Á và châu Âu tăng đáng kể.
Các công ty Nga và Trung Quốc chưa thông báo họ có cho tàu hàng vòng tránh khu vực Biển Đỏ - Vịnh Aden hay không. Dữ liệu theo dõi vị trí tàu thuyền cho thấy nhiều phương tiện của Nga và Trung Quốc vẫn di chuyển trên tuyến đường biển này.
Trung Quốc, Nga đều là đối tác ngoại giao và kinh tế của Iran, quốc gia ủng hộ tài chính và quân sự cho lực lượng Houthi. Tuy nhiên, Houthi dường như vẫn hoạt động độc lập so với Iran. Tehran khẳng định Houthi tự đưa ra quyết định về các vấn đề chính trị và quân sự của nhóm.
Nga và Trung Quốc từng cung cấp một số hỗ trợ về mặt ngoại giao cho Houthi. Hai nước đầu tháng 1 bỏ phiếu trắng với nghị quyết do Mỹ và Nhật Bản đề xuất, trong đó lên án bằng ngôn ngữ mạnh nhất các vụ tập kích tàu hàng của Houthi. Vài giờ sau đó, Mỹ và Anh bắt đầu không kích vị trí của Houthi.
Vào giữa tháng 2, Trung Quốc và Nga đặt câu hỏi về tính hợp pháp của chiến dịch do Mỹ - Anh thực hiện, cho biết Hội đồng Bảo an chưa bao giờ cho phép hoạt động này diễn ra.
Chiến dịch của Mỹ - Anh không mang lại tác dụng đáng kể. Houthi tuần trước cảnh báo họ sẽ mở rộng chiến dịch sang Ấn Độ Dương và tấn công tàu hàng vòng qua phía nam châu Phi.
Nguyễn Tiến (Theo Reuters, AFP)