Khoảng 7h52 ngày 1/9/2015, trung úy Gliniewicz điện đàm cho điều phối viên phòng cảnh sát làng Fox Lake, bang Illinois, nói cần đồng nghiệp hỗ trợ truy đuổi ba nghi phạm gồm hai nam giới da trắng và một nam giới da đen tới nhà máy xi-măng bỏ hoang ở rìa làng. Sau đó, liên lạc giữa viên cảnh sát và điều phối viên đứt đoạn.
Lực lượng hỗ trợ mất 15 phút để đến hiện trường. Vào 8h9’, đồng nghiệp phát hiện thi thể Gliniewicz trong khu đầm lầy cách phương tiện khoảng 45 m. Rải rác quanh đó là trang thiết bị của Gliniewicz như điện đàm, súng điện, và bình xịt cay, dấu hiệu của việc ông bị tấn công. Súng của Gliniewicz rơi cách thi thể chưa đầy một mét.
Phần đầu của Gliniewicz có nhiều vết bầm tím và xây xước. Gliniewicz trúng hai phát đạn cỡ 10 mm được bắn từ súng của chính ông. Một viên xuyên qua điện thoại di động nhưng bị áo chống đạn ngăn cản. Viên còn lại bắn trúng phần ngực, tạo thành vết thương chí mạng.
Nhà chức trách cho rằng, Gliniewicz nhiều khả năng bị tấn công trong lúc truy đuổi nghi phạm. Sau hồi giằng co, viên cảnh sát bị đoạt súng.
Cái chết của Gliniewicz khiến nỗi buồn bao phủ làng Fox Lake. Với người dân ở đây, Gliniewicz, 52 tuổi, là hình mẫu của lực lượng chấp pháp với gần 30 năm cống hiến không ngừng nghỉ. Gliniewicz là người thầy mẫu mực vì nhiều năm quản lý chương trình Police Explorer của Fox Lake. Thông qua chương trình, nhiều thanh thiếu niên được trải nghiệm công việc cảnh sát, từ đó gieo mầm cho thế hệ lực lượng chấp pháp tương lai.
Người dân đứng dọc quãng đường dài 16 dặm đưa tiễn Joe Gliniewicz trong đám tang. Ảnh: Daily Herald.
Ngày 2/9/2015, một ngày sau vụ nổ súng, một đám đông lớn tụ tập tại công viên địa phương để cầu nguyện cho Gliniewicz. 5 ngày sau, tang lễ được tổ chức với hàng nghìn người tham dự, trong đó có hàng trăm cảnh sát và giới chức tới từ khắp nước.
Cuộc truy lùng ba nghi phạm mà Gliniewicz truy đuổi trước khi chết cũng có quy mô lớn không kém buổi tang lễ. Trong nhiều tuần, khoảng 400 cảnh sát lùng sục quanh hiện trường bằng nhiều phương thức như đi bộ, cưỡi ngựa, lái xe, lái trực thăng hoặc drone. Lực lượng chấp pháp liên bang như ATF và FBI cũng tham gia hỗ trợ.
Dù có lực lượng đông đảo, quá trình tìm kiếm ít có tiến triển vì đặc điểm nghi phạm do Gliniewicz cung cấp trước khi chết quá mơ hồ. Trích xuất camera an ninh quanh hiện trường, cảnh sát phát hiện ba người đàn ông đi cùng nhau nhưng cuối cùng phải loại họ khỏi diện tình nghi.
Điều tra viên còn có lần mừng hụt vì tối hôm sau khi Gliniewicz chết, một phụ nữ gọi điện báo tin bị hai người da trắng cùng một người da đen cướp xe tại làng Volo (bang Illinois), cách làng Fox Lake khoảng 5 dặm. Ngay lập tức, gần 100 cảnh sát được phân công chặn đường và rà soát khu vực trong nhiều giờ với sự trợ giúp của 11 cảnh khuyển và ba đơn vị trên không. Tuy nhiên, người phụ nữ sau đó thừa nhận đã hoang báo tin tức. Sau khi bị khởi tố, chị ta được tha tù nhưng bị phạt 20.000 USD.
Tháng 11/2015, hai tháng sau cái chết, cuộc điều tra cũng đi đến hồi kết với kết quả bất ngờ. Điều tra viên kết luận thủ phạm gây án chính là Joe Gliniewicz.
Dữ liệu điện thoại cho thấy tối hôm ấy cho thấy Gliniewicz đã nấn ná ở hiện trường gần 30 phút trước khi gọi điều phối viên yêu cầu hỗ trợ. Súng của Gliniewicz cách thi thể chưa đầy một mét. Trên thi thể không có dấu vết thể hiện sự vật lộn trước khi bị cướp súng và bắn chết như nhận định ban đầu. Ngoài ra, khu đầm lầy nơi tìm thấy xác không bị xáo trộn. Nơi này cũng không thể chỉ là hiện trường vứt xác vì không có vết kéo lê thi thể.
Khả năng còn lại duy nhất là Gliniewicz đã chĩa súng vào chính mình trong "vụ tự sát được dàn dựng cẩn thận", theo George Filenko, chỉ huy đơn vị tội phạm nghiêm trọng của hạt Lake, bang Illinois.
Gliniewicz được cho là cố ý bắn phát đầu tiên vào áo chống đạn, sau đó luồn nòng súng vào dưới áo và tự bắn vào ngực.
Từ chỗ "anh hùng", Joe Gliniewicz trở thành "cớm bẩn". Ảnh: Reuters.
Nguyên nhân đằng sau hành động của Gliniewicz khi được kết luận càng khiến mọi người bất ngờ. Trong ít nhất 7 năm liền, Gliniewicz bị cáo buộc lợi dụng chức vụ quản lý chương trình Police Explorer để biển thủ công quỹ. Khi sự việc sắp bị phát giác, Gliniewicz tìm tới cái chết nhưng vẫn dàn dựng hiện trường giả giống như hy sinh trong lúc truy đuổi tội phạm, theo nhà chức trách.
Gliniewicz bị đặt nghi vấn về hoạt động của chương trình Police Explorer sau đợt kiểm toán định kỳ được khởi xướng khi làng Fox Lake có quản trị viên chuyên nghiệp đầu tiên vào năm 2014. Trong 6.500 tin nhắn đã bị xóa nhưng được khôi phục, Gliniewicz tỏ ra rất lo lắng về việc sắp "lòi đuôi chuột" trong những ngày trước khi chết. Ông ta thậm chí từng đề nghị thành viên một băng đảng trừ khử quản trị viên.
Chứng từ tài chính cho thấy Joe Gliniewicz, người cảnh sát từng được cho là vô tư hết mình vì công việc, đã biển thủ hàng trăm nghìn USD từ chương trình Police Explorer. Tiền chiếm được, ông ta dùng chi trả cho du lịch, tiền nhà, phí tập gym, và văn hóa phẩm khiêu dâm.
Trong trụ sở của chương trình Police Explorer còn lưu trữ hàng trăm trang thiết bị quân sự như mũ và áo chống đạn, radio, ủng chiến đấu, mặt nạ phòng độc... Theo nhà chức trách, Gliniewicz vốn không thể xuất trình chứng từ chứng minh nguồn gốc của số trang thiết bị này vì ông ta có được chúng bằng phương thức gian dối. Ngoài ra, những món đồ này lẽ ra chỉ dành cho cảnh sát sử dụng, không phải cho người tham gia chương trình trải nghiệm.
Trước sự thật phũ phàng, hình tượng "anh hùng" của Gliniewicz trong mắt mọi người mau chóng sụp đổ và được thế chỗ bằng hình ảnh "tội phạm".
Chương trình Police Explorer bị làng Fox Lake giải tán. Những tổ chức từng trực tiếp gửi tiền hoặc nhận quyên góp giúp gia đình Gliniewicz đều yêu cầu được hoàn tiền. Bia tưởng niệm Gliniewicz ở nhiều nơi mau chóng bị dỡ bỏ, trong đó tấm bia lớn nhất, vốn được đặt trước phòng cảnh sát làng Fox Lake, phải sửa nội dung. Trên tấm bia, biệt hiệu "G.I. Joe" của Gliniewicz bị đổi thành "G.I. Joke" (Joke có nghĩa là "trò đùa").
Bị cho là trợ giúp chồng phạm tội, ngày 27/1/2016, Melodie Gliniewicz, vợ Joe Gliniewicz, bị khởi tố về tội danh Rửa tiền và Sử dụng trái phép ngân sách để tư lợi. Bà phủ nhận cáo buộc. Vụ án tới nay chưa kết thúc.
Melodie Gliniewicz, vợ cảnh sát thất sủng Joe Gliniewicz, xuất hiện tại tòa vào năm 2016. Ảnh: Chicago Tribune.
Theo Daily Herald, chỉ ba tuần đầu của cuộc điều tra vào cái chết của Gliniewicz đã tiêu tốn hơn 300.000 USD tiền thuế của người dân để chi trả cho lực lượng chấp pháp địa phương tham gia điều tra. Gần 2/3 chi phí ấy liên quan tới lương làm việc ngoài giờ, trong đó có lương cho một số cảnh sát dự tang lễ của Gliniewicz vào ngày lễ lao động.
Quốc Đạt (Theo Chicago Tribune, USA Today)