Hệ thống treo là một thành phần quan trọng trên xe hơi, là cầu nối giữa khung gầm với 4 bánh. Tác dụng chính của hệ thống treo là giúp giảm chấn, giảm thiểu những dao động thẳng đứng, qua đó giúp việc di chuyển của xe êm hơn, không bị xóc hay nhảy lên khi đi qua đường xấu. Bên cạnh đó, hệ thống treo còn giúp đảm bảo sự ổn định và linh hoạt của xe khi chuyển hướng, vào cua, tăng tốc, giảm tốc.
Một hệ thống treo cơ bản bao gồm 3 bộ phận chính là đàn hồi, giảm chấn và dẫn hướng.
Cấu tạo hệ thống treo trên Ford Transit.
Bộ phận đàn hồi trên xe hơi hiện nay thường gồm nhiều dạng như lá nhíp, lò xo, thanh xoắn hay khí nén trên các mẫu xe hạng sang. Chúng có tác dụng tạo điều kiện cho dao động của bánh xe theo phương thẳng đứng, đảm bảo độ êm của xe khi di chuyển.
Hệ thống treo sử dụng lá nhíp.
Bộ phận thứ hai là giảm chấn, thường các xe hiện nay đều chủ yếu sử dụng giảm chấn thủy lực gồm một hệ thống piston và xi-lanh. Ngoài ra, số ít các xe sử dụng giảm chấn cơ là các lá nhíp. Bộ phận này giúp triệt tiêu dao động của bánh xe và thân xe để đảm bảo cho bánh xe bám đường tốt hơn, giúp xe không bị rung lắc mạnh.
Bộ phận giảm chấn này thường được gọi với cái tên thông thường dễ hiểu hơn là giảm xóc hoặc phuộc. Hiện nay, nhiều người thường nghe giảm xóc lò xo lá chính là hệ thống treo sử dụng lá nhíp. Hệ thống giảm xóc lò xo sử dụng bộ phận giảm chấn là lò xo. Ngoài ra, các loại giảm xóc dầu, giảm xóc gas hay giảm xóc hơi là những loại khác nhau phân theo cấu tạo của bộ phận giảm chấn thủy lực.
Cấu tạo bình dầu trên hệ thống giảm chấn thủy lực.
Cuối cùng, bộ phận dẫn hướng có nhiệm vụ tiếp nhận, truyền lực và mô-men giữa bánh và khung xe. Căn cứ theo điều này, hệ thống treo thường được chia làm hai loại chính là treo độc lập và treo phụ thuộc. Hệ thống treo phụ thuộc thường xuất hiện trên những chiếc xe tải hoặc bán tải. Hai bánh xe gắn vào hai đầu một thanh cầu, hệ thống treo dạng lá nhíp sẽ là cầu nối giữa hệ thống cầu với khung gầm và thân xe.
Ngoài những chiếc xe tải, hầu hết các mẫu SUV khung xe rời (body on frame) và bán tải tại Việt Nam đều sử dụng hệ thống treo dạng này như các cặp xe Toyota Fortuner - Hilux, Ford Everest - Ranger, Chevrolet Trailblazer - Colorado, Isuzu Mu-X - D-Max, Nissan Terra - Navara.
Tuy nhiên, để gia tăng giá trị xe, các hãng cung cấp cho những phiên bản đặc biệt những hệ thống treo hơi khác biệt. Ford Ranger Raptor sử dụng kết nối Watt cũng là một dạng hệ thống treo phụ thuộc, bộ phận giảm chấn là hệ thống phuộc thủy lực của hãng Fox nổi tiếng. Ngoài ra, chiếc Nissan Navara phiên bản EL cũng sử dụng hệ thống treo đa liên kết, không sử dụng nhíp lá như thông thường.
Kết nối Watt trên Ford Ranger Raptor. Ảnh: OTV News.
Ưu điểm của hệ thống treo phụ thuộc là cấu tạo đơn giản, ít chi tiết. Vì vậy, việc bảo dưỡng tháo lắp để sửa chữa sẽ đơn giản hơn, đi kèm với đó là chi phí bảo dưỡng cũng sẽ thấp hơn. Dù cấu tạo đơn giản, vật liệu sử dụng của hệ thống này thường là loại cứng, có khả năng chịu tải tốt. Đó là nguyên nhân lý dải vì sao hệ thống treo này thường được sử dụng trên xe tải, xe bán tải và những xe SUV cỡ lớn tại Việt Nam.
Tuy nhiên, hệ thống treo này vẫn tồn tại những nhược điểm cố hữu. Cũng bởi vì có cấu tạo từ các vật liệu khá cứng, xe không được êm ái, người ngồi trong xe sẽ bị xóc. Ngoài ra, khi chạy ở tốc độ cao, nếu tài xế vào cua gấp sẽ gây ra hiện tượng trượt bánh làm mất lái và có thể dẫn đến tai nạn.
Anh Vũ
VnExpress sẽ phân tích ưu, nhược điểm từng loại hệ thống treo đang được sử dụng trên ôtô ở những bài sau.