Đến Mộc Châu mùa này, du khách có thể bắt gặp khung cảnh hoa ban nở trắng khắp các triền đồi, cung đèo, con đường của huyện. Hoa ban là loại hoa gắn liền với hình ảnh của núi rừng Tây Bắc, bắt đầu vào khoảng tháng 3 hàng năm sau khi hoa đào, hoa mận đã tàn. Ngoài tham quan, chụp ảnh, du khách đến Mộc Châu còn có thể thưởng thức các món ăn từ loại hoa này.
Từ lâu, đồng bào dân tộc người Thái ở Sơn La đã dùng hoa ban làm nguyên liệu sáng tạo nên những món ăn như hoa ban xào thịt, hoa ban nấu canh, xôi hoa ban, nộm hay hoa ban nhồi cá nướng. Trong đó, nộm hoa ban và hoa ban xào thịt bò phổ biến và dễ dàng tìm thấy nhất tại các nhà hàng ở Mộc Châu.
Nộm hoa ban với thành phần trộn kèm gồm cả măng đắng.
Nộm hoa ban có vị đắng nhẹ, hơi chát ở đầu lưỡi khi vừa bỏ vào miệng nhưng khi nhai kỹ sẽ có vị ngọt nhẹ và chua dịu, phù hợp để ăn khai vị, ăn kèm món chính nhằm chống ngán. Để chế biến món ăn này chuẩn vị người Thái, ngoài nguyên liệu chính là hoa ban, cần phải có măng đắng, riềng, tỏi, ớt, gừng, lạc, mắc khén, mùi tàu, rau húng.
Hoa ban sau khi được chần nước sôi cho giảm bớt vị đắng được vớt ra để nguội. Măng đắng luộc cả vỏ để không bị thâm, bóc sạch vỏ rồi thái dẹt theo chiều dọc của thân. Các nguyên liệu còn lại được băm nhỏ sau đó trộn cùng hoa ban và măng, nêm nếm muối, giấm gạo và để khoảng 15 đến 20 phút cho gia vị thấm là có thể thưởng thức.
Dương Thanh (31 tuổi, Hà Nội) lần đầu tới Mộc Châu, tình cờ đúng mùa hoa ban và được ăn món ăn này, cho biết "vị nộm rất khác lạ". Sự kết hợp của vị chát hoa ban, vị đắng của măng, vị cay và hắc nhẹ của hạt mắc khén quyện với bùi của lạc cùng những loại rau thơm khiến món ăn ban đầu hơi khó dùng nhưng càng ăn thì "càng đưa miệng".
Nếu không ăn được vị đắng, du khách có thể lựa chọn hoa ban xào thịt bò. Món ăn này có nguyên liệu và cách chế biến đơn giản hơn nộm. Hoa ban chọn bông to, cánh còn tươi kèm nụ, rửa sạch để ráo nước và xào sơ cùng tỏi băm sau đó để riêng. Thịt bò xào chín tới sau đó thêm hoa ban vào, đảo đều tay trên bếp lửa to, thêm hành lá, mùi tàu và chút gia vị.
Hoa ban xào thịt bò.
Bùi Văn Hiệp (33 tuổi, thợ ảnh tại Mộc Châu) cho biết thường dẫn khách chụp ảnh tới các nhà hàng để thưởng thức các món đặc sản từ loài hoa này. Món hoa ban xào thịt bò dễ ăn, mang hương vị núi rừng Tây Bắc. Hiệp cũng thường mua hoa ban về để tự thực hiện món ăn này tại gia đình.
Chị Lò Thị Thanh Thủy, quản lý một nhà hàng tại Mộc Châu, cho biết khách du lịch tới đây vào mùa này hầu hết đều chọn ăn thử và tỏ ra thích thú với các món ăn từ hoa ban. "Để chế biến các món ăn từ loại hoa này ngon nhất, phải chọn hoa ban trắng và chế biến ngay sau khi hái ở rừng về để giữ được độ tươi và giòn", chị Thủy cho hay.
Sang Sang
Ảnh: Ngựa Hoang