Năm 2014 và 2015, Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng giam hàng chục tù nhân châu Âu và Bắc Mỹ và đối xử với họ tàn bạo. 4 kẻ chuyên hành hạ tù nhân là các chiến binh nói giọng Anh Anh được đặt biệt danh là "The Beatles". Đao phủ Mohammed Emwazi, thường được gọi là Jihadi John là người khét tiếng nhất trong nhóm vì y đã cắt đầu một số con tin phương Tây trong các video tuyên truyền của nhóm.
Alexanda Kotey và El Shafee Elsheikh là hai thành viên còn lại ở Syria của bộ tứ sau khi Jihadi John bị tiêu diệt ở Syria năm 2016 và một thành viên khác là Aine Davis bị Thổ Nhĩ Kỳ giữ từ năm 2015.
Alexanda Kotey (phải) và El Shafee Elsheikh tại nhà giam ở Syria tháng 8/2018. Ảnh: BBC.
Tổng thống Mỹ Trump hôm 9/10 cho biết Mỹ đã tiếp quản "một số chiến binh IS nguy hiểm nhất" vốn bị giam trong nhà tù của người Kurd ở đông bắc Syria, để xóa đi nỗi lo rằng phiến quân có thể đào thoát khi Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành chiến dịch quân sự chống lại người Kurd từ ngày 9/10. Mặc dù Trump không cho biết chi tiết, truyền thông Mỹ đưa tin Kotey và Elsheikh nằm trong số tù nhân này và họ được đưa đến Iraq.
Kotey, 35 tuổi, lớn lên ở Paddington, tây London trong gia đình có gốc gác Ghana và Hy Lạp. Y theo đạo Hồi từ thời niên thiếu và ở tây London cho đến năm 2009, khi y tới dải Gaza theo một đoàn xe viện trợ. Không rõ y sang Syria khi nào nhưng gia đình y năm 2017 nói rằng họ "vô cùng đau khổ" khi y bị vạch mặt là thành viên bộ tứ khét tiếng.
Elsheikh, 31 tuổi, sinh ra ở Sudan, nhập cư Anh từ khi còn bé và cũng lớn lên ở tây London. Năm 21 tuổi, y kết hôn với một phụ nữ Ethiopia ở Canada nhưng thất vọng vì cô không thể chuyển đến London sống với mình. Vào khoảng thời gian này, y bị cực đoan hóa và đến Syria năm 2012.
Mỹ nói rằng hai chiến binh liên quan đến các vụ cắt đầu tù nhân và có những "phương pháp tra tấn đặc biệt tàn nhẫn", bao gồm sốc điện, đóng đinh và trấn nước (nạn nhân bị trói chặt và bị dội nước vào mặt, làm ngạt thở và hít nước vào phổi, gây cảm giác tương tự khi bị ngạt nước và sắp sửa chết đuối). Họ cũng bị cáo buộc đã tuyển mộ, lôi kéo những người Anh cực đoan khác gia nhập IS.
Kotey và Elsheikh bị Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do Mỹ hậu thuẫn bắt vào tháng 1/2018. SDF ban đầu giữ hai người này vì nghi ngờ họ là chiến binh nước ngoài. Mỹ sau đó xác nhận danh tính của họ bằng cách sử dụng dấu vân tay và các biện pháp sinh trắc học khác.
Trong cuộc phỏng vấn với Sky News tháng 4/2018 tại nhà giam của người Kurd tại Syria, hai chiến binh cho rằng mặc dù IS ngày càng suy giảm sức mạnh, nhóm vẫn sẽ thực hiện thêm nhiều vụ khủng bố ở châu Âu. Hai người giải thích họ gia nhập IS vì "lý do tôn giáo".
"Chúng tôi không biện minh cho bất cứ điều gì IS đã làm. Tôi không có nghĩa vụ biện minh hay lên án", Elsheikh nói.
Anh tước quốc tịch của hai chiến binh và từ chối đưa họ về nước truy tố. Kotey và Elsheikh đã bày tỏ sự giẫn dự về việc bị tước quốc tịch Anh trong cuộc phỏng vấn hồi tháng 3/2018.
"Thật kỳ lạ khi họ thực sự có thể làm điều đó, thu hồi quyền công dân của một người", Kotey nói. "Tôi sinh ra ở Anh. Mẹ tôi sinh ra ở Anh. Con gái tôi cũng ở Anh".
Chính quyền Trump từng cân nhắc giam hai tên này vô thời hạn tại nhà tù quân đội Mỹ ở Vịnh Guantanamo, Cuba, nơi khét tiếng về cách đối xử hà khắc với tội phạm. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, đồng minh của ông Trump, ủng hộ việc này nhưng có nhiều rắc rối pháp lý trong việc đưa chiến binh IS đến Cuba. Một nguồn tin giấu tên trong chính quyền Trump cho biết Bộ Tư pháp Mỹ hiện muốn đưa hai chiến binh ra xét xử ở Virginia.
Phương Vũ (Theo NYTimes/Sun)