Tại họp báo Chính phủ ngày 2/6, ông Đỗ Thắng Hải - Thứ trưởng Công Thương cho biết, Thủ tướng đã yêu cầu Thanh tra Chính phủ lập đoàn thanh tra việc xuất khẩu gạo, trong đó làm rõ nghi vấn trục lợi, tiêu cực trong điều hành xuất khẩu mặt hàng này thời gian vừa qua.
Theo kế hoạch, ngày 18/6 đoàn Thanh tra Chính phủ sẽ kết thúc làm việc, đưa ra kết luận và công bố sau đó. "Bộ Công Thương hứa sẽ thực hiện đúng kết luận thanh tra này", ông Hải cam kết.
Trước đó, khi Covid-19 diễn biến phức tạp, Bộ Công Thương trong vai trò cơ quan tham mưu, điều hành xuất khẩu gạo nhưng hôm trước đề xuất dừng, hôm sau xin cho xuất lại khiến doanh nghiệp, người tiêu dùng "trở tay không kịp" và bị thiệt hại.
Giải thích về đề xuất dừng xuất khẩu gạo lúc đó, Thứ trưởng Công Thương cho biết việc này nhằm tránh gây ảnh hưởng cung - cầu trong nước và an ninh lương thực quốc gia trong bối cảnh Covid-19 bùng phát.
Nông dân đồng bằng sông Cửu Long thu hoạch lúa gạo. Ảnh: Hải Trần
Ông cho hay, theo số liệu đánh giá của Tổng cục Thống kê trước đó, 2 tháng đầu năm gạo xuất khẩu gần 1 triệu tấn, tăng gần 32% so với cùng kỳ 2019. Với tốc độ xuất khẩu này, dự kiến quý I xuất khẩu khoảng 1,7 triệu tấn và nửa năm 2020 con số này có thể lên tới 3,7 triệu tấn, vượt số lượng gạo dự kiến dành để xuất khẩu.
Chưa kể các quốc gia cũng gia tăng dự trữ gạo do lo ngại thiếu lương thực khi Covid-19 diễn biến phức tạp. "Vì vậy, Chính phủ có quyết định tạm dừng xuất khẩu đến giữa tháng 5 nhằm đảm bảo các mục tiêu bình ổn", ông Hải chia sẻ.
Nhưng sau khi làm việc với các cơ quan liên quan, đánh giá số liệu, Bộ Công Thương đề xuất phương án điều hành mới là xuất khẩu gạo trở lại trong tháng 5 và Chính phủ đồng ý, không có hạn ngạch.
"Chúng tôi thấy rằng trong quá trình điều hành luôn phối hợp với thương nhân liên quan để thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Chính phủ nhằm triển khai hiệu quả nhiệm vụ được giao", Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải nhấn mạnh.
Bổ sung thêm, ông Mai Tiến Dũng - Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ cũng cho rằng, việc Bộ Công Thương đề xuất tạm dừng xuất khẩu gạo trong bối cảnh dịch bệnh, các chuyến bay đóng cửa, cấm vận... là hoàn toàn phù hợp. Sau đánh giá lại thì Bộ này đề nghị cho nối lại xuất khẩu gạo và Thủ tướng đã đồng ý xuất khẩu gạo không hạn ngạch từ tháng 5.
Ngày 23/3, Chính phủ cho dừng xuất khẩu gạo, theo đề xuất của Bộ Công Thương nhằm đảm bảo an ninh lương thực khi Covid-19 diễn biến phức tạp. Lập tức, 0h ngày 24/3, hải quan dừng thông quan tất cả lô hàng khiến doanh nghiệp không kịp trở tay.
Một ngày sau đó, Bộ Công Thương lại kiến nghị Thủ tướng cho xuất khẩu gạo trở lại. Ngày 10/4, Thủ tướng ký quyết định xuất khẩu gạo theo hạn ngạch 400.000 tấn tháng 4. Sau đó, đánh giá lại dữ liệu Bộ Công Thương đề nghị xuất khẩu gạo không hạn ngạch trở lại từ tháng 5 và được Thủ tướng đồng ý.
Anh Minh