'The Irishman': Thiên sử thi phim băng đảng

Tác phẩm của đạo diễn Martin Scorsese 209 phút, dài hơn hầu hết phim đại chúng Hollywood trong khoảng 20 năm qua. Nhiều trang uy tín như Washington Post, Seattletimes, The Economist... gọi Irishmen là "gangster epic" (tạm dịch: "thiên sử thi phim băng đảng").

Dựa theo sách I Heard You Paint Houses của Charles Brandt, The Irishman kể về nhân vật có thật Frank Sheeran (Robert De Niro đóng) và thời gã khuynh đảo giang hồ. Phim khởi đầu chậm rãi, nhưng càng xem, tác phẩm càng chứng tỏ sức hút nhờ gợi chiêm nghiệm, không chỉ về Frank Sheeran hay thế giới ngầm của nhân vật mà mở ra thế giới chính trị, sự kiện lịch sử giai đoạn biến động của nước Mỹ.

Trở về Mỹ từ Thế chiến Thứ hai, Sheeran lái xe tải chở hàng tại Philadelphia. Để kiếm tiền, gã bán một phần những lô hàng cho đám gangster địa phương. Khi bị công ty đưa ra tòa vì tội ăn cắp tài sản, Sheeran cương quyết không khai và nhờ đó nhận được niềm tin từ trùm mafia Russell Bufalino (Joe Pesci).

 

 

The Irishman

Trở thành tay sai của Bufalino, Sheeran gây dựng tiếng tăm với biệt danh "Gã Ireland" thông qua những phi vụ bảo kê, ám sát những đối thủ cản đường. Sau khi có địa vị trong giới giang hồ, Russell giới thiệu Sheeran với chủ tịch công đoàn Teamsters Jimmy Hoffa (Al Pacino).

Ở cuối thập niên 1950 và đầu thập niên 1960, Hoffa được mô tả là "nhân vật nổi tiếng hơn cả Elvis Presley và sánh ngang với tổng thống Mỹ". Ông đứng đầu công đoàn hàng triệu lái xe đường trường với nguồn ngân sách vô đáy cùng tầm ảnh hưởng lớn trong chính trường. Hoffa dính líu gia đình mafia Bufalino với những phi vụ tài chính mờ ám, do vậy Sheeran xuất hiện với vai trò phụ tá kiêm vệ sĩ cho nhân vật đặc biệt này.

Hoffa và Sheeran dần trở thành bạn bè, thậm chí con gái Sheeran còn thần tượng vị chủ tịch Teamsters hơn cả cha mình. Nhưng dần dần, những rạn nứt trong làm ăn, quan hệ cùng biến động chính trường đặt Sheeran vào ngã ba đường với những lựa chọn khó khăn.

Thành bại của phim được giới chuyên môn đánh giá nằm ở diễn xuất của những huyền thoại màn bạc. Tác phẩm có sự tham gia của bốn diễn viên từng giành giải Oscar gồm Robert De Niro, Al Pacino, Joe Pesci và Anna Paquin. Trong đó, ba người đầu là những siêu sao dòng phim băng đảng, qua các tác phẩm kinh điển như The Godfather, Goodfellas hay Casino. Với Joe Pesci, Scorsese phải mời đến 50 lần do ông giải nghệ hồi 2015.

Ba nhân vật Frank Sheeran, Jimmy Hoffa và Russell Bufalino đại diện cho mối quan hệ giữa kẻ tay sai, chính trị gia và thế giới ngầm trong xã hội Mỹ. Hoffa cho thấy khí chất của nhà lãnh đạo lớn. Diễn xuất thuyết phục của Pacino giúp người xem hiểu được phần nào lý do Jimmy Hoffa từng là nhân vật có khả năng "hô mưa gọi gió" với tầm ảnh hưởng tới hàng triệu người Mỹ thập niên 1960.

Joe Pesci gây bất ngờ trong vai Russell Bufalino. Trái với vai gangster nóng tính trong Goodfellas, từng mang về tượng vàng Oscar cho Pesci, nhân vật mới Bufalino có sự sắc sảo, trầm lắng. Al Pacino và Joe Pesci đều được đề cử Oscar "Nam diễn viên phụ xuất sắc", trong khi việc Robert De Niro không góp mặt tại hạng mục "Nam diễn viên chính xuất sắc" được xem như điều đáng tiếc của Oscar 2020.

Nhân vật chính Frank Sheeran là gã tay sai cục tính nhưng rất trung thành và tình cảm. Khả năng diễn xuất của De Niro không chỉ được thể hiện qua những câu thoại, cảnh hạ thủ không gớm tay mà còn qua ánh mắt, lúc hoang mang vì nhận nhiệm vụ nặng nề, lúc buồn bã, bất lực khi bị con gái ruột ruồng bỏ. Từ một người lính, gã lún sâu vào thế giới tội ác tới mức không còn đường ra và phải nếm trải những năm tháng cuối đời cô quạnh. Câu chuyện bi kịch về tình bạn và sự bội phản của Sheeran gợi liên tưởng tới một tác phẩm kinh điển khác của Robert De Niro về giới gangster là Once Upon a Time in America (1984).

Một trong những phân cảnh đắt giá nằm ở cuối phim: Cảnh sát điều tra tới gặp Frank Sheeran lúc gã về già. Khi yêu cầu được gặp luật sư của mình, Sheeran mới biết ông này qua đời. Câu đầu tiên của Sheeran thốt ra - như một phản xạ - là: "Ai giết?". Thay vì hỏi nguyên nhân cái chết (căn bệnh ung thư), gã lập tức nghĩ ngay tới một vụ thanh trừng như cách mình từng làm vài chục năm trước.

 

 

Cảnh choáng ngợp trong các đề cử Oscar kỹ xảo 2020

Thai nghén ý tưởng phim từ năm 2007, suốt hơn một thập niên, Scorsese bất lực trong tìm kinh phí cho dự án. Những hãng phim lớn truyền thống đều từ chối Scorsese dẫu ông là một trong những huyền thoại sống của điện ảnh. Giữa kỷ nguyên phim anh hùng và hành động thống trị phòng vé, việc đầu tư hơn 100 triệu USD cho phim gangster là canh bạc. Rốt cuộc, khi Netflix giang tay, Scorsese nhận sự ủng hộ ông cần. The Irishman có kinh phí khổng lồ - 150 triệu USD.

Trong cuộc phỏng vấn với trang The Playlist, đạo diễn Martin Scorsese, 77 tuổi, chỉ ra điểm khác biệt của The Irishman với những phim gangster ông từng làm: "Các nhân vật già hơn và nội dung phim thiên về nhìn lại quá khứ, về cuộc đời của một người đàn ông và những lựa chọn anh ta".

Ở Oscar 2020, The Irishman nhận mười đề cử, bao gồm phim xuất sắc, đạo diễn, nam phụ (Pacino và Pesci), kịch bản chuyển thể, thiết kế sản xuất, quay phim, trang phục, dựng phim và kỹ xảo. Lễ trao giải diễn ra ngày 9/2 ở Los Angeles (Mỹ), tức sáng 10/2 (giờ Hà Nội).

Thịnh Joey