'Tenet': Phương trình vô nghiệm về đảo nghịch thời gian

Tenet, ra rạp Việt Nam ngày 28/8, xoay quanh câu chuyện điệp viên không tên tự xưng The Protagonist (tạm dịch: Nhân vật chính) ngăn chặn âm mưu hủy diệt thế giới của ông trùm vũ khí người Nga Andrei Sator. Hai phe có trong tay một loại công nghệ chiến đấu từ tương lai, có thể đảo nghịch các quy luật vật lý thông thường và giúp họ đi ngược lại mũi tên thời gian, từ hiện tại về quá khứ.

Tác phẩm được đầu tư hơn 200 triệu USD từ Warner Bros, với dàn diễn viên hứa hẹn như Robert Pattinson, John Davis Washington hay Elizabeth Debicki. Bộ phim mang đậm màu sắc dòng phim điệp viên, với câu chuyện cựu nhân viên CIA chống kẻ phản diện người Nga muốn tiêu diệt thế giới. NY Times so sánh Tenet với loạt phim 007. Bối cảnh phim được đầu tư hoành tráng, chân thật nhờ nguyên tắc hạn chế kỹ xảo của đạo diễn. Các cảnh hành động, chiến đấu lạ mắt khi được xây dựng theo giả thuyết đảo nghịch thời gian.

 

 

Trailer Tenet

Đa phần khán giả sau khi xem mơ hồ về những giả thuyết khoa học được nêu trong phim. Tenet quá khó hiểu, kể cả khi fan của Christopher Nolan vốn đã quen với lối làm phim phức tạp của ông. Giống những dự án trước, đạo diễn người Anh dành nhiều thời gian để giải thích "đảo nghịch thời gian" trên màn ảnh. Ông đưa ra nhiều khái niệm và giả thuyết khoa học. Tuy nhiên, càng về cuối, khán giả càng khó nắm bắt mạch truyện và những khái niệm được nêu trước đó.

Khái niệm "đảo nghịch thời gian" trong phim được xây dựng từ giả thuyết có thể đảo ngược entropy, một đơn vị đo sự phát tán nhiệt. Theo định luật thứ hai của Nhiệt động lực học, entropy không thể giảm, luôn tăng hoặc giữ nguyên ở mức nhất định trong một môi trường kín. Định luật cũng là tiền đề của giả thuyết "Mũi tên thời gian", nơi thời gian được xem như một đường thẳng luôn tiến về phía trước và chúng ta không thể trở về quá khứ. Trong phim, hai phe thiện ác đều nắm trong tay công nghệ để đảo ngược entropy, từ đó có thể đi ngược chiều thời gian.

Thuyết đảo nghịch thời gian trong Tenet không được giải thích rõ ràng và nhiều lỗ hổng. Nolan mượn nhân vật nhà khoa học nữ Clémence Poésy giải thích giả thuyết với nhân vật chính. Sau hàng loạt câu thoại trừu tượng và những mệnh đề khoa học khó hiểu, Poésy kết luận: "Đừng cố hiểu, hãy cảm nhận nó". Phân đoạn khiến việc đưa ra giải thích về thuyết đảo nghịch thời gian của đạo diễn suốt phim như vô nghĩa, vì vốn ông không có chủ ý muốn khán giả hiểu. Tờ Vulture nhận xét: "Tenet là một chiếc hộp bí ẩn, được khóa chặt, nhưng không chứa gì bên trong".

Nhan đề Tenet vốn một trong năm từ được khắc trên khối vuông Sator, cổ vật nổi tiếng được tìm thấy tại nhiều quốc gia châu Âu. Trong tiếng Anh, từ này mang nghĩa "một niềm tin, nguyên tắc của tôn giáo". Nhiều nhà khoa học cho rằng món cổ vật mang ý nghĩa về Thiên Chúa giáo, dẫn đến nhiều giả thuyết bộ phim của Nolan ẩn chứa một câu chuyện đậm màu tôn giáo sau vỏ bọc là những giả thuyết khoa học tiên tiến.

*Xem thêm: Christopher Nolan - 'phù thủy' thời gian

Bộ phim thiếu đi những đoạn cao trào về cảm xúc, đặc sản của Nolan trong những dự án trước như Inception, Interstellar... Đạo diễn người Anh thường mượn sự xáo trộn trình tự thời gian, giữa thực và ảo, làm nền cho những câu chuyện đậm tính nhân văn về gia đình. Tuy nhiên, Tenet không đạt được những cao trào đó. Tờ NY Times viết: "Tenet khiến các giác quan choáng ngợp, nhưng không lay động về cảm xúc". Tờ Australian nhận xét phim "vô cảm như cục nước đá".

Tình bạn, đồng nghiệp giữa The Protagonist và Neil không được xây dựng rõ ràng, quá nhiều điều bí ẩn. Mối quan hệ vợ chồng giữa tên phản diện Sator và nữ chính Kat cũng không để lại nhiều dấu ấn. Đạo diễn cũng bỏ qua khâu xây dựng nhân vật, khiến họ không có điểm nhấn rõ rệt về tính cách trên màn ảnh. Bên cạnh đó, phong cách dựng crosscutting (nối liên tục các cảnh hành động) cũng khiến mạch phim trôi đi nhanh, không có nhiều khoảng lặng để cho nhân vật bộc lộ cảm xúc.

Giới phê bình có những đánh giá đa chiều về bộ phim. Tính đến ngày 30/8, Tenet đạt 81% điểm tươi trên tổng 121 bài nhận xét trên Rotten Tomatoes. Đa phần đồng ý tác phẩm thỏa mãn mặt hình ảnh, nhưng thiếu hụt về nội dung và cảm xúc. Nhiều nhà phê bình uy tín của NY Times, Guardian, Vulture, Slate chỉ cho điểm trung bình hoặc kém. Tuy nhiên, tác phẩm vẫn là bom tấn được giới thiệu nhiều nhất trong lúc này, khi rạp phim thế giới đang thiếu đi những bom tấn vì dịch.

Tenet hội tụ đầy đủ đặc điểm trong phong cách làm phim của Nolan, những điều khiến ông được nhiều người mến mộ. Song ông không thành công trong việc kết dính những đặc điểm đó để tạo nên một tác phẩm chặt chẽ như thường thấy.

 

 

Bối cảnh đa quốc gia trong 'Tenet' của Christopher Nolan

Đạt Phan

• Christopher Nolan - 'phù thủy' thời gian
• 'Inception': 10 năm vẫn cần giải mã
• Bối cảnh đa quốc gia trong 'Tenet'
• Phim của Nolan khởi chiếu cuối tháng 8