Vụ việc một thầy hiệu trưởng của một trường học phải quỳ do bị phụ huynh đe dọa thực sự rất đau lòng. Từ sự việc này tôi liên tưởng đến chuyện công việc giáo viên (giáo viên) của chính bản thân mình và của một người bạn.
1. Chuyện của bản thân
Khi tốt nghiệp Khoa Toán ở một trường Đại học ở Hà Nội, nơi có không gian toán học đậm đặc, môi trường toán học rất thực chất, bạn đồng môn chúng tôi hay nói với nhau như vậy thì chúng tôi đã may mắn có được một nền tảng khá vững về Toán: Toán phổ thông và Toán cao cấp.
Sau khi tốt nghiệp thì mỗi người một nghề, trong đó có vài người trong lớp xin làm giáo viên Toán ở một số trường phổ thông, riêng tôi thời sinh viên đã thường xuyên đi làm gia sư Toán ở Hà Nội nên khi việc xin được vào biên chế của ngành giáo dục rất khó khăn thì tôi lại tiếp tục làm công việc gia sư của mình.
Tôi cứ tưởng rằng đây là công việc tạm thời nhưng không ngờ đây chính lại là cái nghiệp của bản thân. Làm gia sư là phải đến nhà học sinh, đôi khi là học sinh đến nhà mình.
Nếu ở trường thì các em học sinh sẽ đi học do nhà trường tổ chức lớp, người giáo viên chỉ việc đến dạy, nhưng đối với các gia sư thì chuyện khó khăn hơn nhiều: phải tự tổ chức lớp học, chọn kiến thức phù hợp để truyền đạt cho các em.
Mở lớp ra rồi duy trì lớp học mà không bị tan vỡ và rồi sống được bằng nghề thì gia sư phải cố gắng nhiều bởi đi học thêm. gia sư thì hiển nhiên không có sự bắt buộc, gia sư phải dạy thu hút lắm thì các em học sinh mới đi học gia sư. Ngoài ra gia sư còn bị ảnh hưởng bởi việc tẩy chay học thêm, dạy thêm.
Theo một nghiên cứu, chỉ có khoảng 25% học sinh hiểu bài trên lớp hay ở nhà, 75% học sinh còn lại rất cần đến gia sư), bởi vậy gia sư vẫn có rất nhiều đất diễn. Để là một gia sư có sức hút thì trước hết người gia sư phải có chuyên môn thật tốt. Để có chuyên môn tốt bản thân tôi đã phải đọc rất nhiều.
Đọc sách chuyên môn là hiển nhiên rồi, ngoài ra tôi còn phải đọc rất nhiều loại sách khác (trong cặp tôi ngoài sách Toán thì luôn luôn có hai tờ báo) để nâng cao hiểu biết, để thấu hiểu học sinh...
Người gia sư nếu không có chuyên môn tốt, bất chợt các em hỏi bài, chẳng hạn như vừa thi xong môn Toán trung học phổ thông mà các em hỏi, thường là hỏi ngay câu cuối, nếu không giải được ngay thì sự thán phục của học sinh dành cho gia sư sẽ không còn, lớp học sẽ tự động giải tán vì các em không còn thấy sức hút của gia sư nữa. Bởi vì sự kính phục góp phần quan trọng tạo nên sức hút của gia sư mà, nếu ở trường thì các em sẽ vẫn phải tiếp tục học nhưng lúc đó sẽ nhìn thầy cô với ánh mắt khác: bớt kính phục hơn thậm chí coi thường.
Sở dĩ tôi đọc được nhiều sách là bởi tôi may mắn có nhiều thời gian hơn các người bạn làm trong nhà nước, tôi không phải họp hành, không phải mất thời gian để thi đua này nọ... chỉ tập trung vào chuyên môn.
Thỉnh thoảng tôi chợt nghĩ là nếu mình mà bị chi phối bởi những đầu việc như các giáo viên trong nhiều trường phổ thông hiện nay thì chắc chuyên môn cũng sẽ lẹt đẹt lắm.
Vài người bạn cùng khóa cũng làm giáo viên như tôi, có người giờ làm quản lý, có người cũng làm chuyên môn. Người làm quản lý thì tôi không nói nhưng những người bạn làm chuyên môn như tôi thì tôi có đôi điều để nói về họ.
Thời học ở trên đại học thì tôi có phần thua các bạn ấy về lực học. Tuy nhiên đến giờ này thì mức thu nhập và năng lực chuyên môn của tôi lại vượt xa các bạn ấy nhiều, rất nhiều bài toán họ phải hỏi tôi. Sở dĩ chuyên môn của họ kém hơn tôi là bởi vì họ bị chi phối bởi rất nhiều đầu việc không phục vụ chuyên môn đổ nên đầu người giáo viên như tôi nói ở trên.
Hơn nữa vì đặc thù công việc của mình nên tôi không chỉ dạy Toán riêng THCS hay THPT mà tôi dạy luôn từ lớp 6 đến lớp 12. Sự liên tục kiến thức này giúp tôi hệ thống và nắm vững kiến thức Toán phổ thông.
Đặc biệt tôi được tự chủ trong vấn đề dạy gì, dạy như thế nào theo từng đối tượng học sinh cụ thể để các em có thể lĩnh hội kiến thức một cách tốt nhất nên hiệu quả của công việc giảng dạy của tôi khá cao (thể hiện qua việc có rất nhiều học sinh của tôi đỗ lớp chuyên, lớp chọn, đỗ đại học với điểm môn Toán cao; cụ thể hơn là tôi luôn có đông học sinh theo học).
Qua đây mới thấy nền giáo dục hàng đầu thế giới với thương hiệu mang tên Phần Lan thật đúng đắn khi: tuyển giáo viên rất gắt gao nhưng sau đó thì giao quyền tự chủ cho họ. Nền giáo dục của chúng ta muốn phát triển thì nên nhanh chóng học tập Phần Lan điều này.
2. Chuyện của một người bạn
Khác với tôi, một người bạn học cùng đại học của tôi sau khi tốt nghiệp tôi đã chọn thi tuyển và đã thi đỗ vào công chức ngành giáo dục ở một tỉnh giáp Hà Nội, sau đó anh được phân công dạy Toán ở một trường trung học phổ thông.
Tôi nhớ một chia sẻ này của anh: "Thời tôi được phân công làm chủ nhiệm, có dịp tôi phải thu tiền mua tăm của học sinh cho Hội chữ thập đỏ. Thu tiền mua tăm thì nó lắt nhắt, mãi chưa thấy đủ trong khi hạn nộp cho kế toán thì đến rồi. Giải pháp của tôi lúc này là... không thu nữa mà bỏ tiền túi của mình ra để nộp cho kế toán. Một vài khoản thu khác tôi cũng phải áp dụng hạ sách này. Người giáo viên phải thu những khoản như vậy cũng chẳng được lợi gì nhưng ngược lại nếu không thu đủ thì lại bị trừ điểm thi đua.
Trong khi đó học sinh cứ nhìn thấy giáo viên chủ nhiệm là thấy tiền, cứ nghĩ là những thầy cô này thu tiền cho chính mình, học sinh từ đó nhìn giáo viên với con mắt ít trân trọng hơn. Rồi còn lại bao nhiêu sổ sách liên quan đến giáo viên chủ nhiệm.
Vì nhiều bất cập vậy nên thú thật là từ những năm học sau tôi đã xin hiệu trưởng không phân công tôi làm giáo viên chủ nhiệm nữa". Có dịp được nghe lãnh đạo ngành giáo dục nói sẽ kiên quyết cắt giảm những việc không cần thiết để giáo viên có thể dành nhiều thời gian cho công việc chuyên môn của mình mà tôi thấy mừng quá.
Tiếc rằng dù điều này đã nói từ mấy năm rồi nhưng hiện trạng vẫn chưa có nhiều thay đổi, người giáo viên chúng tôi vẫn phải ôm đồm rất nhiều việc.
Hiện nay đã có những trường tư thục không còn hiện tượng này nữa, người giáo viên được tập trung làm công việc chuyên môn của mình, việc thu các khoản tiền là công việc của phòng kế toán. Mô hình này cũng được thấy ở các bệnh viện tư: các nhân viên y tế làm đúng công việc của mình, những công việc liên quan đến tài chính chẳng hạn thì có nhân viên chuyên trách.
Thực tế đã cho thấy mô hình này đã rất hiệu quả. Từ câu chuyện của người bạn tôi, của chính tôi và từ thực tế, ý tưởng trên cần phải được triển khai một cách quyết liệt hơn. Điều này sẽ giúp người giáo viên được thực sự tập trung vào chuyên môn của mình, góp phần quan trọng để nâng cao chất lượng nền giáo dục nước nhà.
Anh Phạm
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.