Tiến sĩ Ugur Sahin, 55 tuổi, và vợ, tiến sĩ Ozlem Tureci, 53 tuổi, được thế giới biết đến sau khi kết hợp với hãng dược phẩm Pfizer tạo ra vaccine giúp hàng triệu người chống lại đại dịch Covid-19 vào năm 2020. Hai người gặp nhau vào những năm 1990 tại Đức với nhiều điểm chung như cùng sinh ra trong những gia đình người nhập cư gốc Thổ Nhĩ Kỳ và cùng học y khoa.

Ông Sahin từ Thổ Nhĩ Kỳ di cư tới thành phố Cologne, Đức, cùng cha từ năm 4 tuổi. Trong khi cha làm việc cho hãng ôtô Ford, Sahin lại khao khát làm một điều gì đó có thể thay đổi thế giới. Ông lớn lên với ước mơ trở thành một bác sĩ và tốt nghiệp y khoa tại Đại học Cologne, sau đó lấy bằng tiến sĩ với công trình nghiên cứu về liệu pháp miễn dịch trong tế bào khối u vào năm 1993.

Từ khi còn trẻ tuổi, Sahin đã xem bác sĩ người Đức từng đạt giải Nobel Paul Ehrlich là thần tượng của mình. Ông Ehrlich nghiên cứu lĩnh vực miễn dịch học và hóa trị liệu chống vi trùng, và đã tìm ra phương pháp chữa trị bệnh giang mai vào năm 1909.

Sahin gặp Tureci khi mới đi làm không lâu. Bà Tureci lớn lên ở vùng tây bắc nước Đức, có cha người gốc Istanbul và là một bác sĩ phẫu thuật. Vào ngày cưới, Sahin và Tureci làm lễ xong rồi quay lại phòng thí nghiệm để tiếp tục công việc nghiên cứu thay vì tận hưởng những khoảnh khắc riêng tư như bao cặp đôi khác.

Lời tiên tri về đại dịch và bước ngoặt của BioNTech

Vợ chồng ông Sahin ban đầu tập trung vào nghiên cứu và giảng dạy tại đại học Zurich. Năm 2001, họ thành lập công ty Dược phẩm Ganymed và nghiên cứu về liệu pháp miễn dịch điều trị ung thư, trước khi bán công ty này vào năm 2016 với giá 1,4 tỷ USD.

Vài năm sau, đôi vợ chồng thành lập BioNTech và vẫn tiếp tục nghiên cứu về mã di truyền biến đổi, tức Messenger RNA (mRNA). Họ tin rằng mRNA đã sửa đổi có thể được sử dụng để đánh lừa cơ thể chống lại bệnh ung thư.

"Chúng tôi muốn xây dựng mộ công ty dược phẩm châu Âu lớn", ông Sahin nói trong một cuộc phỏng vấn với báo chí địa phương.

Năm 2018, BioNTech bắt đầu hợp tác với tập đoàn dược phẩm khổng lồ Pfizer của Mỹ phát triển một vaccine cúm. Năm 2019, Quỹ Bill & Melinda Gates đã đầu tư 55 triệu USD cho BioNTech nghiên cứu thuốc điều trị HIV và lao. Cũng trong năm 2019, ông Sahin được nhận Giải thưởng Mustaga, một giải thưởng diễn ra hai năm một lần của Iran dành cho những người Hồi giáo có thành tựu trong khoa học và công nghệ.

Điều đặc biệt là năm 2018, khi tham dự một cuộc hội thảo tại Berlin, Sahin từng có những phát biểu mang tính tiên tri. Đứng trước khán phòng gồm nhiều chuyên gia bệnh truyền nhiễm, ông nói công ty của mình có khả năng dùng công nghệ mRNA để nhanh chóng phát triển vaccine khi xảy ra một đại dịch toàn cầu.

Vào thời điểm đó, danh tiếng của BioNTech vẫn chưa được biết đến nhiều và chủ yếu tập trung vào lĩnh vực điều trị ung thư, cũng như chưa bao giờ đưa một sản phẩm nào ra thị trường. Covid-19 cũng chưa xuất hiện.

Tuy nhiên, hai năm sau, công nghệ mRNA mà BioNTech phát triển đã chứng tỏ vai trò quan trọng khi tạo ra vaccine phòng Covid-19 cùng với tập đoàn Pfizer, cho hiệu quả phòng bệnh hơn 90%, trở thành "cứu tinh" cho hàng triệu người trong đại dịch.

Công ty của họ hiện có doanh thu hàng triệu đôla với hơn 1.800 nhân viên với các văn phòng tại Berlin, những thành phố khác của Đức, và tại Cambridge, Massachusetts, Mỹ. Tại Đức, nơi nhập cư tiếp tục là một vấn đề nhức nhối, sự thành công của hai nhà khoa học gốc Thổ Nhĩ Kỳ được ca tụng. "Với cặp đôi này, nước Đức có một tấm gương sáng về sự hội nhập thành công", trang kinh doanh bảo thủ Focus viết.

Dù sở hữu công ty với giá trị thị trường hàng chục tỷ USD và nằm trong số những người giàu nhất ở Đức, vợ chồng tỷ phú Sahin vẫn chỉ sống cùng con gái trong một căn hộ giản đơn gần văn phòng. Hằng ngày, họ đạp xe đi làm và không mua xe hơi.

"Sahin là một người rất, rất khác lạ", Albert Bourla, Giám đốc điều hành của Pfizer, cho biết trong cuộc phỏng vấn năm 2020. "Ông ấy chỉ quan tâm đến khoa học, không thích thảo luận về kinh doanh. Ông ấy là một nhà khoa học và một người có nguyên tắc. Tôi tin tưởng ông ấy 100%".

Khi được cập nhật dữ liệu về hiệu quả của vaccine Pfizer vào một buổi tối chủ nhật tại nhà, vợ chồng Sahin và Tureci đã ăn mừng bằng cách pha một tách trà Thổ Nhĩ Kỳ. "Chúng tôi đã ăn mừng, tất nhiên. Thật là nhẹ nhõm", ông Sahin nói.

Anh Ngọc (Theo Straits Times, NY Times)