Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) có hiệu lực từ 1/8, phần lớn các mặt hàng dệt may, chiếm 77,3% kim ngạch xuất khẩu sẽ được giảm thuế về 0% theo lộ trình 5 năm, số còn lại đi theo lộ trình 7 năm.
Theo đánh giá mới nhất của SSI Reseach, sớm nhất phải đến tháng 8/2021 các doanh nghiệp dệt may mới có khả năng được hưởng ưu đãi thuế. Trước EVFTA, xuất khẩu dệt may và da giày của Việt Nam sang châu Âu được hưởng ưu đãi theo chế độ ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP) tiêu chuẩn, trong đó thuế nhập khẩu hàng may mặc là 9,6%.
SSI lưu ý, việc thiếu hụt nguyên liệu vải trong nước vẫn là nút thắt của ngành khiến các doanh nghiệp không thể đáp ứng yêu cầu về quy tắc xuất xứ của EVFTA nhằm được hưởng ưu đãi thuế quan.
Công nhân một doanh nghiệp dệt may tại TP HCM sản xuất áo sơ mi xuất khẩu. Ảnh: Quỳnh Trần.
Do đo, muốn được hưởng ưu đãi thuế theo EVFTA, các doanh nghiệp dệt may cần sử dụng vải sản xuất trong nước hoặc vải nhập khẩu có xuất xứ từ Hàn Quốc. Hiện nay, các sản phẩm dệt may, da giày của Việt Nam vẫn đang phụ thuộc khoảng 60-70% vào nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc. Vải nhập từ Hàn Quốc hiện chỉ chiếm 15% tổng nhu cầu vải.
Trong vòng 2 năm đầu tiên khi EVFTA có hiệu lực, doanh nghiệp có thể lựa chọn tiếp tục chịu thuế theo chế độ GSP hoặc theo EVFTA. Nhưng từ năm thứ 3 trở đi, nếu doanh nghiệp không đáp ứng được quy tắc xuất xứ như quy định của EVFTA thì mức thuế sẽ tăng lên 12% - là mức thuế cơ sở theo chế độ tối huệ quốc (MFN).
Trước diễn biến này, Vinatex cho rằng, mức ưu đãi thuế của EVFTA chưa đủ hấp dẫn để doanh nghiệp chủ động chuyển nguồn cung nguyên vật liệu từ Trung Quốc về trong nước. Vải Trung Quốc có giá rẻ hơn 10-40% so với vải sản xuất trong nước tùy chủng loại. Thời gian giao hàng lại nhanh hơn do luôn có sẵn tồn kho nhờ quy mô sản xuất lớn.
Những lợi thế này đến từ tính quy mô của ngành dệt nhuộm Trung Quốc khi năng lực sản xuất của nước này là 80 tỷ mét vải mỗi năm, còn Việt Nam đang là 2,5 tỷ mét vải. Trong khi đó, tổng nhu cầu vải của Việt Nam khoảng 8 tỷ mét.
Tuy nhiên, về lâu dài, SSI cho rằng Việt Nam cần phát triển ngành công nghiệp dệt, nhuộm nhằm gia tăng tỷ trọng vải sản xuất nội địa, và phải đảm bảo đủ quy mô để cạnh tranh được về giá thành so với vải Trung Quốc. Nhóm nghiên cứu này kết luận, khả năng hưởng lợi cuả ngành dệt may phụ thuộc vào năng lực cung ứng vải nội địa trong 2 năm tới.
Đức Minh