Một nguyên nhân quan trọng khiến điền kinh thất bát là do các đối thủ tiến bộ quá nhanh. Ở nội dung nhảy 3 bước nữ, Trần Huệ Hoa phá sâu kỷ lục SEA Games của chính mình với thành tích 14,12 m nhưng vẫn chỉ đủ để đứng thứ ba do 2 đối thủ Maria Londa (Indonesia, 14,17 m) và Thitima Muangjan (Thái Lan, 14,16 m) đạt thành tích quá tốt. Tương tự, Nguyễn Trường Giang đạt thành tích tốt hơn cả khi giành HC vàng ném lao ở SEA Games trước với mức 69,69 m nhưng cả hai đối thủ Thái Lan đều cùng phá kỷ lục SEA Games nên anh cũng chỉ đứng thứ ba.
Quách Thị Lan ngã ở vạch đích. Ảnh: Đức Đồng.
Nhà vô địch nội dung 400 m rào ở SEA Games trước là Đào Xuân Cường cũng vấp phải đối thủ quá mạnh là Eric Cray (Philippines, 51,29 giây) nên không có cơ hội bảo vệ ngôi số một. Xuân Cường bị đuối sức ở đoạn nước rút nên bị hai đối thủ phía sau vượt qua nên chỉ đạt thành tích 71,79 giây và giành HC đồng.
Nhà vô địch SEA Games thứ tư bị mất vàng là Dương Văn Thái ở nội dung 800 m. Trong khi các đối thủ đều có đồng đội cùng thi đấu để che chắn thì Thái không còn đàn anh Nguyễn Đình Cương giúp đỡ như SEA Games trước nên bị các đối thủ chèn ép khá nhiều. Khi còn cách đích khoảng 150 m, Thái bứt lên nhưng không đủ thể lực để rút về đích nên bị Riduan (Malaysia) và Guarte (Philippines) lần lượt vượt qua. Thái chỉ giành HC đồng với thành tích kém SEA Games trước là 1 phút 51 giây 62.
Việc 4 nhà vô địch SEA Games trước đều chỉ giành HC đồng là cú đòn nặng giáng vào mục tiêu giành 10-12 HC vàng của đoàn Việt Nam. Thế nhưng, thất bại nặng nhất trong ngày thuộc về nội dung 400 m rào với niềm hy vọng Quách Thị Lan. Lan từng đạt thành tích tương đương với tầm châu lục nhưng ở SEA Games lần này cô chỉ đạt mức rất kém là 58,93 giây và giành HC bạc.
Quách Thị Lan bị ngất và được cấp cứu sau đó. Ảnh: Đức Đồng.
Quách Thị Lan tạo được lợi thế rất lớn trước cựu vô địch Wassano Winatho nhưng cũng giống như cuộc đua 400 m ít ngày trước, khi gần đến đích thì cô kiệt sức và để đối thủ vượt lên với khoảng cách 8% giây. Thậm chí, sau khi về đích, Lan còn bị ngất vì quá gắng sức ở đoạn cuối. SEA Games đầu tiên của VĐV từng được coi là niềm hy vọng ở đấu trường châu lục kết thúc trong thất bại cay đắng.
Một niềm hy vọng khác là Nguyễn Văn Huệ cũng thi đấu không thành công khi thay thế Nguyễn Văn Huyện ở nội dung 10 môn phối hợp nam. Anh để đối thủ Philippines bỏ khá xa sau 5 nội dung thi đầu tiên nên hầu như không còn hy vọng giành HC vàng.
Chiến thắng ở nội dung 800 m không đủ để xua tan nỗi buồn ở môn điền kinh. Ảnh: Đức Đồng.
Trong một ngày ảm đạm của điền kinh, các tấm HC vàng của Vũ Thị Hương, Đỗ Thị Thảo và Nguyễn Văn Lai không đủ để xua tan nỗi thất vọng. Đỗ Thị Thảo đạt thành tích 2 phút 05 giây 52, cao hơn thành tích giành HC bạc SEA Games trước của cô 10% giây nên dễ dàng giành HC vàng khi đàn chị Trương Thanh Hằng không tham dự. Nguyễn Văn Lai cũng lập kỷ lục quốc gia mới ở nội dung 5.000 m với cột mốc 14 phút 19 giây 35 và lần đầu giành HC vàng SEA Games. Ở SEA Games trước, Nguyễn Văn Lai chỉ giành HC đồng với thành tích 14 phút 41 giây 30.
Đến nay, đội điền kinh mới đạt 3 HC vàng, trong khi chỉ còn 4-5 cơ hội cạnh tranh HC vàng ở phía trước. HLV trưởng Dương Đức Thủy khi trả lời phỏng vấn cho rằng việc hệ thống phát lệnh xuất phát của nước chủ nhà bị hỏng rồi sau đó phải ra lệnh bằng loa là nguyên nhân khiến VĐV không đạt thành tích tốt. Tuy nhiên, có lẽ đây chỉ là một phần lý do và nguyên nhân quan trọng hơn là các đối thủ của Việt Nam đã tiến quá nhanh trong khi chúng ta chỉ tính toán chỉ tiêu huy chương dựa trên thành tích quá khứ của đối thủ.