Vaccine do nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Houston phát triển, mục tiêu ngăn chặn khả năng fentanyl xâm nhập vào não, loại bỏ cảm giác say thuốc. Với số tiền đầu tư mới, Ovax sẽ bước vào thử nghiệm lâm sàng vào đầu năm 2025. Nếu thành công, Ovax sẽ góp phần ngăn tái nghiện, hữu ích với những người bị say thuốc hoặc dùng thuốc quá liều.
Ngoài Đại học Houston, công ty đàm phán với nhiều nhóm nghiên cứu khác tham gia nghiên cứu phương pháp chặn tác dụng của thuốc phiện, nhằm thương mại hóa các công trình khoa học này.
Vaccine Ovax được công bố tháng 11/2022, được chính phủ Mỹ tài trợ. Số tiền đầu tư cho nghiên cứu ban đầu là hơn 760.000 USD. Khi thử nghiệm trên động vật, vaccine giảm phụ thuộc thuốc giảm đau có khả năng gây nghiện thuộc nhóm opioid, song không gây tác dụng phụ nghiêm trọng.
Kháng thể chống fentanyl đặc hiệu giúp cơ thể không cảm thấy hưng phấn, tăng tỉnh táo sau sử dụng thuốc. Vaccine cũng không phản ứng chéo với opioid khác. Một người đã tiêm Ovax, vẫn có thể được điều trị giảm đau bằng opioid khác, ví dụ morphin.
Fentanyl là thuốc phiện tổng hợp giá rẻ, thường được thêm vào thuốc bất hợp pháp và thuốc giả. Chất này mạnh hơn heroin 50 lần, hơn morphin 100 lần, có thể gây tử vong với liều tương đương năm hạt muối.
Minh họa các thuốc và chất gây nghiện. Ảnh: Vecteezy
Tại Mỹ, cuộc khủng hoảng về chất gây nghiện xuất hiện từ năm 2021. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) báo cáo hơn 100.000 người chết vì dùng thuốc phiện quá liều năm 2021. Trong đó, ngộ độc fentanyl đứng đầu các nguyên nhân gây tử vong ở người 18-45 tuổi. Ước tính năm 2023, thuốc phiện tổng hợp chứa fentanyl gây trung bình 204 ca tử vong mỗi ngày.
Giới chức Mỹ đã tài trợ hàng triệu USD cho các nhà khoa học, ví dụ 14,8 triệu USD để nghiên cứu về kháng thể đơn dòng nhắm vào fentanyl. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) cũng phê duyệt thử nghiệm lâm sàng vaccine chặn oxycodone (loại thuốc giảm đau theo đơn chứa chất gây nghiện).
Sau thời gian dài chưa có phương pháp nào thành công, được thương mại hóa. Lý do, chi phí nghiên cứu tốn kém, chưa bao gồm phí để đưa ra thị trường. Chưa kể các loại ma túy tổng hợp mới xuất hiện quá nhanh. Thói quen sử dụng thuốc của người nghiện khó thay đổi.
Chi Lê (Theo Bloomberg, CDC Mỹ)
