Từ giữa tháng 4, đường phố Huế xuất hiện những tấm banner, biển hiệu chào mừng VnExpress Marathon Imperial Huế. Sau ba mùa tổ chức, đây không chỉ là sự kiện thể thao mà trở thành nét văn hóa, ngày hội lớn của cố đô. Không khí rạo rực, nhộn nhịp len vào từng góc phố trong những ngày tổ chức. Ở bất cứ đâu cũng có thể nghe những câu chuyện quanh việc chạy. Ông Nguyễn Thanh Bình - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thừa Thiên Huế khẳng định: "Không chỉ với giới chạy bộ, tinh thần của VnExpress Marathon Imperial Huế đã lan tỏa sâu rộng đến người dân địa phương. Họ háo hức chờ đón các runner đến mảnh đất cố đô".
Ba năm sau mùa giải đầu tiên, VM Huế 2023 có nhiều thay đổi để trở thành sự kiện được runner cả nước chờ đợi. Rõ nét nhất so với mùa đầu tiên là 10.500 runner chạy trên cung đường không trùng lặp, qua nhiều tuyến đường, địa danh nổi tiếng của Huế hơn.
Ban tổ chức xây dựng cung đường sao cho vừa phù hợp để đạt thành tích cao, vừa phải giới thiệu được nét riêng của thành phố. Mỗi bước chạy đều đưa VĐV qua đường lớn, mang nhiều nét đặc trưng của Huế, xanh mát, bằng phẳng. Như cự ly 42km, xuất phát từ Lê Duẩn, runner qua Nguyễn Trãi, Nguyễn Văn Linh, Đinh Tiên Hoàng, Lê Lợi, Tố Hữu, Võ Văn Kiệt... cùng với đó là ba cây cầu nổi tiếng bắc qua sông Hương - Trường Tiền, Dã Viên và Phú Xuân.
Thùy Trang, TP HCM, ví đường đua VM Huế không khác gì một tour du lịch. Dọc đường chạy 21km, Trang cùng nhóm bạn được nhìn ngắm những công trình cổ kính, Kinh Thành, Phu Văn Lâu, Trường Quốc Học, sông Hương... "Đường chạy rất đẹp. Tôi cảm nhận được nét riêng của vùng đất này, có chút trầm lắng, cổ kính nhưng thơ mộng. Tôi thêm tự hào vì nét đẹp, sự thiêng liêng của văn hóa Việt", nữ runner chia sẻ sau khi hoàn thành cự ly, sáng 16/4.
Không chỉ runner trong nước, người nước ngoài cũng dành nhiều lời khen cho đường chạy. Hazael Allen và Stephanie Meredith, đến từ Wales, là giáo viên của một trường quốc tế tại TP HCM, cùng đăng ký cự ly 10km. Allen cho biết bà đã nghiên cứu về cung đường và ấn tượng với trải nghiệm có được. "Chúng tôi chạy qua rất nhiều danh thắng lịch sử của Huế. Nó giúp chúng tôi hiểu thêm về văn hóa địa phương", Hazael Allen thích thú.
Bản sắc Huế còn được thể hiện trên những vật phẩm dành cho 10.500 runner. Đầu tiên là chiếc áo chạy với những đường sọc tam giác lấy cảm hứng từ áo Nhật Bình sử dụng cho hoàng hậu, phi tần, công chúa triều Nguyễn. Sau năm 1945, quốc phục này được phụ nữ Huế yêu thích, chọn làm lễ phục trong cưới hỏi. Từ một loại trang phục chỉ dành cho chốn cung đình, Nhật Bình trở nên phổ thông, dành cho mọi người. Màu xanh diệp lục đặc trưng của áo cũng gợi hình ảnh về một thành phố xanh, chuyển mình từng ngày.
Huy chương có thiết kế hoài niệm về chiếc kim bài, kim khánh thời nhà Nguyễn. Kim bài được dùng để ghi công, phân biệt danh tính, phẩm hàm hoặc có giá trị như giấy thông hành ở xã hội xưa. Còn kim khánh là tín vật được ban tặng cho những người có công trạng đặc biệt. Vật phẩm cho những người về đích mang sắc vàng đồng, hiệu ứng phủ đen bóng mờ trên toàn bộ mặt trước và mặt sau, tạo cảm giác cổ kính.
Ở mặt trước in nổi tên giải, cùng hai di tích nổi tiếng lầu Ngũ Phụng, tháp Phước Duyên. Nền huy chương được trang trí bằng vân mây cung đình và một cành hoa sứ nở bên tường rêu - đặc trưng của xứ Huế khi vào tháng 4.
Từ trước giải, nhiều elite runner, nhóm chạy đã dự đoán về những con số ấn tượng, loạt PR được xác lập do Huế có điều kiện thi đấu tốt, thời tiết mát mẻ, đường chạy bằng phẳng. Đến ngày race, trời đổ mưa từ lúc 3h. Cơn mưa kéo dài trở thành điểm nhấn và cũng là thử thách cho 10.500 runner đang hừng hực khí thế chờ hiệu lệnh xuất phát.
Thời tiết bất lợi, đội ngũ hàng trăm tình nguyện viên động viên nhau vào vị trí, liên tục lưu ý runner quan sát các bảng chỉ dẫn trên đường. Những tiếng hô hào, cổ vũ cũng lớn hơn. Tình nguyện viên tại 12 trạm nước một chiều và 6 trạm nước hai chiều nhắc nhở VĐV tiếp nước, điện giải đầy đủ. Hàng trăm tiểu thương chợ Đông Ba, đội nón lá, mặc áo dài, căng băng rôn "Chợ Đông Ba đồng hành cùng VnExpress Marathon Imperial Huế". Bất chấp trời mưa, người dân Huế đổ ra đường cổ vũ cho VĐV.
Sự tiếp lửa giúp tinh thần lên cao. Runner có ngày đua đầy cảm xúc để lại nhiều dấu ấn chuyên môn. Trong đó, nổi bật là Nguyễn Văn Lai. Tuyển thủ quốc gia vô địch 42km sau 2 tiếng 31 phút, phá sâu thành tích 2 tiếng 34 phút của Bùi Thế Anh năm 2022. Đây mới chỉ là lần thứ hai Lai chạy full marathon. Dù thành tích cao, anh có chút tiếc nuối khi không đạt sub2:30 do có thời điểm bị xóc hông.
Hạng mục nữ, Phạm Thị Bình chứng minh đẳng cấp khi lần thứ ba vô địch VM sau Quy Nhơn và Nha Trang. Lần này, cựu tuyển thủ mang giày thi đấu, trái ngược với hình ảnh chân đất quen thuộc. Cô không đạt sub3 nhưng thành tích vượt xe người về nhì đến 10 phút. "Lần này, tôi muốn bảo vệ đôi chân khỏi chấn thương theo lời khuyên của chú Đoàn Ngọc Hải nên quyết định thay đổi chiến lược. Đôi giày này là món quà chú tặng. Tôi sẽ nhớ mãi cuộc đua hôm nay", cô nói.
Giải chứng kiến sự đi lên về chuyên môn khi thành tích VĐV liên tục tăng. 41 chân chạy hoàn thành cự ly 42km dưới ba tiếng (sub3), tăng 10 so với năm 2022. Tất cả là những nam runner có tiếng trong cộng đồng chạy như Lê Văn Tuấn, Triệu Tiến Luyện, Đan Quyết, Trương Văn Tâm. Thậm chí muốn chen chân vào top 10 chung cuộc, VĐV phải đạt mốc 2 tiếng 47 phút.
Mở rộng lên mốc sub3:30 (3 tiếng 30 phút), VM Huế có 183 VĐV, trong số này có 14 nữ. So với mùa giải trước, số lượng đạt cột mốc này tăng gần gấp đôi. Ngoài ra, 561 VĐV chạy dưới 4 tiếng. Với cự ly half marathon, 36 runner chạy dưới 1 tiếng 30 phút, tăng 3 so với năm trước, 148 chạy dưới 1 tiếng 45 phút. Hai cự ly 21 và 42km hút đến 6.300 runner.
So với hai giải trước, VM Huế 2023 tăng gấp đôi về lượng VĐV tham dự, trong đó có khoảng 2.000 người Huế. Các tỉnh miền Trung lân cận như Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Bình, Đà Nẵng, Thanh Hóa cũng góp hàng trăm runner. Đây là con số lớn khi cách đây vài năm, khu vực này vẫn đi sau trong phát triển thể thao phong trào.
Ông Nguyễn Văn Phương - Chủ tịch tỉnh Thừa Thiên - Huế khẳng định: "VnExpress Marathon Imperial Huế góp phần thay đổi suy nghĩ của người dân về thể thao". Từ khi có giải, nhiều sự kiện chạy quy mô từ vài trăm đến vài nghìn người đã được tổ chức liên tục, tạo sân chơi cho cộng đồng. Trong ba năm vừa rồi, số lượng người muốn tập luyện và thi đấu tăng cao, gồm nhiều thành phần, nhiều độ tuổi. Số lượng CLB tăng, trong đó có ba CLB trên 1.000 thành viên là Hue Runners, Hue Citadel Runners và Hue Triathlon Club. Công viên dọc hai bên bờ sông Hương trở thành nơi đi bộ, chạy, đạp xe mỗi sáng sớm và chiều muộn của rất đông người dân.
"Giải xây dựng tình yêu thể thao cho công chúng. Trước đây, rất ít người ra bờ sông Hương vui chơi, tập luyện, nhưng hiện nay đã rất khác. Hàng loạt công viên, tuyến đường dọc bờ sông Hương đã được thành phố chỉnh trang, thắp sáng vào ban đêm và bố trí dụng cụ tập thể thao ở nhiều điểm để phục vụ người dân", ông Phương chia sẻ.
Chủ tịch tỉnh - Nguyễn Văn Phương cũng là một trong số hàng nghìn runner tham gia 5km sáng 16/4. Bí thư TP Huế - Phan Thiên Định góp mặt ở cự ly 10km. Nhiều lãnh đạo, công chức, viên chức Huế xem giải là sự kiện thể thao truyền cảm hứng.
Anh Minh An - Chủ nhiệm nhóm Quảng Trị Runners cho rằng VM Huế là điểm nhấn lớn nhất của thể thao miền Trung vài năm qua. Nhờ giải, các địa phương lân cận bắt đầu xây dựng phong trào tập luyện thể dục thể thao, quan tâm hơn đến sức khỏe. Như ở Quảng Trị, nhóm QTR ban đầu chưa có đến 10 thành viên nhưng đến nay đã có vài trăm runner tập luyện thường xuyên, chủ yếu là công chức, viên chức đang làm việc tại các cơ quan nhà nước. "Nhờ VM Huế, việc tập luyện của chúng tôi trở nên hăng say, có động lực hơn. Giải 2023 chúng tôi có 102 thành viên đặt nhiều mục tiêu thành tích cá nhân, bứt phá giới hạn. Chúng tôi cũng rủ người thân cùng tham gia để xây dựng sức khỏe và lối sống tích cực", anh An khẳng định.
Độ tuổi tham gia chạy cũng trở nên đa dạng, có xu hướng trẻ hóa. Càng ngày càng có nhiều trẻ em tập thể thao hay gia đình nhiều thế hệ cùng chạy. Bà Lê Thị Hoàng Yến - Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thể dục Thể thao cho rằng đây là tín hiệu vui khi nhiều người hưởng ứng phong trào thể thao đồng nghĩa với việc sức khỏe cộng đồng tăng cao, lao động sản xuất tốt hơn.
Giá trị cộng đồng là cụm từ bà Yến lặp lại nhiều lần khi mô tả ý nghĩa của chạy bộ. Các giải tổ chức quy mô lớn như VnExpress Marathon có sức lan tỏa rộng, tăng sức khỏe cộng đồng, tình yêu thể thao. Cao hơn, sự kiện góp phần hiện thực hóa mục tiêu: "Vì một Việt Nam cường thịnh" - như khẩu hiệu của Đại hội Thể thao toàn quốc năm 2022.
Ông Phạm Trọng Nghiệp - Trưởng ban tổ chức giải khẳng định: "VnExpress Marathon muốn chạy bộ không chỉ đơn thuần là phong trào, mà phải trở thành lối sống, là hoạt động không thể thiếu trong lịch trình hàng ngày".
Thừa Thiên - Huế xác định giải chạy VnExpress Marathon Imperial Huế là sự kiện lớn, thu hút chục nghìn khách du lịch đến đây dịp tháng 4 và tạo ra doanh thu cho du lịch địa phương. "Qua VnExpress Marathon, hình ảnh Huế ngày càng mến khách hơn trong mắt runner, du khách. Điều này đặc biệt quan trọng đối với một địa phương đang chuyển mình, phấn đấu trở thành đô thị trực thuộc Trung ương", ông Nguyễn Thanh Bình - Phó Chủ tịch Thưởng trực UBND tỉnh nói.
Đến Huế tháng 4, runner, du khách có thể cảm nhận rõ sự quan tâm đặc biệt của địa phương cho sự kiện. Từ sân bay, các tuyến đường chính, khách sạn đều có những banner chào mừng vận động viên. Năm nay, nhiều hộ kinh doanh, khách sạn lớn đăng ký các chương trình hỗ trợ lưu trú, chính sách giá ưu đãi. 350 hộ dân tình nguyện cung cấp nhà vệ sinh công cộng miễn phí phục vụ du khách.
10.500 runner được trải nghiệm sản phẩm Huda tại khu ẩm thực cùng nhiều chương trình hoạt động trong hai ngày phát Bib VnExpress Marathon Huế. Đây là lần thứ hai thương hiệu bia đồng hành cùng giải chạy với mong muốn runner có những trải nghiệm đậm chất miền Trung khi đến Huế dự giải.
Khi runner bắt đầu đổ về, thành phố sống trong không khí nhộn nhịp chưa từng có. Runner phủ đầy những tuyến phố chính của Huế như Phạm Ngũ Lão, Lê Lợi, Đội Cung,... Những địa điểm tham quan như Đại Nội, chợ Đông Ba, phố đi bộ hay các lăng tẩm đều kín du khách.
Bà Huỳnh Thị Bé, chủ một hàng bún bò cho biết ngóng chờ VnExpress Marathon vì đây là dịp để có doanh thu lớn từ du khách, giới thiệu đặc sản địa phương đến đông đảo cộng đồng. Ba ngày diễn ra giải, ngày nào hàng của bà cũng bán hơn 200 tô. Nhiều hàng quán chật kín runner, như quán cơm nổi tiếng trên đường Nguyễn Thái Học, thực khách đến vào giờ cao điểm phải đợi đến hơn 30 phút mới có bàn. Ông Bùi Hữu Anh, người dân trên địa bàn thấy phấn khởi vì Huế sôi động, đông đúc. "Mỗi lần có giải tôi rất ngóng chờ vì vừa vui, vừa giúp thành phố tạo thêm công ăn việc làm, nguồn thu cho du lịch", ông nói.
Theo số liệu của tỉnh, trong ba ngày 14 - 16/4, Huế đón 32.000 lượt khách. Nguồn thu từ du lịch là 55,5 tỷ đồng. Các điểm di tích cố đô Huế miễn phí vé tham quan cho runner thu hút 12.000 lượt người ghé thăm. Các số liệu đều tăng so với năm 2022 khi giải tổ chức đúng vào Giỗ tổ Hùng Vương. Năm ngoái, Huế đón 22.000 lượt khách trong 5 ngày 8 - 22/4, doanh thu 41 tỷ đồng.
Hoài Phương
