Sau khi các lãnh đạo phe Dân chủ tại Hạ viện Mỹ thông báo sẽ chuyển điều khoản luận tội lên Thượng viện vào ngày 25/1 để khởi động phiên tòa xét xử cựu tổng thống Donald Trump, nhiều đảng viên Cộng hòa đã công khai tuyên bố họ nhận thấy khả năng để ít nhất 17 thành viên đảng này hợp sức với 50 đảng viên Dân chủ kết tội Trump là rất thấp.
Chuck Schumer, lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Mỹ, hôm 22/1 cho biết cơ quan này sẽ lùi thời hạn xét xử cựu tổng thống Trump tới ngày 9/2, để giúp nhóm pháp lý của Trump có thêm thời gian chuẩn bị, cũng như để ưu tiên cho Thượng viện xem xét đạo luật về Covid-19 và phê chuẩn các đề cử trong nội các của Tổng thống Joe Biden.
Trump lên chuyên cơ Không lực Một trước khi khởi hành tới Harlingen, bang Texas, hôm 12/1. Ảnh: AFP.
Trong các cuộc phỏng vấn do CNN thực hiện với hơn 10 thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa, sự đồng thuận được thể hiện rõ ràng: Hầu hết các đảng viên Cộng hòa đều nghiêng về phương án tha bổng cho Trump, và chỉ một số ít có khả năng quay lưng với ông.
Một số đảng viên Cộng hòa cũng nói rằng thời gian trôi qua, nỗi giận dữ về cuộc bạo loạn Đồi Capitol đang nguội dần và họ đã sẵn sàng bước tiếp. Trump bị cáo buộc kích động những người ủng hộ ông xông vào tòa nhà quốc hội gây ra tình trạng hỗn loạn hôm 6/1.
"Cơ hội Trump bị kết tội gần như không có", thượng nghị sĩ Cộng hòa Roger Wicker cho hay.
"Tôi không biết liệu kết quả bỏ phiếu sẽ ra sao, nhưng tôi nghĩ khả năng họ đạt được 2/3 số phiếu để kết tội Trump là rất mong manh", thượng nghị sĩ Cộng hòa John Cornyn nói.
"Lắng nghe động thái từ mọi người và theo dõi mọi việc diễn ra đến thời điểm này, tôi thấy để lôi kéo được một số ít thượng nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ nỗ lực luận tội đã là điều vô cùng khó khăn", thượng nghị sĩ Cộng hòa Mike Braun cho biết.
Lập luận phản đối luận tội của phe Cộng hòa giờ đây đã trở nên sắc bén hơn. Họ cho rằng việc tìm cách luận tội một cựu tổng thống là vi hiến và phiên tòa luận tội đang bị thúc đẩy một cách quá gấp gáp so với khung thời gian tiêu chuẩn, điều mà phe Dân chủ kiên quyết bác bỏ.
Đa số các đảng viên Cộng hòa hiện cũng tin rằng Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Mitch McConnell sẽ có cùng quan điểm với họ về việc luận tội cựu tổng thống Trump, dù ông nói sẽ lắng nghe mọi lập luận trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.
"Tôi không bao giờ ủng hộ các cuộc săn phù thủy", Cornyn nói và thêm rằng ông sẽ không bỏ phiếu kết tội Trump nếu quá trình xét xử diễn ra quá ngắn và không có nhân chứng. "Phiên tòa cần diễn ra một cách công bằng và đáng tôn trọng bởi vấn đề không phải chỉ liên quan đến riêng tổng thống Trump. Đây là việc thiết lập một tiền lệ mới, tạo nền tảng cho cả những lần về sau".
Những thượng nghị sĩ được cho là dễ quay lưng với Trump nhất gồm có Mitt Romney, Susan Collins, Ben Sasse, Lisa Murkowski và Pat Toomey. Tuy nhiên, theo các lãnh đạo Cộng hòa đang theo dõi sát những luồng ý kiến trong đảng, rất ít khả năng danh sách trên đạt đủ 17 người.
Ngay cả một số người từng được coi là có khả năng xoay chuyển phiếu bầu cũng chỉ trích đảng Dân chủ vì cố bắt đầu phiên tòa luận tội tại Thượng viện ngay lập tức, thay vì tuân theo lịch trình do McConnell đề xuất mở phiên tòa vào cuối tháng hai.
"Tiến hành phiên tòa vào lúc này thực sự là có vấn đề", John Thune, lãnh đạo số hai của phe Cộng hòa tại Thượng viện, nói. Ông là người từng lên tiếng chỉ trích các hành động của cựu tổng thống Trump.
"Tôi nghĩ lịch trình McConnell đề xuất là hoàn toàn hợp lý nhằm đảm bảo quy trình xét xử. Chúng ta phải đảm bảo quy trình này và nó cần công bằng", thượng nghị sĩ Murkowski cho hay.
Thượng nghị sĩ Collins, người từng chỉ trích gay gắt "kích động" cuộc bạo loạn Đồi Capitol, nói bà đang tham vấn các "học giả hiến pháp" về quy trình tố tụng. Khi được hỏi về đánh giá rằng hầu hết các nghị sĩ Cộng hòa đều tin tưởng Trump sẽ không bị kết tội, bà trả lời: "Đó không phải một kết luận vô lý".
Những ngày qua, Lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện McConnell đã công khai bày tỏ rằng cần cho đội ngũ pháp lý của Trump thêm thời gian để chuẩn bị trước phiên tòa.
Một thách thức khác mà phe Dân chủ gặp phải với phiên tòa luận tội Trump là thuyết phục các đảng viên Cộng hòa tin rằng nó hợp hiến. Một nhóm thượng nghị sĩ Cộng hòa gần đây lập luận rằng phiên tòa xét xử một cựu tổng thống, hiện mang tư cách một công dân bình thường, là hoàn toàn vi hiến.
Điều này sẽ mang đến cho các đảng viên Cộng hòa lý do để bỏ phiếu chống lại việc kết tội Trump mà không tính đến hành vi của ông liên quan tới cuộc bạo loạn Đồi Capitol.
"Rõ ràng một cuộc bỏ phiếu luận tội một tổng thống đã mãn nhiệm chưa bao giờ xảy ra trong lịch sử đất nước là có lý do. Nó là vi hiến, sẽ tạo ra tiền lệ xấu và tiếp tục chia rẽ đất nước", thượng nghị sĩ Lindsey Graham cho hay.
Theo các chuyên gia pháp lý, từng có tiền lệ về việc Thượng viện Mỹ luận tội một cựu quan chức. Hồi năm 1876, bộ trưởng chiến tranh William Belknap đã từ chức ngay trước khi Hạ viện bỏ phiếu luận tội ông và sau đó Thượng viện tiếp tục tiến hành phiên tòa.
"Thật vô lý khi một tổng thống, hay bất kỳ quan chức nào, lại có thể được phép từ chức để chối bỏ trách nhiệm sau khi đã phạm tội lỗi chống lại đất nước", Lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Schumer nói ngày 22/1.
Những đảng viên Cộng hòa bảo vệ Trump lập tức phản bác.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Josh Hawley gọi hành động của Trump ngày 6/1 khi kêu gọi những người ủng hộ tiến tới Đồi Capitol trước phiên họp chung của quốc hội nhằm xác nhận kết quả bầu cử là "vô trách nhiệm".
Tuy nhiên, khi được hỏi liệu có nên buộc Trump phải chịu trách nhiệm không, Hawley trả lời: "Việc phá vỡ hiến pháp và sử dụng một quy trình vi hiến không phải là cách giải quyết vấn đề".
Vũ Hoàng (Theo CNN)