Khi Trump đang lên dây cót cho chiến dịch trả đũa các nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ luận tội ông, các nhà lập pháp đang gióng lên hồi chuông cảnh báo rằng nỗ lực can thiệp vào vòng bầu cử sơ bộ của Trump có thể ngăn đảng giành lại Hạ viện vào năm tới, đặc biệt là ở các khu "chiến trường" (không có truyền thống nghiêng về đảng nào) tại New York, Michigan và California.
Đảng Cộng hòa hiện chỉ còn thiếu 5 ghế để giành thế đa số ở Hạ viện và bất kỳ cuộc đua ở khu vực bầu cử nào cũng có thể mang tính quyết định cho nỗ lực lấy lại Hạ viện của họ trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2022.
Trump tại Hội nghị Hành động Chính trị Bảo thủ ở Florida hồi tháng hai. Ảnh: AFP.
Bầu cử giữa kỳ được tổ chức vào ngày 8/11/2022. Tất cả 435 ghế Hạ viện và 34 trong số 100 ghế Thượng viện sẽ được bầu lại. Hai đảng trước hết sẽ tổ chức vòng bầu cử sơ bộ để tìm ra các ứng viên đại diện cho đảng mình tại các khu vực bầu cử quốc hội, sau đó ứng viên hai đảng sẽ cạnh tranh nhau để tìm ra người chiến thắng chung cuộc ở từng khu vực.
10 đảng viên Cộng hòa đã bỏ phiếu ủng hộ luận tội Trump tại Hạ viện. Ông tuyên bố sẽ trả đũa bằng cách hậu thuẫn đối thủ của họ để hất cẳng những người này trong vòng bầu cử sơ bộ. Nỗ lực trả đũa các nghị sĩ ở những bang đỏ đậm như Liz Cheney ở Wyoming và Tom Rice ở Nam Carolina ít khả năng ảnh hưởng đến triển vọng giành lại thế đa số của đảng Cộng hòa.
Tuy nhiên, 5 người ủng hộ luận tội ông là những nghị sĩ giữ các ghế "chiến trường" mà đảng Cộng hòa cần nắm được, bao gồm nghị sĩ California David Valadao, nghị sĩ Michigan Fred Upton, nghị sĩ Michigan Peter Meijer, nghị sĩ bang Washington Jaime Herrera Beutler.
Trump hiện mới chỉ hậu thuẫn một ứng viên là cựu trợ lý Nhà Trắng Max Miller, để chống lại Anthony Gonzalez, tại một khu quốc hội đỏ đậm ở Ohio. Cựu tổng thống đã nhận được hàng chục yêu cầu từ các ứng viên tiềm năng muốn giới thiệu bản thân. Ông tuyên bố sẽ ủng hộ các ứng viên tán thành chính sách nước Mỹ trước tiên.
Đảng Cộng hòa lo ngại đây có thể là các ứng viên cựu hữu giành được nhiều ủng hộ từ các cử tri trung thành với Trump nhưng thiếu sức hấp dẫn với công chúng nói chung. Nếu họ chiến thắng vòng bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa, họ có khả năng cao thất bại trước ứng viên Dân chủ trong vòng chung cuộc.
Nghị sĩ Minnesota Tom Emmer, người đứng đầu Ủy ban Quốc hội Quốc gia đảng Cộng hòa (NRCC), tuần này nói rằng ông dự định thúc giục cựu tổng thống kiềm chế nhúng tay vào bầu cử sơ bộ. "Làm vậy sẽ không có lợi cho đảng", ông nói. "Tốt hơn cho chúng tôi khi giữ lại những người này".
Các đảng viên Cộng hòa hiểu rằng Trump sẽ tiếp tục đóng giữ ảnh hưởng và vai trò trong tương lai của đảng. Nhưng ngày càng nhiều người có quan điểm giống Emmer, nài nỉ Trump kiềm chế. "Đừng làm trầm trọng thêm chia rẽ", nghị sĩ Oklahoma Tom Cole nói. "Chúng ta nên đoàn kết và tập trung vào mục tiêu giành lại thế đa số, cuộc trả đũa của ông ấy sẽ cản trở điều đó".
Khi lo lắng ngày càng dâng cao ở hậu trường, Emmer đã gọi điện cho các nghị sĩ Cộng hòa bỏ phiếu luận tội Trump, đảm bảo rằng đảng sẽ "chống lưng" cho họ. "Tôi kêu gọi cựu tổng thống không nên nhúng tay vào và để cử tri đưa ra quyết định", nghị sĩ Tom Reed nói. "Khi ở 'trong nhà', chúng ta có thể cãi cọ nhau, nhưng đấu đá nhau ở 'ngoài ngõ' là không khôn ngoan".
Lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện Kevin McCarthy đang rơi vào thế khó xử. Ưu tiên hàng đầu của ông là giành lại thế đa số Hạ viện và để làm vậy, ông cần bảo vệ các nhà lập pháp đang bị Trump nhắm tới. Tuy nhiên, ông vẫn duy trì quan hệ tốt đẹp với Trump, cho rằng cựu tổng thống sẽ giúp thúc đẩy hoạt động gây quỹ và tỷ lệ cử tri đi bầu vào năm 2022.
McCarthy đã từ chối bình luận công khai về nỗ lực báo thù của Trump. Nhưng hồi giữa tuần, McCarthy nói rõ rằng ông cam kết bảo vệ tất cả nghị sĩ đương nhiệm. "Tôi trông đợi được làm việc với các nghị sĩ để hỗ trợ các chiến dịch tái tranh cử", McCarthy nói. "Chúng tôi sẽ giành lại Hạ viện vào năm 2022".
"Tổng thống Trump có thể can thiệp vào bất kỳ ghế nghị sĩ còn trống nào mà ông ấy muốn", Sarah Chamberlain từ Republican Main Street Partnership, tổ chức hỗ trợ một số nghị sĩ trung hữu, nhận xét. "Nhưng việc thách thức các nghị sĩ đương nhiệm, khiến họ thua trong vòng bầu cử sơ bộ là không ổn, liệu các ứng viên mới có thắng được trong vòng bầu cử chung cuộc hay không?".
Tuy nhiên, các đồng minh trung thành nhất của Trump có cách nhìn khác. "Đây là nước Mỹ. Ông ấy có thể tham gia vào bất cứ điều gì ông ấy muốn", nghị sĩ Ohio Jim Jordan nói. "Rốt cục thì cử tri mới là người định đoạt".
Adam Kinzinger, người đã bỏ phiếu luận tội Trump, vừa khởi động một ủy ban hành động chính trị (PAC) để đối trọng với những nhóm định hỗ trợ ứng viên mà cựu tổng thống hậu thuẫn. Kinzinger đang giữ ghế ở một khu quốc hội đỏ đậm tại Illinois. Vài đối thủ của ông đã lộ diện. Nhưng Kinzinger không xa lạ gì với những cuộc đua khó nhằn, bởi ông từng đánh bại cựu nghị sĩ Don Manzullo, "cây đa cây đề" đã bám trụ 20 năm ở Hạ viện.
"Nếu Trump nhúng tay vào vòng bầu cử sơ bộ, điều đó sẽ gây tổn hại đến cơ hội chiếm thế đa số của đảng", Kinzinger nói. "Nhưng đó sẽ là thời điểm để lựa chọn: Bạn là người 'Donald Trump trước tiên' hay 'đất nước trước tiên".
"Với tôi, việc giành thế đa số không đáng để bán rẻ tâm hồn", ông nói thêm.
Phương Vũ (Theo Politico)