Grant Newsham, đại tá từng làm sĩ quan liên lạc giữa thủy quân lục chiến Mỹ với lực lượng phòng vệ Nhật Bản, ngày 12/10 kêu gọi Washington thể hiện rõ quyết tâm sẵn sàng can thiệp, thậm chí phát động chiến tranh hạt nhân, một khi Đài Loan bị tấn công.
"Hãy làm rõ với các lãnh đạo Trung Quốc rằng họ có thể mất tất cả nếu mở chiến dịch quân sự nhằm kiểm soát Đài Loan", Newsham nói. "Mỹ cũng cần đi đầu và hỗ trợ đảo Đài Loan khỏi tình cảnh bị cô lập về quân sự, đối ngoại 40 năm qua".
Tuyên bố được Newsham đưa ra trong bối cảnh quân đội Trung Quốc gần đây liên tục gia tăng sức ép quân sự lên Đài Loan bằng các biện pháp truyền thống và phi truyền thống. Ngoài các chuyến bay áp sát với số lượng phi cơ cao kỷ lục, quân đội Trung Quốc còn tiến hành nhiều cuộc diễn tập đổ bộ đánh chiếm bờ biển ở các khu vực gần Đài Loan.
Newsham mô tả nguy cơ Trung Quốc tấn công đảo Đài Loan là "hết sức nghiêm trọng", khi các binh sĩ nước này liên tục huấn luyện đổ bộ chiếm đảo trong nhiều năm. "Trung Quốc đủ năng lực tấn công đảo Đài Loan từ 7-8 năm trước, dù khi đó không có gì đảm bảo họ thành công. Họ cải thiện khả năng kể từ đó và tiếp tục làm điều này", ông nói.
Thiết giáp lội nước của Trung Quốc tham gia diễn tập đổ bộ ngày 21/5. Ảnh: PLA.
Kể từ khi chuyển sang thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc từ năm 1979, công nhận chính sách Một Trung Quốc và thừa nhận đảo Đài Loan là một phần của Trung Quốc, Mỹ không còn ràng buộc về mặt pháp lý để hỗ trợ Đài Loan trong trường hợp hòn đảo bị tấn công.
Đạo luật quan hệ với Đài Loan được thông qua trong năm 1979 chỉ quy định Mỹ cam kết hỗ trợ hòn đảo trong xây dựng năng lực tự vệ. Đây được coi là "sự mơ hồ chiến lược" nằm trong tính toán của Washington nhằm tránh chọc giận Bắc Kinh.
Tuy nhiên, một số chuyên gia, cựu quan chức quân sự Mỹ cho rằng sự "mơ hồ chiến lược" đó khiến cam kết hỗ trợ Đài Loan của Mỹ không còn mang tính răn đe hiệu quả với Trung Quốc, khi sức mạnh quân sự của nước này ngày càng tăng.
Trung Quốc luôn coi Đài Loan là một tỉnh chờ thống nhất và tuyên bố sẽ dùng vũ lực nếu cần. Lãnh đạo cơ quan phòng vệ Đài Loan Khâu Quốc Chính hồi tuần trước cảnh báo sau 4 năm nữa, Trung Quốc có thể đủ khả năng tiến đánh hòn đảo mà chỉ phải chịu thiệt hại tối thiểu.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày 9/10 nhắc lại quyết tâm thống nhất đảo Đài Loan với đại lục. Ông Tập khẳng định thống nhất bằng biện pháp hòa bình đảm bảo lợi ích tốt nhất cho hai bên eo biển Đài Loan. Năm 2019, ông Tập từng tuyên bố để ngỏ khả năng sử dụng vũ lực để thu hồi Đài Loan.
Nguyễn Tiến (Theo Newsweek)