Thủ lĩnh Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS Abu Bakr al-Baghdadi. Ảnh: BBC.
Trong một cuộc phỏng vấn mới đây với tạp chí Slate, Abu Ahmad, cựu thành viên tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) kể lại cuộc họp bí mật giữa thủ lĩnh tối cao Abu Bakr al-Baghdadi cùng chỉ huy các nhóm phiến quân tại Syria, quyết định sự ra đời của tổ chức Hồi giáo cực đoan khét tiếng đã làm lu mờ cả phiến quân al-Qaeda.
Amad sinh ra tại một thị trấn phía bắc Syria trong một gia đình người Sunni bảo thủ. Khi các phong trào nổi dậy nổ ra vào tháng 3/2011, Ahmad, lúc đó chỉ là một sinh viên, đã tham gia vào những cuộc biểu tình chống Tổng thống Bashar al-Assad ngay từ những ngày đầu tiên.
Đến khi cuộc nổi dậy biến thành nội chiến vào năm 2012, Ahmad quyết định gia nhập một nhóm phiến quân gồm chủ yếu là người Syria và một số chiến binh nước ngoài đến từ châu Âu và Trung Á.
Đầu tháng 4/2013, Ahmad nhìn thấy một chiếc xe màu nâu sẫm dừng lại phía trước trụ sở của Majlis Shura al-Mujahideen (MSM), một nhóm phiến quân Syria do Abu al-Atheer chỉ huy, tại thị trấn Kafr Hamra, bắc Syria.
Chiếc xe không có đặc điểm gì nổi bật, cộng với an ninh không được tăng cường khiến Ahmad không mấy để tâm đến 4 người đàn ông, trong đó có một người đội mũ trùm đầu và để râu dài ngồi trong xe. Nhưng sau khi 4 người này ra khỏi xe và đi vào trụ sở, một người bạn của Ahmad lại gần và cho biết anh ta vừa nhìn thấy Abu Bakr Al-Baghdadi, chỉ huy nổi tiếng nhất của phiến quân ở Iraq.
Từ năm 2010, Baghdadi đã là "lãnh đạo" của Nhà nước Hồi giáo ở Iraq (ISI), một tổ chức thân al-Qaeda ở quốc gia này. Trong năm 2011, Baghdadi cử Abu Muhammad al-Jolani làm đại diện đến Syria lập nên "mặt trận Nusra" để bắt đầu cuộc chiến ở quốc gia này.
Đến đầu năm 2013, ISI và Nusra vẫn hợp tác cùng nhau. Nhưng Baghdadi không hài lòng và muốn liên kết những người Iraq theo al-Qaeda và những thành viên người Syria để hình thành một mạng lưới trải dài trên cả hai nước, đặt dưới sự lãnh đạo của mình. Vì vậy Baghdadi đã thân chinh sang Syria để thuyết phục các chỉ huy phiến quân tại đây.
Trong suốt 5 ngày, bên trong trụ sở của MSM, Baghdadi bàn bạc với một nhóm chỉ huy phiến quân chủ chốt ở Syria. Tất cả tập trung trong một căn phòng, ngồi trên nệm, và được phục vụ các món ăn như gà quay hoặc nướng, khoai tây chiên, trà, và đồ uống ướp lạnh. Ahmad cho biết Baghdadi thường uống Pepsi hoặc Mirinda.
Các tay súng thuộc tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Ảnh: Guardian
Sau vài buổi thảo luận, ngày 8/4/2013, Baghdadi tuyên bố tổ chức của y đã mở rộng sang Syria, tất cả các nhóm jihad ở đó, bao gồm Nusra, phải chịu sự kiểm soát của tổ chức này.
Tuy nhiên, tham vọng thâu tóm quyền lực của al-Baghdadi vấp một trở ngại lớn. Tại cuộc họp, các chỉ huy phiến quân tại Syria cho biết họ đã tuyên thệ trung thành với thủ lĩnh Ayman al-Zawahiri của al-Qaeda.
Để trấn an, Baghdadi đã nói dối rằng mình đang hành động theo mệnh lệnh của al-Zawahiri. Dù tỏ ra nghi ngờ tuyên bố này, các chỉ huy phiến quân Syria không thể làm trái lời y. Nếu Baghdadi hành động theo chỉ đạo của al-Zawahiri, họ phải tuân lệnh. Ngược lại, việc thâu tóm Nusra và các nhóm khác của Baghdadi là hành động tạo phản, sẽ gây chia rẽ và xung đột trong nội bộ al-Qaeda.
Cuối cùng, các chỉ huy phiến quân này đồng ý theo Baghdadi nếu tổ chức mới hợp tác đầy đủ với Nusra và Ahrar al-Sham, một nhóm Hồi giáo cực đoan khác tại Syria.
Tiếp đó, Baghdadi tuyên bố ý định thành lập một nhà nước Hồi giáo ở Syria, bởi người Hồi giáo cần thiết phải có một vùng đất riêng để "làm việc và chinh phục thế giới".
Nhưng một số người tham gia cuộc họp đã phản đối kịch liệt và cho rằng al-Qaeda lâu nay không công khai kiểm soát bất cứ vùng đất nào, và việc thành lập một "nhà nước" công khai sẽ làm cho kẻ thù dễ dàng tìm kiếm và tấn công họ.
Baghdadi lại đưa ra lập luận để thuyết phục họ rằng một "nhà nước" sẽ là ngôi nhà cho người Hồi giáo từ khắp nơi trên thế giới. Vì al-Qaeda luôn trốn trong bóng tối, nên rất khó khăn đối với người Hồi giáo bình thường có thể tham gia. Nhưng một "nhà nước Hồi giáo" công khai được thành lập, chúng có thể thu hút hàng nghìn, thậm chí hàng triệu người đi theo.
Tiếp đó, từng chỉ huy của các nhóm phiến quân tại Syria đứng trước Baghdadi và tuyên thệ trung thành. Vài ngày sau, các tay chân của những chỉ huy trên cũng hành động tương tự. Phiến quân Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) ra đời và hoành hành trên mảnh đất Iraq, Syria và dần mở rộng ra các miền đất khác từ đó tới nay.
Xem thêm: Đội quân Quỷ đen - ác mộng của IS trên chiến trường Iraq.
Nguyễn Hoàng