Robert Hur được Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland bổ nhiệm làm công tố viên đặc biệt hồi tháng 1/2023 để phụ trách vụ Tổng thống Mỹ Joe Biden giữ tài liệu mật từ thời còn làm phó tổng thống ở nhà riêng.
Hur là đảng viên Cộng hòa và từng làm công tố viên liên bang dưới thời Donald Trump. Khi chỉ định Hur, ông Garland bày tỏ "tin tưởng ông sẽ thực hiện trách nhiệm một cách công bằng và chính trực".
"Tôi sẽ điều tra bằng thái độ công bằng, vô tư, không để cảm xúc ảnh hưởng", ông Hur tuyên bố thời điểm đó.
Robert Hur tại trụ sở Bộ Tư pháp ở thủ đô Washington, Mỹ ngày 9/5/2019. Ảnh: AFP
Tốt nghiệp Đại học Havard và trường Luật Stanford, Hur, người Mỹ gốc Hàn Quốc, từng làm trợ lý cho cựu thẩm phán tòa án tối cao Mỹ William Rehnquist. Năm 2017, Hur được ông Trump đề cử làm công tố viên liên bang ở Maryland, một trong những cơ quan công tố lớn nhất và bận rộn nhất ở Mỹ. Ông giữ chức vụ này từ năm 2018 tới 2021. Sau năm 2021, ông trở thành đối tác của công ty luật Gibson Dunn có trụ sở tại Washington.
Trong thời gian làm công tố viên liên bang ở Maryland, Hur đã giám sát các vụ truy tố những kẻ theo chủ nghĩa da trắng thượng đẳng, những kẻ lừa đảo quỹ cứu trợ Covid-19, tội phạm thù ghét người gốc Á và các trùm băng đảng ma túy.
Hồi tháng 3/2021, Hur được Thống đốc Maryland Larry Hogan bổ nhiệm làm lãnh đạo ủy ban công tác cấp bang về bạo lực thù ghét người Mỹ gốc Á. Ủy ban có nhiệm vụ gặp gỡ các nhóm bị ảnh hưởng, phân tích tội ác chống lại người gốc Á và đưa ra khuyến nghị cho chính quyền cũng như truy tố tội phạm.
Thượng nghị sĩ Ben Cardin và Chris Van Hollen, hai thành viên đảng Dân chủ ở Maryland, từng khen ngợi Hur trong việc thành lập Tổ công tác chống tội phạm ma túy có tổ chức ở Baltimore.
Cơ quan công tố Maryland cũng điều tra và truy tố Harold Martin, người từng làm nhà thầu của Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ, bị cáo buộc lấy đi một lượng lớn tài liệu mật và cất giữ tại nhà riêng ở Glen Burnie, Maryland.
Hur được Bộ trưởng Tư pháp Mỹ tặng danh hiệu Giải thưởng Xuất sắc vì thành tích vượt trội trong vai trò công tố viên liên bang.
Trước khi đảm nhận vai trò công tố viên liên bang ở Maryland, Hur làm trợ lý cấp cao cho thứ trưởng tư pháp Mỹ Rod Rosenstein từ năm 2017 tới 2018. Khi hay tin Hur được bổ nhiệm làm công số viên đặc biệt, Rosenstein đã hoan nghênh quyết định này.
"Rob hiểu rõ cần bỏ qua chính trị và tập trung vào vấn đề", cựu thứ trưởng nói. "Ông ấy sẽ không bị ảnh hưởng bởi đảng phái".
Trong báo cáo công bố ngày 8/2, Hur kết luận ông Biden "cố tình" giữ tài liệu mật. Nhưng Hur không đề xuất truy tố ông Biden, cho rằng bồi thẩm đoàn sẽ không muốn kết tội Tổng thống vì cảm thấy ông là "người cao tuổi có trí nhớ kém và có thiện chí".
Hur nhấn mạnh trí nhớ của ông Biden kém tới mức không thể nhớ ông giữ chức phó tổng thống Mỹ trong khoảng thời gian nào và ngày con trai Beau qua đời vì ung thư vào năm 2015.
Những nhận định của Hur đã ngay lập tức được Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson và nhiều lãnh đạo cấp cao đảng Cộng hòa tận dụng để tuyên bố ông Biden, 81 tuổi, không phù hợp với vị trí tổng thống vì thiếu minh mẫn. Ông Biden hiện là tổng thống lớn tuổi nhất trong lịch sử nước Mỹ. Nếu đắc cử tổng thống năm nay, ông sẽ tiếp tục lãnh đạo nước Mỹ đến năm 85 tuổi.
Tổng thống Biden đã tức giận trước những lời nhận xét của Hur. "Trí nhớ của tôi ổn. Thậm chí báo cáo còn đề cập rằng tôi không nhớ con trai mình qua đời lúc nào. Sao ông ta dám nhắc đến điều đó?", ông nói.
Nhà Trắng nói rằng Hur đưa ra những chỉ trích "vô cớ và không phù hợp". Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris mô tả báo cáo "mang động cơ chính trị rõ ràng".
Hồng Hạnh (Theo AFP/USA Today)