Chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Barack Obama được kỳ vọng sẽ mở ra nhiều cơ hội mới cho hợp tác song phương . Ảnh: AP
"Việc Tổng thống Mỹ Obama đến thăm Việt Nam phản ánh tầm quan trọng nhất định của Việt Nam trong bản đồ chiến lược của Mỹ", giáo sư Alexander Vuving, Trung tâm nghiên cứu an ninh châu Á - Thái Bình Dương, Mỹ, trao đổi với VnExpress.
Theo ông Vuving, nếu so với chuyến thăm Mỹ của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng năm ngoái thì chuyến đi của ông Obama "không quan trọng bằng, nhưng cho thấy hai nước sẽ tiếp tục đà phát triển tăng tốc trong mấy năm qua".
Chuyến thăm sẽ giúp ông Obama có thông tin trực tiếp và những ấn tượng thực tế để ông cân nhắc về các bước đi mới, chẳng hạn khả năng dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương với Việt Nam. Nếu Việt Nam tỏ ra đáp ứng mong mỏi của Mỹ thì việc Washington bỏ hoàn toàn cấm vận vũ khí ngay trong năm nay là gần như chắc chắn, Vuving nhận định.
Ông Cù Chí Lợi, Viện trưởng Viện nghiên cứu châu Mỹ, Viện Khoa học xã hội Việt Nam, đánh giá rằng thực tế đang có các điều kiện tích cực cho việc bỏ lệnh cấm.
"Hiện có những tín hiệu Mỹ có thể thực hiện việc này", ông Lợi nói.
Giáo sư Ngô Vĩnh Long, Đại học Maine, Mỹ, đánh giá nếu như ông Obama không tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam trong dịp này thì ông cũng sẽ cố gắng tìm một dịp tốt khác để thực hiện, trước khi rời Nhà Trắng. Và để thúc đẩy tiến trình này, Việt Nam cũng cần thể hiện sự năng động của mình.
Trong vấn đề Biển Đông, ông Vuving trông đợi hai nước có các bước đi cụ thể hơn, chẳng hạn Hà Nội tạo điều kiện cho Washington tiếp cận các cơ sở hậu cần, ngược lại Washington để Hà Nội tiếp cận công nghệ quốc phòng.
"Tuy nhiên, kể cả những bước đi như vậy cũng không đủ lớn để lập tức thay đổi tình hình Biển Đông", Vuving nói. "Nếu thiếu một sự răn đe hữu hiệu ở khu vực này, Trung Quốc sẽ tiếp tục các động thái bành trướng lắt léo để biến Biển Đông thành ao nhà của họ".
Ôg Vuving nhận định rằng khi Mỹ có tổng thống mới, với hai ứng viên hàng đầu hiện nay là bà Hillary Clinton và ông Donald Trump, Washington sẽ "kiên quyết hơn" trong vấn đề Biển Đông.
Bà Hillary Clinton là người nhìn thế giới với con mắt chiến lược địa chính trị, vì thế những thoả thuận trong chiều hướng này sẽ có nhiều cơ hội được tiếp tục thực thi. Cựu ngoại trưởng Mỹ chính là kiến trúc sư của Sáng kiến Hạ vùng Mekong (LMI) và khái niệm "xoay trục". Ông Donald Trump là người thực dụng, nếu quan hệ với Việt Nam mang lại lợi ích cho nước Mỹ thì ông cũng sẽ thúc đẩy mạnh mẽ.
Vuving dự đoán ban lãnh đạo mới của Việt Nam sẽ tiếp tục xu hướng đẩy mạnh quan hệ chiến lược với Mỹ được gia tăng trong những năm gần đây, với những dấu mốc như thoả thuận quan hệ Đối tác toàn diện trong chuyến thăm Mỹ của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang năm 2013 và tuyên bố chung về Tầm nhìn quan hệ Việt - Mỹ trong chuyến thăm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng năm ngoái.
"Cả bốn lãnh đạo cao nhất hiện nay của Việt Nam đều từng sang Mỹ với những ấn tượng khá tốt, đó cũng là một yếu tố tích cực khiến có thể kỳ vọng quan hệ Việt - Mỹ sẽ được nâng lên Đối tác chiến lược trong vòng 5 năm tới", ông Vuving nói.
Đối tác chân thành
Ông Long ở Đại học Maine nhận xét chuyến thăm này của ông Obama là để củng cố quan hệ giữa hai nước trước hàng loạt thách thức đang dồn dập đến. Không còn bị ràng buộc nhiều với đối nội trong năm bầu cử, tổng thống đương nhiệm sẽ có những hành động đặc biệt để củng cố di sản đối ngoại của mình.
Thừa nhận "nếu tổng thống Mỹ đến thăm Việt Nam sớm hơn là điều tốt hơn", ông Lợi của Viện nghiên cứu châu Mỹ nhận xét rằng chuyến thăm của ông Obama cơ bản vẫn nằm trong tổng thể chiến lược hướng sang châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ. Trong đó, Washington can dự vào các hoạt động ở khu vực do có những lợi ích chiến lược về chính trị, an ninh và kinh tế, những lợi ích đó là không thể đảo ngược được.
"Trong năm tới Nhà Trắng sẽ có người chủ mới và theo truyền thống thì họ sẽ kế tục các chính sách của người đi trước. Chỉ có những gì đi ngược lại lợi ích của Mỹ thì họ mới có thể thay đổi", ông Lợi nói.
Các chuyên gia cho rằng điều được trông đợi trong chuyến thăm này là Việt - Mỹ xác định với nhau là đối tác chân thành, gia tăng niềm tin.
"Tôi mong Việt Nam coi chuyến thăm của ông Obama là dịp hiếm có để thể hiện định hướng hợp tác của mình, củng cố quan hệ song phương vì lợi ích của hai bên, vì an ninh và phát triển chung. Vị trí địa chính trị của Việt Nam rất đặc biệt. Nếu đi đúng hướng và dùng lợi thế này để vận động thì sẽ có lợi cho chính mình cũng như cho khu vực và thế giới", ông Long nói.
Xem thêm: Hai lần bảo vệ tổng thống Mỹ của cảnh vệ Việt Nam
Lần 'phá rào' an ninh của tổng thống Bush khi thăm Việt Nam
Việt Anh