Đại sứ Phạm Quang Vinh gặp gỡ Tổng thống Mỹ Barack Obama khi trình Quốc thư cuối tháng 2 năm ngoái.
Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Phạm Quang Vinh trao đổi với VnExpress về chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Barack Obama và hướng mở rộng hợp tác thời gian tới giữa hai nước.
- Ông đánh giá thế nào về chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Obama?
- Chuyến thăm của ông Obama không chỉ nhằm khẳng định những tiến bộ trong quan hệ giữa hai nước, mà quan trọng hơn là tạo thêm đà phát triển cho hợp tác Đối tác toàn diện Việt - Mỹ trong thời gian tới. Chính quyền và cá nhân Tổng thống Obama rất coi trọng quan hệ với Việt Nam, coi Việt Nam là một đối tác quan trọng trong ASEAN và tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Ông Obama tại các cuộc gặp với lãnh đạo Việt Nam gần đây đã khẳng định Việt Nam là "đối tác toàn diện, xây dựng". Việc ông đến thăm Việt Nam nhằm đưa ra thông điệp về mối quan hệ đang ngày càng phát triển này và tìm hiểu thêm về văn hoá, đất nước, con người của Việt Nam.
- Việt Nam trông đợi gì từ chuyến đi này của ông Obama và ngược lại?
- Quan hệ hai nước đã có sự phát triển "đáng ngưỡng mộ" như nhiều người nhận xét, từ khi ông Bill Clinton và ông George Bush đến thăm. Việt Nam và Mỹ đã xác lập khuôn khổ Đối tác toàn diện từ 2013. Chuyến thăm lịch sử của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến Mỹ năm ngoái đã thực sự làm sâu sắc thêm quan hệ, nhấn mạnh nguyên tắc cùng có lợi, bình đẳng, tôn trọng độc lập, chủ quyền, thể chế chính trị của nhau.
Chúng ta mong đợi chuyến thăm là cơ hội để tăng cường hơn nữa quan hệ Đối tác toàn diện, thúc đẩy hơn nữa hợp tác từ quan hệ chính trị, thương mại - đầu tư, an ninh - quốc phòng, khắc phục hậu quả chiến tranh, đến khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, y tế, giao lưu - nhân dân, trên cơ sở các nguyên tắc của quan hệ về tôn trọng độc lập, chủ quyền, thể chế chính trị của nhau, bình đẳng cùng có lợi. Cùng với việc phát huy các tiềm năng hợp tác, hai nước cũng cần phải tháo gỡ những rào cản còn tồn tại như lệnh cấm vận vũ khí, rào cản thương mại, chống bán phá giá mà Mỹ vẫn còn duy trì.
Phía Mỹ luôn khẳng định rất coi trọng và mong thúc đẩy hơn nữa quan hệ với Việt Nam, trong đó có tăng cường hợp tác kinh tế - thương mại, bao gồm triển khai Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), an ninh hàng hải, biến đổi khí hậu, khắc phục hậu quả chiến tranh. Hai bên cũng sẽ trao đổi về những vấn đề khác biệt trên tinh thần hiểu biết, xây dựng, tôn trọng lẫn nhau.
- Qua gặp gỡ các nghị sĩ và quan chức Mỹ, ông thấy mối quan tâm của họ với diễn biến Biển Đông như thế nào?
- Cả chính quyền, quốc hội và dư luận Mỹ đều rất quan tâm, khẳng định ủng hộ mạnh mẽ lập trường của ASEAN về vấn đề này. Việc bảo đảm hoà bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở Biển Đông luôn là mối quan tâm chung của thế giới và toàn khu vực, có quan hệ chặt chẽ với hoà bình, ổn định và thịnh vượng ở châu Á - Thái Bình Dương.
Về an ninh hàng hải, hiện Mỹ và Việt Nam đang triển khai những hoạt động hợp tác đào tạo, nâng cao năng lực cho cảnh sát biển Việt Nam. An ninh - quốc phòng là một lĩnh vực thể hiện tính toàn diện trong quan hệ hai nước, dựa trên mục tiêu vì lợi ích của nhân dân hai nước, đồng thời đóng góp chung vào hoà bình, ổn định ở khu vực, không phương hại đến bất kỳ quốc gia nào khác.
- Các doanh nghiệp Mỹ quan tâm điều gì ở Việt Nam?
- Việt Nam cần tiếp tục tạo môi trường đầu tư thuận lợi, nhất là về đổi mới thủ tục hành chính, cải thiện chất lượng cơ sở hạ tầng và chất lượng nguồn nhân lực, tạo thuận lợi cho các giao dịch kinh tế, thương mại, tài chính điện tử, là những lĩnh vực mà các doanh nghiệp Mỹ rất quan tâm.
Hiện rất nhiều doanh nghiệp Mỹ đang có các kế hoạch để mở rộng kinh doanh, đầu tư tại Việt Nam. Tôi tin rằng, tốc độ tăng trưởng kim ngạch thương mại hai chiều sẽ còn tăng nhanh hơn nữa. Tôi cũng muốn nói thêm các doanh nghiệp Việt Nam cũng cần chuẩn bị để tranh thủ các cơ hội này, vì cùng với cơ hội, cũng sẽ có nhiều thách thức, cạnh tranh.
Tôi bắt đầu nhiệm kỳ tại Washington, D.C. trong năm ngoái, cũng là khi quan hệ giữa hai nước phát triển mạnh mẽ trên các mặt, nhất là về kinh tế - thương mại – đầu tư. Tốc độ tăng trưởng thương mại hai chiều trong những năm gần đây đều đạt 20% mỗi năm. Tuy nhiên việc Mỹ mới chỉ đứng thứ 7 về đầu tư tại Việt Nam với tổng số vốn trên 11 tỷ USD chưa phản ánh được tiềm năng hợp tác giữa hai nước. Tôi cũng muốn nhấn mạnh rằng, Mỹ cũng cần phải gỡ bỏ các rào cản thương mại, các biện pháp chống bán phá giá đối với Việt Nam, cần sớm công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường.
- Đại sứ đánh giá thế nào về triển vọng hiện thực hóa TPP tại Mỹ?
- Hiệp định đang vấp phải những ý kiến khác nhau, kể cả những ý kiến phản đối tại Quốc hội Mỹ vì những mối quan tâm khác nhau, như về việc làm, cạnh tranh hàng hoá, lao động giá rẻ từ các nước. Cuộc bầu cử đang diễn ra tại Mỹ cũng làm cho những khác biệt thêm sâu sắc, phức tạp. Điều này cũng giống như với những hiệp định tự do thương mại (FTA) khác, ví dụ như Hiệp định mậu dịch Tự do Bắc Mỹ (NAFTA).
Tuy nhiên, Mỹ đã nhiều lần khẳng định tầm quan trọng của TPP cả về kinh tế, thương mại và chiến lược. Chính quyền của Tổng thống Obama cũng đang hết sức nỗ lực trao đổi, vận động các giới khác nhau tại Mỹ, kể cả quốc hội, doanh nghiệp, nghiệp đoàn và các địa phương. Tháng 6 năm ngoái, khi bàn về việc trao quyền đàm phán nhanh về thương mại (TPA), trong Quốc hội Mỹ cũng có nhiều ý kiến khác nhau, nhưng TPA đã được thông qua, với số phiếu khá sát sao. Do vậy, dư luận cho rằng, Mỹ sẽ phải cân nhắc lợi ích tổng thể, cả về kinh tế, thương mại và chiến lược, để tiến tới thông qua TPP, nhất là khi cuộc tranh cử tổng thống lắng dịu. Kịch bản ngược lại, rằng TPP không được thông qua, được dư luận cho là bất lợi và ảnh hưởng cả đến hình ảnh của chính Mỹ.
- Mỹ sắp có tân tổng thống, Việt Nam chuẩn bị gì cho sự thay đổi này?
- Bầu cử tổng thống là câu chuyện nội bộ diễn ra 4 năm một lần của Mỹ. Suốt thời gian vừa qua, Mỹ luôn có sự nhất trí cao về lợi ích trong chính sách tăng cường gắn kết và hợp tác với châu Á - Thái Bình Dương, một khu vực địa chiến lược quan trọng và phát triển năng động hàng đầu trên thế giới.
Với Việt Nam, nếu nhìn vào chiều dài quan hệ 20 năm qua, quan hệ giữa hai nước luôn có được sự ủng hộ của cả hai đảng, với các tổng thống từ ông Bill Clinton, George Bush đến Tổng thống Obama. Họ dù thuộc các đảng khác nhau đều đã đến thăm Việt Nam và tích cực đóng góp vào thúc đẩy quan hệ giữa hai nước. Đối tác toàn diện được xác lập là khuôn khổ quan hệ ổn định lâu dài, vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hoà bình, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới. Do vậy, dù Mỹ có tổng thống mới, quan hệ giữa hai nước sẽ tiếp tục đà phát triển tích cực nêu trên.
Việt Anh