UBND TP HCM vừa kiến nghị Bộ Y tế cho khai báo y tế với tất cả người nhập cảnh tại cửa khẩu, nhằm phát hiện sớm trường hợp nghi ngờ mắc bệnh đậu mùa khỉ để truy vết, xử lý, ngăn lây lan trong cộng đồng. Biểu mẫu khai báo y tế dự kiến gồm các thông tin cá nhân và một số câu hỏi về sức khỏe như: có tiếp xúc người nghi mắc/mắc bệnh đầu mùa khỉ trong 21 ngày qua? Có biểu hiện sốt không? Có bị nổi hạch, phát ban, nổi mụn nước, mụn mủ trên cơ thể?
Theo đại diện Sở Y tế TPHCM, việc nhận biết người mắc bệnh đậu mùa khỉ khá khó khăn (như nổi mụn nước - mủ kín trong cơ thể, ở bộ phận sinh dục...), do đó giám sát phát hiện sớm ca nghi hoặc mắc bằng khai báo y tế ở cửa khẩu rất quan trọng, cần thiết.
Hiện, Bộ Y tế chưa có phản hồi về đề nghị của TP HCM. Trước đó, khai báo y tế là một trong 5 biện pháp phòng dịch được Bộ Y tế khuyến cáo rộng rãi, đồng thời cũng được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng hơn hai năm qua để phòng chống Covid-19. Đến ngày 27/4, Bộ Y tế dừng khai báo y tế với người nhập cảnh tại tất cả cửa khẩu trong bối cảnh ca nhiễm và tử vong do Covid có xu hướng giảm.
Phó giáo sư Đỗ Văn Dũng, Trưởng Khoa Y tế Công cộng, Đại học Y Dược TP HCM, cho rằng việc khai báo y tế khi nhập cảnh đối với đậu mùa khỉ đã được tiến hành ở một số quốc gia. Ở khu vực Đông Nam Á, ít nhất có Singapore và Thái Lan đã thực hiện. Điều này cho thấy yêu cầu này có tính hợp lý nhất định. Tuy nhiên, theo ông Dũng, việc khai báo chỉ cho khách nhập cảnh tại địa bàn TP HCM sẽ cho hiệu quả thấp, với lý do biểu hiện đậu mùa khỉ thường ở chỗ kín nên việc khai báo ở khu vực nhập cảnh đòi hỏi phải tự giác.
"Khả năng du khách đã không khai báo ở quốc gia mà phải phải khai báo tại cửa khẩu TPHCM là rất thấp. Kinh nghiệm cho thấy việc khai báo Covid-19 ở sân bay đã tạo trải nghiệm không thoải mái cho người dân, có thể ảnh hưởng phần nào đến du lịch và mở cửa", phó giáo sư Dũng nói.
Cùng quan điểm, bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó chủ tịch thường trực Hội truyền nhiễm TP HCM, cho rằng nhiều nước có ca bệnh cũng không áp dụng khai báo y tế giám sát hành khách tại cửa khẩu. Đề xuất của TP HCM là chưa cần thiết vì hiệu quả phòng dịch không cao, có thể làm phiền du khách, ảnh hưởng đến quá trình phục hồi, mở cửa. Việc khai báo y tế còn gây tốn kém, dễ ách tắc ở sân bay trong bối cảnh số lượng chuyến bay ngày càng tăng.
Theo bác sĩ Khanh, triệu chứng đậu mùa khỉ đa dạng, dù khai báo y tế cũng chưa chắc đã sàng lọc được nhiều. Nếu chẳng may có ca bệnh lọt vào cộng đồng cũng chưa thể gây lây lan ồ ạt như Covid-19, vì bệnh này không lây qua không khí, chỉ truyền qua tiếp xúc trực tiếp da kề da. Trong khi biện pháp phòng ngừa quan trọng hơn là tập trung phát hiện ca nhiễm ở các phòng khám, bệnh viện.
Hành khách làm thủ tục tại sân bay Tân Sơn Nhất. Ảnh: Quỳnh Trần
Các chuyên gia cho rằng cần tùy tình hình dịch bệnh cụ thể để cân nhắc đưa ra giải pháp hợp lý. Theo tiến sĩ, bác sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng Khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy, Việt Nam có hệ thống kiểm soát bệnh tật khá mạnh, do đó cần đưa ra cảnh báo khi nào áp dụng biện pháp phòng dịch một cách phù hợp, tránh vội vã.
"Khai báo y tế có khi chỉ là một việc nhỏ nhưng lúc áp dụng có thể gây xáo trộn, ảnh hưởng đến hoạt động chung của xã hội", ông Hùng nói và cho biết thêm có thể đẩy mạnh hoạt động của từng địa phương, từng tổ dân phố, tuyên truyền cho người dân các khuyến cáo phòng bệnh, cách phát hiện sớm các triệu chứng nghi ngờ để thăm khám sớm tại cơ sở y tế.
Phó giáo sư Dũng kiến nghị TP HCM chưa nên yêu cầu khai báo với du khách quốc tế mà đợi khi có yêu cầu về khai báo y tế trên toàn quốc thì thành phố mới thực hiện. Nếu cần phải khai báo, chỉ khai báo người từng đến vùng dịch đậu mùa khỉ. Tạo quy trình khai báo đơn giản nhất và quan trọng nhất là cung cấp URL (đường dẫn đến một trang của website) với QR code để khi du khách có triệu chứng nghi ngờ, họ có thể khai báo online và được điều trị phù hợp. Lý do bệnh đậu mùa khỉ có thời gian ủ bệnh khoảng ba tuần và triệu chứng không điển hình kéo dài đến một tuần trước khi phát ban.
Hiện, Việt Nam chưa ghi nhận ca nhiễm đậu mùa khỉ. Bộ Y tế khuyến cáo người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân, kèm theo đau đầu, sốt, nổi hạch, đau cơ, đau lưng, suy nhược... cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời. Đồng thời, người nghi nhiễm cần chủ động tự cách ly, tránh quan hệ tình dục.
Tính đến 29/7, thế giới ghi nhận 21.148 ca mắc đậu mùa khỉ tại 78 quốc gia, 7 trường hợp tử vong. Theo CDC Mỹ, hầu hết ca mắc đậu mùa khỉ nhẹ, một số tự hồi phục, tỷ lệ tử vong chỉ 0,03%, thấp hơn so với Covid-19.
Lê Phương