Tượng được bán trong phiên của Sotheby's New York ngày 15/11/2021, đứng thứ tư trong danh sách tác phẩm đấu giá đắt nhất năm do The Value thống kê. Le Nez thuộc bộ sưu tập của Harry Macklowe - ông trùm bất động sản Mỹ - và vợ cũ Linda Burg, được mang đấu giá do cả hai không đạt thỏa thuận phân chia tài sản khi ly hôn.
Người mua là nhà sáng lập nền tảng tiền điện tử TRON, Justin Sun, sinh năm 1990 tại Tây Ninh, Trung Quốc. Sun tốt nghiệp Đại học Bắc Kinh và học thạc sĩ tại trường Pennsylvania, từng làm việc tại Phố Wall và Thung lũng Silicon, Mỹ.
"Le Nez" kích thước 81,3x72,4x38 cm. Ảnh: Sotheby's
Bức tượng bán thân ra đời năm 1947 bằng ba chất liệt đồng, thép và sắt. Tượng được treo trong chiếc khung với chiếc mũi dài xuyên ra ngoài, miệng há hốc, cổ nhỏ. Theo Sotheby's, Le Nez là một trong những tác phẩm điêu khắc quan trọng và dễ nhận biết nhất của Giacometti, một kiệt tác của nghệ thuật thời hậu chiến.
Triết gia nghệ thuật Michael Peppiatt nhận định tượng là ví dụ nhà điêu khắc biến nỗi ám ảnh về cái chết thành tác phẩm. Thời trẻ, Giacometti từng chứng kiến người bạn chết trước mặt, má hóp lại, mũi nhô ra. Năm 1946, một người quen chết ngay cạnh phòng ngủ của ông với phần miệng như đang kêu gào đau đớn. Cuốn Alberto Giacometti 1901-1966 ghi rõ bức tượng mang tới cảm xúc khác thường, tựa như bộ phim về thân phận con người với những cảm giác lo lắng, dễ bị tổn thương và xa lánh.
Theo nhà đấu giá, tượng mang tới sự gần gũi, kích hoạt các giác quan của người xem. Tác phẩm ra đời trong giai đoạn cách thức điêu khắc của ông có sự thay đổi. Nghệ sĩ không còn tìm cách mô phỏng một hình ảnh trong ký ức với kích thước nhỏ mà tập trung tái tạo thực tế ông nhìn thấy trước mắt. Đó là một chân dung hoặc chắt lọc sự hiện diện của con người. Ông giải thích: "Điều quan trọng là tạo ra một vật thể có khả năng truyền đạt cảm giác gần nhất với cảm giác khi nhìn thấy đối tượng", trích trong cuốn Giacometti a biography của James Lord năm 1985.
Những tác phẩm đấu giá trên trăm triệu USD của Giacometti
Le Nez từng xuất hiện trong cuốn Alberto Giacometti, Sculpture, Paintings, Drawings (1965), Alberto Giacometti: Eine Kunst existentieller Wirklichkeit (1968), Alberto Giacometti: A Retrospective Exhibition (1975)... và được trưng bày tại nhiều triển lãm, bảo tàng nổi tiếng trên toàn thế giới như Tokyo, Berlin, London, Paris...
Alberto Giacometti khi làm việc. Ảnh: Paul Almasy
Alberto Giacometti (1901 - 1966) là nhà điêu khắc có ảnh hưởng của thế kỷ 20. Ông sinh ra ở Borgonovo, Thụy Sĩ, có cha là họa sĩ Giovanni. Ông từng theo học tại trường Mỹ thuật ở Geneva. Năm 1922, ông tới Paris, học trường Nghệ thuật tư nhân Grande Chaumière, là học trò của nhà điêu khắc Antoine Bourdelle. Ông hoạt động ở nhiều lĩnh vực, nhưng nổi tiếng nhất với các tác phẩm điêu khắc.
Họa sĩ theo phong trào siêu thực, phá bỏ các quy tắc để theo đuổi những hình tượng giàu chất tưởng tượng. Năm 1933, ông tuyên bố chỉ "hiện thực hóa những tác phẩm điêu khắc đã được hoàn thiện trong trí óc". Giacometti nổi tiếng với những tượng hình người gầy gò, hốc hác, thể hiện sự cô độc. Triết gia người Pháp Gilles Deleuze gọi tác phẩm của ông là những hình khối có cảm xúc mạnh.
Hiểu Nhân