Hồi còn sinh viên, tôi đi phụ việc cho một tiệm photocopy ở gần trường đại học. Tiền công lúc đó là 10 nghìn đồng một giờ, mỗi ngày tôi làm khoảng 5 giờ, được 50 nghìn đồng.
Hôm nào không có tiết học hoặc ngày cuối tuần, tôi làm nhiều giờ hơn và dĩ nhiên tiền lương cũng tăng theo. Khi đó, một dĩa cơm "bao no" chỉ 18-20 nghìn đồng.
Dịp cuối năm, anh chị chủ quán photocopy làm tôi bất ngờ vì dúi vào tay tôi 500 nghìn đồng. Số tiền này đủ mua vé xe đò về quê và ăn cơm dọc đường. Đó là món tiền thưởng Tết đầu tiên của tôi.
Dù không còn tiền để mua quà cho gia đình nhưng không tốn tiền vé xe, bù qua sớt lại nên tôi thấy vui vui. Đặc biệt, tôi không nghĩ mình được "thưởng", mà ở đời, món quà nào đến một cách bất ngờ cũng làm người ta vui nhiều hơn cái mặc định sẽ có.
Sau này đi làm, chuyện thưởng Tết cũng làm tôi vui và buồn. Có năm, thị trường khó khăn, nhưng công ty vẫn thưởng Tết 2,3 tháng lương khiến tôi cảm kích. Lại có năm, công ty tăng trưởng, cả năm quần quật làm việc, vượt chỉ tiêu sếp giao, nhưng thưởng Tết không như kỳ vọng lại đâm ra buồn ngơ ngác.
Tết năm nay, công nhân làm việc dưới một năm tại một công ty ở TP HCM được thưởng Tết chỉ được thưởng Tết 100.000 đồng. Thế là họ lãn công, nhiều người tranh luận về việc này và tôi thấy có hai luồng ý kiến.
Một là thoả hiệp, chấp nhận vì "năm nay kinh tế khó khăn, đơn hàng bị cắt giảm, nhiều công nhân thất nghiệp" nên "công ty còn làm việc, còn tiền lương hàng tháng là may mắn rồi".
Hai là từ chối, "thưởng 100 ngàn đồng thà không thưởng", "trăm đồng tiền công không bằng một đồng tiền thưởng".
Tôi nhẩm tính, một đĩa cơm bây giờ cũng 35 nghìn đồng, so với 100 nghìn đồng tiền thưởng thì thiếu 5 nghìn đồng nữa mới mua được tròn ba suất cơm. Trong khi thời tôi đi làm thì hai tiếng đồng hồ được một suất cơm và tiền thưởng Tết thì đủ mua vé xe đò về quê và ăn cơm dọc đường.
Còn những công nhân được thưởng 100 nghìn đồng, như chính lời một người nói là "chỉ đủ tiền mua vé xe đi tới Bình Chánh". Trong khi lúc đó tôi chỉ là sinh viên đi làm thuê, còn gia đình bao nuôi. Còn họ, những công nhân trên vai là gia đình, vợ con nên tâm thế đón chờ và thất vọng của họ sẽ nhiều hơn.
Hiện, nhà máy đã đồng ý điều chỉnh tỷ lệ thưởng Tết của công nhân làm việc chưa đủ một năm theo số tháng làm việc tương ứng.
Tôi nghĩ, năm vừa qua hết sức khó khăn với nhiều doanh nghiệp, đơn hàng bị cắt giảm, buộc phải giảm giờ làm, giờ tăng ca. Mà công nhân lương căn bản đã thấp, nên khi không có tăng ca thì họ xoay sở để sống.
Thế nhưng, tôi nghĩ nếu tinh ý hơn, có thể trình bày sự khó khăn của công ty và cho biết khả năng chỉ thưởng được nhiêu đó tiền thôi, vậy anh chị chọn tiền mặt hay phần quà (dầu ăn, đường, muối... cùng giá tiền).
Tôi nghĩ, đây cũng là bài học kinh nghiệm, để không còn những chuyện hụt hẫng vì thưởng Tết.
Hà Quân
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.