Trả lời:
Xáo tam phân có tên khoa học là Paramignya trimera, thuộc họ Cam (Rutaceae). Tên gọi khác là đơn diệp đẳng thích, cây rễ mọi, cây thần xạ... Đây là cây gỗ nhỏ, dạng dây leo, vỏ màu nâu vàng, thân dài trên 5 m, đường kính 8-12 cm. Các bộ phận của cây đều có tinh dầu, nhiều nhất ở rễ, mùi thơm dịu, rất ít khi ra hoa, mọc ở Nam Trung Bộ và khu vực Ninh Hòa - Khánh Hòa.
Xáo tam phân có vị hơi đắng có pha ngọt, tính bình hơi mát, mùi thơm dễ chịu, không độc. Phần rễ là bộ phận tập trung hàm lượng tinh dầu cao nhất của cây, phù hợp điều chế thành một số bài thuốc. Theo các nghiên cứu đã được công bố, cây có thành phần chủ yếu là các chất flavonoid và coumarin, ngoài ra là alkaloid, saponin, triterpenoid.
Đến nay, các tác dụng ức chế viêm gan, các dòng tế bào ung thư của xáo tam phân chỉ mới được thử nghiệm trên động vật. Cụ thể, thí nghiệm trên chuột nhắt trắng cho thấy cây xáo tam phân có tác dụng ức chế tình trạng viêm gan cấp. Ngoài ra, có thể ức chế, tiêu diệt đối với 5 dòng tế bào ung thư gồm ung thư gan Hep-G2, ung thư đại tràng HTC116, ung thư vú MDA MB231, ung thư buồng trứng OVCAR-8 và ung thư cổ tử cung Hela. Trong đó, mạnh nhất với ung thư gan Hep-G2 và ung thư cổ tử cung.
Một nghiên cứu mới đây được thực hiện bởi Viện hàn lâm khoa học Việt Nam (VAST) chứng minh coumarin trong xáo tam phân sở hữu tính kháng viêm. Hợp chất này giúp ích rất nhiều trong việc ngăn chặn, điều trị bệnh lý hệ thần kinh. Ngoài ra, hàm lượng tinh dầu trong xáo tam phân có khả năng kìm hãm hoạt động của virus, đồng thời tham gia kháng khuẩn, ngăn chặn nấm sinh dục Candida, phòng viêm nhiễm.
Xáo tam phân phù hợp dùng cho người mắc các bệnh về gan như xơ gan cổ trướng, viêm gan, người thường xuyên uống rượu bia khiến chức năng gan suy yếu. Người bị tê thấp, viêm khớp, đau lưng, nhức mỏi tay chân hay bị mất ngủ, tiêu hóa kém, mệt mỏi cũng phù hợp dùng. Cách sử dụng xáo tam phân hiệu quả nhất là sắc thành nước để uống.
Dù loài cây này sở hữu một số đặc tính tốt cho cơ thể, nhưng mọi người không nên lạm dụng. Người mắc bệnh lý liên quan tim mạch hoặc tỳ vị không ổn định nên cẩn thận trọng. Không tự ý dùng sản phẩm trong giai đoạn điều trị bệnh.
Trước khi áp dụng bất kỳ bài thuốc nào từ xáo tam phân, người dân cần khám và tham khảo sự tư vấn của bác sĩ.
ThS.BS Ngô Văn Tân
Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM - Cơ sở 3