Đây là chiến thắng thứ năm của Carlsen ở các trận chung kết thế giới, và lần thứ tư anh bảo vệ ngôi Vua cờ. Năm 2013, Carlsen trở thành Vua cờ thứ 16 trong lịch sử khi truất ngôi của Viswanathan Anand với tỷ số 6,5-3,5 ngay tại Chennai, Ấn Độ. Một năm sau, Anand giành quyền thách đấu Carlsen nhưng vẫn thua 4,5-6,5. Năm 2016 và 2018, Carlsen lần lượt bảo vệ ngôi trước Sergey Karjakin và Fabiano Caruana đều nhờ vào loạt tie-break cờ nhanh.
Với chiến thắng ở ván 11 trước Nepomniachtchi tại Dubai, UAE tối 10/12, Magnus Carlsen lần thứ tư bảo vệ ngôi Vua cờ, sau các năm 2014, 2016 và 2018. Ảnh: FIDE
Với chiến thắng thứ năm ở chung kết thế giới, Carlsen cân bằng thành tích của Mikhail Botvinnik. Kỷ lục đang thuộc về Emanuel Lasker và Garry Kasparov, với sáu lần vô địch thế giới. Carlsen sẽ có cơ hội cân bằng kỷ lục này nếu thắng trong trận chung kết thế giới tiếp theo, dự kiến diễn ra đầu năm 2023.
Ít ai ngờ Carlsen lại thắng cách biệt đến vậy, khi anh vào trận với tỷ số đối đầu lép vế hơn hẳn, với một chiến thắng và bốn thất bại trước Nepomniachtchi. Nhưng sau trận đấu, với bốn chiến thắng, anh đã nhỉnh hơn kỳ thủ số một Nga về đối đầu. Vua cờ kiếm thêm 9 Elo, lên mức 2.865. Anh còn kém kỷ lục Elo cao nhất lịch sử của chính mình 17 Elo.
Nepomniachtchi sẽ có cơ hội thách đấu Carlsen lần nữa nếu anh đứng đầu Candidates Tournament, dự kiến diễn ra hè 2022 với tám kỳ thủ. Ngoài Nepomniachtchi, năm kỳ thủ đã chắc suất dự Candidates 2022 là Teimour Radjabov, Caruana, Karjakin, Jan-Krzysztof Duda và Alireza Firouzja.
Nếu giành quyền thách đấu lần nữa, Nepomniachtchi sẽ phải cố gắng hơn rất nhiều mới có thể soán ngôi Carlsen. Với thất bại cách biệt bốn điểm, Nepomniachtchi là người thách đấu gây thất vọng nhất kể sau 28 năm. Năm 1993, Nigel Short thua Vua cờ Kasparov với tỷ số 7,5-12,5, cách biệt tới năm điểm.
Sau thất bại đầu tiên ở ván đấu dài nhất lịch sử chung kết thế giới hôm 3/12, Nepomniachtchi tụt dốc không phanh. Anh thua ba trong bốn ván gần nhất, đều từ sai lầm chí mạng. Ở ván tám hôm 5/12, kỳ thủ số một Nga để mất tốt. Đến ván chín, anh mất tượng. Còn ván 11, người thách đấu bị tấn công thành dẫn tới thiệt một tốt ở tàn cuộc.
Với tâm lý không còn gì để mất khi được cầm quân trắng, Nepomniachtchi chọn khai cuộc Italy ở ván 11, lần đầu khai cuộc này xuất hiện ở trận chung kết năm nay. Nhưng, Carlsen cho thấy anh chuẩn bị tốt với ván cờ Italy. Thế cờ cân bằng cho đến khi Trắng đẩy tốt g3 để đuổi xe ở nước 22.
Thế cờ sau 23.g3. Trắng đẩy tốt đuổi xe, khi mã đang bị tấn công. Đen chấp nhận thí chất, đổi xe lấy mã, để tấn công thành.
Nepomniachtchi lợi chất từ cuộc trao đổi, nhưng cái giá anh phải trả là vua trắng không còn chỗ trú ẩn. Carlsen bắt mã, rồi dùng hậu bắt tốt g4. Máy tính đánh giá thế cờ Đen thắng hoàn toàn.
Giới chuyên môn ngay lập tức nhận ra sai lầm của Nepomniachtchi ở nước thứ 23. Kỳ thủ số bảy thế giới Anish Giri nói với Chess24: "Nepomniachtchi chơi như muốn thua. Carlsen đã huỷ diệt anh ấy, bằng những nước cờ tuyệt vời. Cách Carlsen thắng trận này thật kinh khủng. Anh ấy thể hiện trình độ vượt bậc và thắng với cách biệt quá lớn".
Sau khi tấn công thành, Carlsen bắt lại chất và lợi một tốt. Thế cờ vẫn nghiêng hẳn về Vua cờ và anh nhanh chóng thí xe để đưa tốt xuống phong hậu. Sau 49 nước cờ, Nepomniachtchi dừng đồng hồ, mỉm cười rồi bắt tay Carlsen. Như thường lệ, hai kỳ thủ nán lại trao đổi về chuyên môn, trước khi rời khỏi ghế ngồi.
Cái bắt tay cuối cùng của trận đấu giữa Nepomniachtchi (trái) và Carlsen (phải), tại Dubai, UAE tối 10/12. Ảnh: FIDE
"Thật khó để tôi cảm thấy vui sướng tột độ khi trận đấu kết thúc theo cách quá thoải mái", Carlsen nói lời đầu tiên sau chiến thắng. "Nhưng tôi vẫn hạnh phúc với màn trình diễn rất tốt của mình qua 11 ván".
Chiến thắng giúp Carlsen kiếm 1,36 triệu USD, còn Nepomniachtchi vẫn nhận tới 900.000 USD. Quan trọng hơn là kỳ thủ Na Uy sẽ giữ được ngôi trong ít nhất 10 năm, khi trận chung kết tiếp theo diễn ra năm 2023.
Carlsen một lần nữa cho thấy sự thống trị của anh ở làng cờ, khi đang là nhà vô địch thế giới ở cả ba thể loại: cờ tiêu chuẩn, nhanh và chớp. Anh cũng là kỳ thủ có Elo cao nhất thế giới ở ba loại cờ này. Mục tiêu tiếp theo của kỳ thủ Na Uy là bảo vệ chức vô địch cờ nhanh và chớp, tại giải thế giới diễn ra ở Warsaw, Ba Lan từ 26/12 đến 30/12.
Trận chung kết năm nay ban đầu dự kiến diễn ra năm 2020, nhưng vì Covid-19 nên hoãn sang năm 2021 tại Dubai, UAE, từ 26/11. Thể thức thi đấu là cờ tiêu chuẩn, với 120 phút cho 40 nước đi đầu tiên, thêm 60 phút cho 20 nước tiếp theo, và thêm 15 phút cho phần còn lại của ván đấu. Kể từ nước 61, mỗi kỳ thủ sẽ có 30 giây cộng thêm sau mỗi nước đi. Hai kỳ thủ đấu 14 ván, nhưng ai đạt 7,5 điểm trước sẽ thắng cuộc.
Xuân Bình