Thời tiết lạnh là yếu tố bất lợi cho người bị huyết áp cao, vì nhiệt độ thấp khiến các mao mạch co lại, huyết áp đột ngột tăng, có thể dẫn đến đột quỵ. Sự thay đổi về huyết áp liên quan đến thời tiết phổ biến hơn ở người trên 65 tuổi. Bên cạnh đó, tăng cân, thiếu hoạt động thể chất cũng có thể góp phần làm tăng huyết áp.
Dưới đây là các cách kiểm soát huyết áp khi trời rét:
Tránh uống rượu, bia
Đừng nhầm tưởng bia rượu là thức uống giúp tăng nhiệt cho cơ thể. Ngược lại, bia rượu là một trong những nguyên nhân dẫn đến tăng huyết áp, khiến các mạch máu bị co hẹp lại, nguy cơ vỡ động mạch. Ngoài ra, theo Times of India, đồ uống có cồn chứa nhiều đường, calo, có thể dẫn đến thừa cân, béo phì làm tăng huyết áp, giảm hiệu quả điều trị của thuốc hạ huyết áp, kéo theo nguy cơ khác như xơ gan, tổn thương hệ thần kinh nếu sử dụng nhiều.
Giữ ấm cơ thể
Thời tiết lạnh giá dễ khiến cho các mạch máu trong cơ thể co lại, dẫn đến áp lực máu tăng lên đáng kể làm huyết áp tăng lên đột ngột. Bạn cần phải giữ thật ấm cho cơ thể, mặc ấm nhiều lớp áo, đeo găng tay, đeo tất để không bị mất nhiệt, đảm bảo quá trình lưu thông máu diễn ra bình thường.
Ăn uống khoa học
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát mức huyết áp. Bác sĩ Trịnh Thị Thanh Ngân, Bệnh viện Trưng Vương TP HCM, cho hay nên duy trì chế độ ăn nhạt 5-6 g muối một ngày với người trưởng thành, người bị tăng huyết áp thì ăn càng nhạt càng tốt. Nên ăn thực phẩm giàu dinh dưỡng như thịt nạc, gà, cá, sữa và chế phẩm từ đậu. Ăn nhiều rau xanh, quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt, cam, quýt, bưởi dưa hấu.
Hạn chế thực phẩm chứa nhiều chất béo giàu cholesterol (các loại nội tạng: tim, gan, óc, thận). Những thực phẩm có nhiều muối như dưa muối, thực phẩm chế biến sẵn là thủ phạm gây ra cơn huyết áp cao đột ngột và nhanh chóng. Không ăn quá nhiều chất đường, béo... khiến khả năng hấp thụ và trữ nước trong cơ thể tăng, làm dung lượng máu trong cơ thể tăng theo.
Chế độ tập luyện
Tập luyện đều đặn và phù hợp với sức khỏe rất quan trọng đối với người bị tăng huyết áp, giúp nâng cao khả năng chống lạnh và ổn định huyết áp. Nên chọn hình thức tập luyện nhẹ nhàng, vừa sức như đi bộ, tập dưỡng sinh, thái cực quyền và khí công. Hiệp hội Tim mạch Mỹ khuyến nghị mỗi người nên duy trì 150 phút tập thể dục cường độ vừa phải hàng tuần.
Bài tập yoga bao gồm kỹ thuật kiểm soát hơi thở, thiền định có hiệu quả trong việc giảm căng thẳng. Theo các chuyên gia, thiền, thở, bài tập yoga góp phần làm giảm huyết áp tâm thu, huyết áp tâm trương ở những bệnh nhân mắc chứng tăng huyết áp.
Khi tập thể dục cũng phải chọn chỗ kín gió, ấm áp. Khởi động kỹ trước khi tập luyện. Không nên ra ngoài tập thể dục vào sáng sớm, khi thời tiết quá lạnh hay nhiều gió có thể tập thể dục nhẹ nhàng trong nhà.
Không hút thuốc lá
Bệnh nhân cao huyết áp cần phải kiên quyết nói không với thuốc lá. Nicotine trong thuốc lá sẽ khiến cho áp lực máu tăng lên nhanh chóng dẫn đến huyết áp cao. Bạn cũng nên tránh những nơi có khói thuốc lá. Không hút thuốc một cách trực tiếp nhưng hít phải khói cũng ảnh hưởng đáng kể đến huyết áp.
Tuân thủ đúng chỉ định điều trị
Bệnh nhân cần tuân thủ việc khám và uống thuốc đều đặn theo chỉ định của bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý bỏ thuốc hay tăng liều thuốc hoặc tự ý uống các loại thuốc khác.
Những điều cần tránh
Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột, cơ thể không thích ứng kịp dẫn đến tai biến mạch não, nhồi máu cơ tim... Nếu không có việc cần thiết, nên tránh đi ra ngoài trời lạnh, nhất là vào ban đêm. Nếu không có nhà vệ sinh trong nhà, nên dậy trước, mặc đủ ấm, mở cửa từ từ cho quen với nhiệt độ thấp bên ngoài sau đó mới ra.
Người bệnh không nên thức dậy quá sớm bởi sau một đêm nằm tĩnh trên giường, cơ thể thường kém đáp ứng với sự thay đổi bên ngoài, các mạch máu ít đàn hồi và khí huyết lưu thông kém hơn. Dậy quá sớm bước ra ngoài gặp cơn gió lạnh sáng sớm cũng có thể khiến huyết áp tăng cao. Nhiều cơn đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim buổi sáng đã xảy ra ở những người cao tuổi, người có thói quen tập thể dục sáng sớm.
Vào mùa lạnh người bệnh không nên dùng bếp than để sưởi ấm vì dễ gây ngộ độc khí CO rất nguy hiểm. Có thể dùng máy điều hòa hoặc sử dụng bóng điện đỏ để tạo môi trường ấm áp khi làm việc, tập luyện, nghỉ ngơi.
Khi có các biểu hiện như mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, yếu chi, nói khó, đau tức ngực, mất vận động, mất thị lực thoáng qua... phải kiểm tra ngay huyết áp xem có gì bất thường, đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.
Kiểm soát huyết áp để tránh tăng cao vì dễ đột quỵ. Ảnh: Freepik
Cách đo huyết áp đúng
Điều dưỡng Hoàng Thị Bích, Khoa khám bệnh Cán bộ cao cấp, Bệnh viện TWQĐ 108, cho biết thường xuyên đo huyết áp tại nhà nhằm xác nhận xem có bị tăng, điều trị có hiệu quả hay không. Tuy nhiên, theo dõi huyết áp tại nhà không thể thay thế cho việc đến bác sĩ khám định kỳ. Máy đo huyết áp cũng có thể có một số hạn chế về kỹ thuật. Do đó, nên mang máy đo huyết áp của mình đến gặp bác sĩ mỗi năm một lần để kiểm tra độ chính xác.
Hiệp hội Tim mạch Mỹ không khuyến khích dùng các thiết bị đo huyết áp ở cổ tay hoặc ngón tay vì có thể cho kết quả kém tin cậy. Ngưỡng chẩn đoán bệnh huyết áp dao động nhẹ tùy theo từng cách đo. Tuy nhiên, dựa vào trị số có được sau khi đo đúng quy trình, phân độ huyết áp được chia thành các cấp, gồm:
Huyết áp bình thường: Huyết áp tâm thu < 130 mmHg và huyết áp tâm trương < 85 mmHg.
Tiền tăng huyết áp: Huyết áp tâm thu 130-139 mmHg, huyết áp tâm trương 85-89 mmHg.
Tăng huyết áp độ 1: Huyết áp tâm thu 140-159 mmHg, huyết áp tâm trương 90-99 mmHg.
Tăng huyết áp độ 2: Huyết áp tâm thu ≥ 160 mmHg, huyết áp tâm trương ≥100 mmHg.
Cơn tăng huyết áp: Huyết áp tâm thu > 180 mmHg, huyết áp tâm trương > 110 mmHg.
Muốn đo huyết áp kết quả chính xác, trước khi đo phải nghỉ ngơi, thư giãn ít nhất 5 phút. Người bệnh không được hút thuốc, không dùng chất kích thích; ăn, vận động 30 phút trước khi đo, nên ở phòng yên tĩnh, không nói chuyện trong quá trình đo.
Chọn tư thế thoải mái nhất, có thể nằm hoặc ngồi. Ngồi thì lưng tựa thẳng vào ghế, chân đặt thẳng trên sàn, tay không cầm nắm, thả lỏng khuỷu tay ngang tim. Quấn bao huyết áp trên khuỷu tay 2-3 cm, bật máy, chờ và đọc kết quả.
Để có kết quả chính xác, nên đo tối thiểu hai lần/ngày, mỗi lần cách nhau tối thiểu 5 phút. Nếu giá trị giữa hai lần chênh nhau quá 10 mmHg, cần đo lại thêm vài lần với thời gian nghỉ lâu hơn. Lấy giá trị trung bình của hai lần đo cuối làm kết quả.
Nên đo huyết áp vào một thời điểm cố định trong ngày, lưu lại các kết quả để theo dõi và tham khảo ý kiến bác sĩ về tình trạng của bản thân.
Thúy Quỳnh