Theo tôi, thu hồi đất nên phân loại loại theo mục đích. Một là thu hồi vì mục đích quốc kế (làm công trình an ninh quốc phòng, ủy ban...), dân sinh (làm đường, trường, trạm, các công trình công cộng...) tức thu hồi đất không phát sinh lợi nhuận mà phục vụ cộng đồng.
Loại thứ hai là mục đích thu hồi để giao cho các công ty bất động sản phân lô bán nền hay xây chung cư hoặc làm khu thương mại, khu du lịch... Tức thu hồi đất có phát sinh lợi nhuận thì phải bồi thường thỏa đáng cho người có đất bị thu hồi.
Bồi thường như thế nào để cho thỏa đáng?
Một là doanh nghiệp gom mua đất theo giá thị trường thuận mua vừa bán trước rồi xin làm dự án sau. Làm theo cách này cơ quan chức năng không phải kiểm đếm, không phải lo tái định cư, không phải lo dân khiếu nại, lại chứng minh được công ty đó đủ năng lực tài chính.
Hai là thuê các công ty định giá độc lập để định giá đất.
Ba là phải lấy ý kiến của người dân, người có tài sản để đem ra định giá chứ không thể tự định giá rồi thu hồi đất của người dân để giao cho các công ty bất động sản phân lô, bán giá cao.
Cách tốt nhất để định giá bồi thường thỏa đáng là căn cứ giá bán ra của công ty bất động sản.
Ví dụ giá bán ra cao nhất của khu đô thị là 60 triệu đồng một m2 thì tương ứng với bồi thường đất nông nghiệp ở vị trí 1 là 1/3 giá bán ra, tức 20 triệu đồng một m2 (dân 1/3, nhà nước 1/3, doanh nghiệp hưởng 1/3) đất ở bồi thường bằng 1/2 giá bán ra.
Nếu giá 40 triệu đồng một m2 tương ứng đất vị trí 2 thì bồi thường đất nông nghiệp bằng 1/4 giá bán ra tức 10 triệu đồng. Giá bán thấp nhất trong khu là 20 triệu đồng một m2 thì tương ứng vị trí 3 bồi thường đất nông nghiệp bằng 1/5 giá bán ra là 4 triệu đồng một m2 vì vị trí càng xa đường thì nhà đầu tư phải bỏ đất làm đường, công viên... nên giá bồi thường càng thấp.
Để tránh chủ đầu tư ép giá thì giá bán ra đó phải ưu tiên bán cho những người dân bị thu hồi đất trước sau đó mới được bán ra thị trường. Theo cách này thì cơ quan chức năng chỉ tham gia hỗ trợ định giá nhà để di dời, không lo chỗ tái định cư vì đã bồi thường theo giá thị trường rồi.
Nguyen Duc Phan
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.