Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Xem xét tịch thu xe quá tải 20%

Đại biểu Lê Tất Hiếu hỏi, một số công trình giao thông bị xuống cấp rất nghiêm trọng, thiệt hại nhiều tỷ đồng. Một trong những nguyên nhân là xe quá tải gây ra, trong khi chủ yếu bị xử lý hành chính mà chưa bị xử lý hình sự. Đề nghị Bộ trưởng cho biết khi xác định được phương tiện, mức độ vi phạm thì có thể xử lý hình sự hay không?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nói đã chỉ đạo các đơn vị của bộ nghiên cứu. Nghị định 100/2019 vừa qua đã tạo đột phá lớn, nhưng đến nay còn một số hạn chế, trong đó có vấn đề xe quá tải.

"Chúng tôi đi theo hướng kiến nghị xử lý khắt khe với xe quá tải. Hiện quy định cho xe vượt tải đến 50-60%, chúng tôi sẽ kiến nghị vượt 10% thôi. Xe nào vượt tải 10% bị phạt rất nặng. Nếu xe nào vượt đến 20% thì tịch thu xe luôn, để răn đe. Chúng ta không xử lý hình sự mà bằng biện pháp hành chính để đảm bảo răn đe và an toàn cho các công trình giao thông", ông Thể nói.

Ông Thể nêu thực tế một số chủ xe đi đăng kiểm xong về nhà lắp ghép, cơi nới thùng xe. "Vì vậy, cần xử phạt nặng, nghiêm. Vượt tải đến mức độ nào đó phải tịch thu xe thì người ta mới không dám vi phạm", ông Thể nêu giải pháp.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa đề cập tới việc xây dựng chậm, phân bổ không đồng đều giữa các tuyến cao tốc giữa các vùng miền, nhất là "trắng" cao tốc tại các vùng kinh tế như Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ, Tây Nguyên... Vùng kinh tế phía Nam chưa được đầu tư cao tốc tương xứng đúng tiềm năng.

Tình trạng này kéo dài hàng chục năm qua. "Việc dầu tư hạ tầng giao thông tiêu tốn hàng trăm tỷ USD, phan bổ hợp lý thì thúc đẩy, không hợp lý thì lãng phí, cản trở phát triển rất lớn. Bộ trưởng cho biết nguyên nhân, giải pháp khắc phục?", ông chất vấn.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, vấn đề phân bổ cao tốc không đồng đều đã được Trung ương, Chính phủ nhận diện. Vừa qua, Chính phủ đã phê duyệt quy hoạch cao tốc, đặt mục tiêu làm 5.000 km cao tốc để cân đối giữa các vùng, miền và khai thác tiềm năng các vùng miền.

Ông ví dụ, dự án Vành đai 3 TP HCM và Vành đai 4 Hà Nội là không gian phát triển các đô thị, trung tâm kinh tế lớn, nên quyết tâm đầu tư công để hoàn thành.

Vùng đồng bằng sông Cửu Long luôn được phản ánh hệ thống cao tốc yếu kém, thu hút đầu tư khó khăn. Vì thế, Bộ đã tham mưu làm cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Trần Đề để kết nối các tuyến đường cửa ngõ vào đồng bằng sông Cửu Long và tạo kết nối liên vận quốc tế với Campuchia, nhằm tạo đột phá cho vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Dự án Biên Hòa - Vũng Tàu là tuyến cao tốc cứu cánh cho cả tuyến Đông Nam Bộ. Không ó tuyến cao tốc này sắp tới hàng hóa không xuống được cảng Cái Mép - Thị Vải. Hiện quốc lộ 51 quá tải, nên đầu tư dự án này theo hình thức đầu tư công để sớm hoàn thành. Hay làm tuyến cao tốc từ Tây Nguyên xuống Nam Vân Phong để phát triển vùng này theo hướng công nghiệp...

Tóm lại, quy hoạch, kế hoạch của Đảng, Nhà nước thì một số vùng có tiềm năng thế mạnh cần đầu tư cao tốc để tạo đột phá, thu hút đầu tư. Hoặc vùng phát triển tốt, hạ tầng tắc nghẽn cũng "cần đầu tư mở rộng thêm.

"Những người làm công tác giao thông rất mừng vì nhiệm kỳ này Quốc hội, Chính phủ ủng hộ lớn cho các dự án trọng điểm quốc gia", Bộ trưởng Thể nói, và hy vọng với tổng thể kế hoạch phát triển các tuyến đường cao tốc hiện nay, sau nhiệm kỳ này sẽ khắc phục được sự mất cấn đối đường cao tốc giữa các vùng miền.

Trả lời đại biểu Nguyễn Anh Trí về liệu có lợi ích nhóm trong dự án thu phí không dừng, vì sao tiến độ triển khai rất chậm, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nói đến năm 2019, theo đề án Chính phủ giao, mỗi trạm BOT ít nhất 2 làn thu phí tự động. "Lý do là việc nếu dán thẻ không được nhiều thì đi trên các làn thu phí tự động rất khó khăn. Đến nay đã có 3,2/4 triệu ôtô cả nước dán thẻ thu phí không dừng, là thời điểm chín muồi để sử dụng các làn thu phí tự động", ông Thể nói.

Đại biểu hoặc người dân có thể cảm nhận các trạm chưa có làn thu phí không dừng, "nhưng thực tế mỗi trạm có ít nhất 2 làn". Nếu dán thẻ chưa nhiều mà làm nhiều làn thu phí không dừng thì không sử dụng được.

"28 trạm của VEC đến thời điểm này mới ký hợp đồng. Thời gian qua Chính phủ họp rất nhiều. Tại sao chúng ta quy định cuối tháng 7 phải hoàn thành thu phí không dừng, vì hiện nay đã nhập thiết bị xong, sẽ lắp sớm. Chính phủ căn cứ vào cam kết của VEC, nếu không xong thì phải xả trạm", ông Thể giải thích.

Bộ trưởng Thể khẳng định việc lắp đặt thu phí không dừng liên quan đến người dân nên rất nhạy cảm, các cơ quan chức năng, kể cả Bộ Công an rất quan tâm đến vấn đề này. "Đến nay chưa phát hiện lợi ích nhóm giữa cơ quan nhà nước cấu kết với nhà đầu tư. Còn nếu có vấn đề gì bên trong, nếu có vi phạm gì sẽ bị xử lý theo pháp luật. Tôi nghĩ chúng ta có bộ máy để kiểm tra, giám sát việc này", Bộ trưởng Thể khẳng định.

>>Triển khai thu phí không dừng

Đại biểu Mai Văn Hải cho rằng, tới năm 2025 dự kiến triển khai hơn 2.000 km đường cao tốc là áp lực lớn. "Giải pháp của Bộ trưởng để đạt mục tiêu này?", ông hỏi.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, sắp tới chúng ta triển khai 2.000 km cao tốc. Hiện đã có hơn 1.200 km đường hoàn thành, đang triển khai 800 km... Tức là sẽ có khoảng 4.000 km cao tốc hoàn thành, triển khai trong nhiệm kỳ này.

Ông Thể thừa nhận, áp lực là khá lớn, nhưng không lo thiếu vốn do theo Luật Đầu tư công thì phải cân đối đủ vốn mới được phê duyệt đầu tư dự án.

Giải phóng mặt bằng cũng là thách thức, khi dự án giao thông đi qua nhiều địa phương, nên cần dồn toàn lực vào khâu này để có đủ mặt bằng sạch cho thi công.

Về vật liệu xây dựng, Bộ Giao thông sẽ phối hợp với các bộ, ngành tìm cách tháo gỡ khó khăn để đảm bảo nguồn vật liệu làm cao tốc.

Cho rằng kế hoạch làm 2.000 km cao tốc là rất lớn, khó khăn không ít, nhưng trưởng ngành giao thông tin với kinh nghiệm của Bộ Giao thông Vận tải sẽ cố gắng hoàn thành đúng tiến độ.

Trả lời câu hỏi đại biểu Lê Thanh Phong về tuyến đường kết nối với cao tốc, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho hay việc kết nối các tuyến cao tốc phụ thuộc vào địa phương có quy hoạch hay không.

"Địa phương quy hoạch thì mới biết chỗ nào là nút giao để làm đường kết nối vào trung tâm huyện, xã, khu công nghiệp... Chưa có quy hoạch địa phương thì biết chỗ nào là nút giao", ông nói và đề nghị lãnh đạo địa phương khẩn trương điều chỉnh quy hoạch giao thông để kết nối với các tuyến đường quốc gia. Qua đó Bộ Giao thông Vận tải sẽ phối hợp với địa phương bổ sung nút giao làm từ ngân sách trung ương, địa phương, để tăng tính kết nối, đáp ứng yêu cầu phát triển.

Về nút giao thông Vành đai 3 TP HCM, ông Thể cho biết quy hoạch vẫn có nhưng hiện phải dừng triển khai làm một số nút giao do chưa bố trí được vốn. Sắp tới khi cân đối đủ điều kiện, nguồn lực thì bỏ sung làm. Bởi theo Luật Đầu tư công khi bố trí đủ tiền mới được phê duyệt dự án.

Việc bỏ thu phí tại đường cao tốc Trung Lương - TPHCM, Bộ trưởng Giao thông vận tải giải thích, theo Luật Quản lý tài sản công, ngân sách Nhà nước, thì dự án làm từ vốn có nguồn gốc Nhà nước, ODA... không được thu phí. Do đó một số dự án gần đây như cầu Cần Thơ, Thủ Thiêm... khi hoàn thành đều không thu phí. Với dự án cao tốc Trung Lương - TP HCM sau khi hoàn thành hợp đồng với chủ đầu tư trước đây là thu trong 5 năm, Bộ Giao thông rà soát và dừng việc thu phí để đảm bảo tuân thủ luật.

Tuy nhiên, hiện bộ này trình Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phương án thu hoàn vốn dự án giao thông, theo hướng sẽ thu một khoản phí dịch vụ trên cao tốc. Việc này để có kinh phí bảo dưỡng, duy tu cao tốc và điều tiết lưu lượng xe lưu thông giữa quốc lộ và cao tốc.