Ngày 3/1/2021, ba ngày trước khi quốc hội Mỹ họp để chứng thực kết quả bầu cử tổng thống 2020, chỉ huy của các lực lượng đặc nhiệm tinh nhuệ của chính phủ Mỹ gặp nhau tại Quantico, bang Virginia, để thảo luận về các mối đe dọa tiềm tàng cũng như các tình huống khẩn cấp và biện pháp đối phó.
Các chỉ huy đặc nhiệm tham gia cuộc họp đến từ Đội Giải cứu Con tin, Đội Rà phá Bom mìn, Đội Chiến thuật và Vũ khí Đặc biệt (SWAT) của Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI), Đội Phản ứng Đặc biệt từ Cục Rượu, Thuốc lá, Súng và Chất nổ thuộc Bộ Tư pháp Mỹ và Đơn vị Đặc nhiệm của cảnh sát tư pháp Mỹ.
Toàn bộ đội đặc nhiệm này được tập kết tại Học viện FBI ở Quantico, cách tòa nhà quốc hội Mỹ khoảng 48 km về phía nam từ ngày 2-3/1/2021 và được đặt trong chế độ trực chiến. Nếu một vụ tấn công bằng vũ khí hủy diệt hàng loạt hay khủng bố xảy ra, họ sẽ lập tức lên trực thăng tới hiện trường.
Jeffrey A. Rosen, khi đó là quyền Bộ trưởng Tư pháp Mỹ, ngày 6/1/2021 phê duyệt triển khai kế hoạch ứng phó khẩn cấp, trong đó kịch bản tồi tệ nhất là một vụ tấn công bằng vũ khí hủy diệt hàng loạt nhằm vào tổng thống Donald Trump và phó tổng thống Mike Pence.
Nếu kịch bản này xảy ra, Rosen sẽ tuyên bố các biện pháp nhằm duy trì tính liên tục của chính phủ Mỹ. Điều này đòi hỏi những người trong danh sách kế nhiệm chức vụ Tổng thống Mỹ phải liên tục di chuyển và được bảo vệ.
Đặc nhiệm FBI đứng cạnh các sĩ quan cảnh sát trong tòa nhà quốc hội Mỹ ngày 6/1/2021. Ảnh: AFP.
Cảnh sát quốc hội Mỹ, Sở Mật vụ và Sở Cảnh sát Thủ đô khi đó không đưa ra bất cứ yêu cầu nào về tăng cường an ninh cho cuộc họp chứng thực kết quả bầu cử tổng thống 2020. Tuy nhiên, Rosen khi đó đơn phương quyết định triệu tập nhóm đặc nhiệm để dự trù tình huống tồi tệ nhất.
Bởi vậy, Bộ Tư pháp và FBI quyết định hành động độc lập, bí mật triển khai lực lượng đặc nhiệm mật phục quanh Đồi Capitol, với mệnh lệnh "sẵn sàng nổ súng tiêu diệt" các mối đe dọa nhằm vào cơ quan này.
"Tôi tin rằng Bộ Tư pháp đã chuẩn bị hợp lý cho các tình huống bất thường trước ngày 6/1/2021, biết rõ rằng họ thiếu thông tin chắc chắn về số lượng người sẽ đổ đến, họ là ai và mục đích của họ", Rosen nói trong phiên điều trần với quốc hội Mỹ. "Các cơ quan và đơn vị dưới quyền tôi không thực hiện nhiệm vụ kiểm soát đám đông, họ tập trung đối phó những hành vi có nguy cơ cao".
Sáng 6/1/2021, hầu hết lực lượng đặc biệt trên tập trung gần trung tâm thủ đô Washington, đặc biệt sau khi tình báo Mỹ nhận được thông báo có mối đe dọa tiềm tàng với trụ sở FBI hoặc Văn phòng Hiện trường Washington.
Các đội đặc nhiệm của FBI đến Đồi Capitol từ sớm hôm đó để hỗ trợ thu thập bằng chứng tại các địa điểm, bao gồm trụ sở của đảng Cộng hòa và Dân chủ. Họ tìm thấy nhiều thiết bị nổ tại một số địa điểm.
Các đội SWAT của FBI và xạ thủ bắn tỉa được triển khai ở những tòa nhà xung quanh trụ sở quốc hội Mỹ. Những đặc vụ FBI khác đảm bảo an ninh quanh Đồi Capitol, sẵn sàng bảo vệ các nghị sĩ và nhân viên làm việc ở đây.
Người biểu tình tập trung trước tòa nhà quốc hội Mỹ ở thủ đô Washington ngày 6/1/2021. Ảnh: Reuters.
Đơn vị chiến thuật thuộc Đội Giải cứu Con tin của FBI là lực lượng đặc nhiệm liên bang đầu tiên tiến vào tòa nhà quốc hội Mỹ sau khi người biểu tình bắt đầu phá vỡ hàng rào an ninh, xông vào tòa nhà.
Một nhóm phối hợp với cảnh sát quốc hội và mật vụ bảo vệ cho phó tổng thống Pence. Theo kịch bản, Pence sẽ được hộ tống đến bãi đỗ xe ngầm để sơ tán, song ông từ chối rời khỏi tòa nhà và bám trụ lại tầng hầm.
Các "biệt đội tiêu diệt" này hoạt động bí mật theo lệnh của quyền Bộ trưởng Tư pháp Mỹ với kế hoạch không được thông báo cho quốc hội cũng như cảnh sát quốc hội. Họ tạo thành một lớp phòng thủ với hỏa lực mạnh cùng các đặc nhiệm được vũ trang đầy đủ để đảm bảo an ninh cho quốc hội Mỹ, nhưng lực lượng này chưa phải thi hành lệnh "bắn tiêu diệt". Các vụ nổ súng ngăn người biểu tình trong Đồi Capitol chủ yếu do cảnh sát quốc hội và mật vụ thực hiện.
Chưa rõ vai trò của quân đội Mỹ trong ứng phó vụ bạo động tại tòa nhà quốc hội Mỹ năm ngoái. Nhiều nguồn tin FBI cho biết các sĩ quan quân đội biệt phái tham gia vào lực lượng ứng phó và có mặt tại một số khu vực ở thủ đô Washington.
Đây là lần đầu tiên thông tin về một biệt đội "sẵn sàng tiêu diệt" tham gia ứng phó bạo loạn Đồi Capitol được tiết lộ. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra câu hỏi điều gì đã khiến các lãnh đạo Bộ Tư pháp Mỹ khi đó dự báo về sự kiện bất thường ngày 6/1/2021, điều mà nhiều cơ quan khác bỏ lỡ và không lập kế hoạch đối phó tương ứng.
Đám đông ủng hộ Trump hôm 6/1/2021 xông vào Đồi Capitol trong lúc quốc hội Mỹ họp để chứng nhận chiến thắng của Joe Biden. Vụ bạo loạn ngay trong nhà quốc hội khiến 5 người chết và gây thiệt hại hàng triệu USD, trật tự chỉ được vãn hồi sau khi Lầu Năm Góc triển khai vệ binh quốc gia ứng phó. Phe Dân chủ tại Hạ viện sau đó tìm cách luận tội Trump, nhưng ông được Thượng viện tha bổng.
Nguyễn Tiến (Theo Newsweek)