Kiptum mới ba lần chạy marathon, và hiện giữ ba trong số sáu thành tích tốt nhất lịch sử. Tại Valencia Marathon 2022 - lần đầu chạy 41,195km, anh vô địch với 2 giờ 1 phút 53 giây, trở thành runner ra mắt cự ly này tốt nhất lịch sử. Năm tháng sau, runner 23 tuổi cải thiện PB (thành tích cá nhân tốt nhất) để về nhất London Marathon với 2 giờ 1 phút 25 giây, lập kỷ lục mới của giải.

Tới Chicago ngày 8/10, Kiptum làm nên lịch sử khi vô địch với 2 giờ 0 phút 35 giây, qua đó lập kỷ lục thế giới mới, xô đổ kỷ lục cũ của huyền thoại đồng hương Eliud Kipchoge - 2 giờ 1 phút 9 giây lập tại Berlin 2022.

Sau chiến thắng ở Valencia, Kiptum tiết lộ anh anh tự tập luyện và không có người hướng dẫn. Nhưng trước thềm Chicago Marathon 2023, runner Kenya này nói rằng anh đã làm việc cùng Gervais Hakizimana được hai năm, và HLV người Rwanda này đảm nhận vai trò lớn hơn từ đầu năm.

Hakizimana, 36 tuổi, đến từ Rwanda, sống ở Pháp từ 2008, làm những công việc lặt vặt khi theo đuổi sự nghiệp chuyên nghiệp. Anh hiện giữ kỷ lục quốc gia ở nội dung vượt chướng ngại vật (8 phút 39 giây 5) và 10 km đường trương với 29 phút 15 giây năm 2015. Thành tích đáng kể nhất của Hakizimana là cán đích thứ 38 tại giải Half Marathon thế giới năm 2008 với 62 phút 43 giây.

Trên AFP, Hakizimana tiết lộ gặp Kiptum năm 2013, khi anh tập luyện gần Chepkorio, cách Eldoret - thánh địa của điền kinh Kenya - khoảng 40 km. "Chúng tôi leo núi gần nhà của Kiptum. Cậu ta còn nhỏ nhưng đã chạy bằng chân trần theo chúng tôi, sau khi chăm sóc dê và cừu. Đó là vào năm 2013, Kiptum còn chưa thực sự bắt đầu chạy", Hakizimana kể.

Kiptum bắt đầu chạy bộ thường xuyên từ 2016 và sau vài chiến thắng, Hakizimana đề nghị huấn luyện anh chạy marathon. Hai người bắt đầu cộng tác từ 2020, khi Hakizimana không thể rời Kenya suốt vài tháng vì Covid-19. "Chúng tôi sống cùng nhau tại Chepkorio", HLV người Rwanda kể. "Nơi đó rất gần nhà Kiptum, nhưng tốt nhất là cậu ấy không về nhà. Kiptum có phòng riêng, phải tập trung tối đa, cắt đứt mọi phiền nhiễu, chỉ chạy, ăn và ngủ".

Theo Hakizimana, quãng đường tập luyện tích lũy (mileage) của Kiptum rơi vào khoảng 250 đến 280 km mỗi tuần, so với 180 đến 220 km của Kipchoge. Thậm chí, chân chạy 23 tuổi này còn đẩy mileage đó lên 300 km mỗi tuần trong ba tuần trước khi lên đường dự London Marathon 2023.

Kiptum cũng không có ngày nghỉ cố định và sẽ tiếp tục tập luyện nếu không có dấu hiệu mệt mỏi hay đau đớn. Chính Hakizimana cũng từng lo ngại runner Kenya có thể kiệt sức hoặc chấn thương nếu tiếp tục tập nặng như vậy. "Kiptum đang ở đỉnh cao phong độ, nhưng tôi sợ sẽ có lúc cậu ấy chấn thương. Tôi bảo cậu ấy cần bình tĩnh để thi đấu đỉnh cao lâu dài trong điền kinh, và đề nghị Kiptum chạy ít đi, nhưng cậu ấy không muốn. Kiptum suốt ngày nói với tôi về kỷ lục thế giới", HLV này cho biết.

Hakizimana cũng tiết lộ lên lịch tập luyện bốn tháng cho Kiptum trước thềm mỗi giải, với rất nhiều bài tập thể hình và tăng cường sức mạnh khi bắt đầu. Trong đó, Kiptum chạy 900 km trong tháng đầu, và chạy từ 280 đến 300 km mỗi tuần trong tháng thứ hai. Runner Kenya giảm dần khối lượng trong tháng thứ tư để nghỉ ngơi trước khi thi đấu.

Trước Kiptum, Hakizimana đã huấn luyện Kenneth Kipkemoi - runner Kenya vô địch Rotterdam Marathon 2018 và về thứ ba tại Boston Marathon 2019. Kipkemoi bị đình chỉ thi đấu hai năm từ năm 2020-2022 vì xét nghiệm dương tính với terbutaline - dược chất thuộc danh mục bị cấm, nhưng có trong một loại thuốc giãn phế quản mà Kipkemoi nói rằng anh được kê đơn.

Kipkemoi vẫn tập luyện với Kiptum. Cũng trong ngày 8/10, vài giờ trước khi Kiptum lập kỷ lục tại Chicago, runner đồng hương đạt thành tích cá nhân tốt nhất (PB) với 2 giờ 4 phút 52 giây để vô địch Eindhoven Marathon.

"Không giống Kiptum, Kipkemoi bị kỷ luật. Doping có ở khắp mọi nơi ở Kenya. Nhưng những người vi phạm chỉ là nạn nhân của sự thiếu giáo dục và thông tin", Hazikimana tiếc nuối, và khẳng định Kiptum được kiểm tra hàng tuần và đôi khi vài lần một ngày trong quá trình chuẩn bị cho Chicago Marathon.

Hồng Duy