Brian Kolfage, cựu binh Chiến tranh Iraq và là một diễn giả truyền cảm hứng, đã tạo ra một loạt trang web ủng hộ Tổng thống Donald Trump, sử dụng những thông tin giả để thu hút những cú nhấp chuột và bán quảng cáo. Timothy Shea bán loại nước tăng lực gây liên tưởng đến Trump. Andrew Badolato từng nhiều lần kinh doanh thất bại, nợ thuế và còn bị cáo buộc tấn công tình dục.
Brian Kolfage (ngồi xe lăn) tại New Mexico năm 2019. Ảnh: AP.
Họ hợp tác với nhau vào đầu năm ngoái trong dự án "Chúng tôi xây tường", kêu gọi quyên góp để xây một đoạn tường ở biên giới với Mexico - một trong những lời hứa tranh cử chủ chốt của Trump. Họ mời những người có ảnh hưởng quảng bá dự án, bao gồm Steve Bannon, "kiến trúc sư" chiến dịch tranh cử của Trump năm 2016 của Trump và là cựu chiến lược gia trưởng Nhà Trắng. 4 người đàn ông mô tả dự án như cách để những người Mỹ lo lắng về an ninh biên giới tự bỏ tiền túi xây dựng ít nhất 160 km tường rào ngăn cách với Mexico.
Nhưng theo cáo trạng liên bang công bố hôm 20/8, 4 người này đã lừa đảo những người ủng hộ tiền, coi hơn 25 triệu USD mà họ quyên góp được như một "con lợn đất". Bannon, thông qua một tổ chức phi lợi nhuận, đã "rút ruột" hơn một triệu USD từ quỹ quyên góp. Kolfage chi 350.000 USD "sửa sang nhà cửa, trả tiền mua thuyền, mua xe sang, xe đánh golf, trang sức, phẫu thuật thẩm mỹ, thanh toán thuế cá nhân và nợ thẻ tín dụng". Các công tố viên cho biết hai nghi phạm còn lại cũng tiêu hàng trăm nghìn USD vào mục đích cá nhân.
Kolfage đã nhiều lần đảm bảo với các nhà tài trợ rằng 100% số tiền họ quyên góp sẽ được dùng cho việc xây dựng đoạn tường biên giới, còn ban quản trị dự án làm việc phi lợi nhuận. "Thật là đạo đức giả và đầy mỉa mai. Đây là những cá nhân tự nhận mình giúp thực thi luật pháp và quy định của Mỹ, nhưng thực chất lừa dối công chúng Mỹ để tư lợi, nếu những cáo buộc đúng sự thật", Javier Perea, thị trưởng Sunland, New Mexico, nơi dự án xây tường tư nhân được khởi động, nói.
Hiện giờ, mới chỉ có chưa đầy 8 km tường được xây dựng theo dự án. Sau khi các chuyên gia gần đây nói rằng đoạn tường xây dọc theo bờ sông biên giới Rio Grande ở Nam Texas có thể sụp xuống sông, ngay cả Trump cũng chỉ trích dự án.
Tuy nhiên, trước khi chuyên gia đưa ra cảnh báo, chiến dịch quyên góp tư nhân này từng nhận được lời khen ngợi từ các quan chức an ninh nội địa và biên giới, cũng như con trai của Tổng thống, Donald Trump Jr. Một loạt người ủng hộ Trump làm việc trong ban quản trị của "Chúng tôi xây tường", bao gồm cựu tổng thư ký bang Kansas Kris Kobach, nhà thầu quốc phòng Erik Prince, cựu nghị sĩ bang Colorado Tom Tancredo cũng như những người thường xuyên bênh vực cho Trump như cựu cảnh sát trưởng Wisconsin David A. Clarke Jr. và cựu cầu thủ bóng chày Curt Schilling.
Ngay trước khi bị bắt, Kolfage hôm 19/8 xuất hiện trên một chương trình truyền thanh của Bannon để quảng bá nỗ lực gây quỹ vì một mục tiêu mới: quỹ cho những nạn nhân của phong trào Mạng người da màu cũng quan trọng.
Các nhà điều hành của "Chúng tôi xây tường" đã gắn bản thân với Trump và thương hiệu của Tổng thống. Kolfage, người mất cả hai chân và một tay khi tham chiến ở Iraq, đã đăng nhiều video trên Twitter chế giễu nỗ lực kiểm soát biên giới của cựu tổng thống Barack Obama và ca ngợi Trump.
Bannon, 66 tuổi và Badolato, 56 tuổi, nhà tài chính từ Sarasota, Florida đã là đối tác kinh doanh ít nhất từ năm 2003 khi họ thành lập một số liên doanh, bao gồm một công ty thuốc xịt mũi. Tranh cãi đã nổ ra giữa các lãnh đạo công ty này về cáo buộc kinh doanh trái phép cổ phiếu công ty và sử dụng quỹ công ty để trục lợi.
Shea, 49 tuổi, ở Castle Rock, Colorado và vợ là Amanda, đã tích cực sử dụng mạng xã hội để quảng bá các dự án kinh doanh của họ. Một trong số đó là công ty nước tăng lực Winning Energy, thường xuyên sử dụng hình ảnh của Trump để thúc đẩy doanh số sản phẩm, như lon nước mà họ mô tả là "nước mắt của những người theo chủ nghĩa tự do".
Kolfage, 38 tuổi, từ Miramar Beach, Florida, đã dành nhiều năm điều hành các trang Facebook và trang web đôi khi đăng tải tin tức sai sự thật hoặc phóng đại, phần lớn là nội dung ủng hộ Trump. Trong một cuộc phỏng vấn với New York Times tháng 4/2018, Kolfage thừa nhận đã lan truyền tin giả, nhưng giải thích lý do là anh thiếu kiến thức về báo chí. Kolfage nhấn mạnh Trump là nhân tố đóng vai trò quan trọng trong thành công kinh doanh của mình.
Các hoạt động trên mạng xã hội đó đã tạo tiền đề cho sự ra đời của "Chúng tôi xây tường" vào tháng 12/2018, khi Trump gặp khó khăn trong việc yêu cầu ngân sách nhiều tỷ USD từ quốc hội để tiến hành dự án xây tường biên giới.
Kolfage liên tục hứa rằng ban quản trị dự án "không được hưởng một đồng nào" từ tiền quyên góp. Nhưng sau đó, Kolfage thông báo không có cơ chế để chuyển tiền ủng hộ cho chính phủ nên nhóm quyên góp sẽ trở thành một tổ chức tư nhân và xây dựng tường của riêng mình. Vào thời điểm đó, họ đã huy động được 20 triệu USD và chỉ hoàn lại 800.000 USD cho người ủng hộ sau khi thay đổi cách tiếp cận.
"Không quy tắc nào bị phá vỡ", Kolfage nói trong một cuộc phỏng vấn năm ngoái. "94% nhà tài trợ mà chúng tôi có thể liên lạc đã chọn tiếp tục tham gia".
Cựu chiến lược gia Nhà Trắng Steve Bannon rời tòa ở New York ngày 20/8. Ảnh: AFP.
Bức tường tư nhân được khởi công ở Sunland Park. Tuy nhiên, Thị trưởng Perea cho biết nhóm đã không xin đủ giấy phép cần thiết, buộc ông phải ra lệnh dừng xây dựng. Kolfage đáp trả bằng cách tweet rằng Perea ủng hộ "để mở biên giới, để nô lệ tình dục và ma túy xâm nhập vào cộng đồng", khiến Thị trưởng Perea nhận hàng nghìn đơn khiếu nại.
Bannon bắt đầu đóng vai trò ngày càng tăng trong tổ chức, "về mảng tài chính, truyền tải thông điệp, tiếp cận nhà tài trợ", theo cáo trạng. Ông đã tổ chức các sự kiện quảng cáo gần El Paso, Texas, để làm nổi bật tiến độ xây dựng tường biên giới và tiếp tục gây quỹ.
Robert S. Spalding III, chuẩn tướng đã nghỉ hưu từng phục vụ trong Hội đồng An ninh Quốc gia của Trump, cho biết ông đồng ý tham gia ban quản trị theo yêu cầu của Bannon, người ông quen biết từ thời làm việc trong Nhà Trắng. Ông từng dự một hội nghị chuyên đề được tổ chức tại địa điểm xây đoạn tường biên giới.
"Tất cả những gì tôi có thể nói là thật đáng buồn. Tôi tham gia dự án vì tôi tôn trọng Brian, cậu ấy đã chiến đấu cho đất nước. Vì cũng từng phục vụ trong không quân, tôi muốn hỗ trợ cậu ấy", tướng Spalding nói về Kolfage. Ông nói thêm rằng ông không tham gia vào các hoạt động tài chính của tổ chức và đã từ chức.
Các nhà tài trợ đặt câu hỏi tiền của họ đã đi đâu. Sở Nông nghiệp và Dịch vụ Người tiêu dùng Florida, cơ quan giám sát các nhóm phi lợi nhuận ở bang, năm ngoái mở cuộc điều tra "Chúng tôi xây tường" sau khi nhận khiếu nại từ ba người.
Trợ lý Tổng chưởng lý Minnesota, Wendy Tien, viết với tư cách cá nhân rằng bà lo ngại "Chúng tôi xây tường" lừa dối các nhà tài trợ. Bà đặt câu hỏi liệu nhóm có thực sự phi lợi nhuận hay không.
Một khiếu nại khác đến từ Harvey Garlotte, tại Hattiesburg, Mississippi, đã ủng hộ 60 USD. Garlotte "cảm thấy bị lừa" vì Kolfage ban đầu nói rằng số tiền quyên góp sẽ được chuyển cho chính quyền Trump để xây tường, nhưng sau đó anh ta chuyển nó đến một tổ chức phi lợi nhuận do chính mình kiểm soát.
Sở Nông nghiệp và Dịch vụ Người tiêu dùng Florida cho biết sau khi mở cuộc điều tra vào tháng 5/2019, họ đã chuyển hồ sơ vụ này cho FBI. Sau khi các nhà điều tra bang và liên bang kiểm tra "nhóm phi lợi nhuận", họ phát hiện bằng chứng cho thấy các khoản tiền lớn đã được chuyển đến một tổ chức phi lợi nhuận khác của Shea bằng hóa đơn và thỏa thuận giả.
Trong một tin nhắn văn bản các nhà điều tra thu được, Kolfage nhắc nhở Badolato rằng khoản tiền 350.000 USD mà cựu binh đút túi cần được giữ bí mật.
Vào tháng 10/2019, khi biết mình đang nằm trong tầm ngắm của các nhà điều tra, Kolfage và Badolato bắt đầu liên lạc với nhau bằng ứng dụng nhắn tin mã hóa. Trang web "Chúng tôi xây tường" xóa đi thông tin nói rằng Kolfage không hưởng "một đồng nào từ quỹ". Thay vào đó, kể từ tháng một, nó nói rằng anh này được trả lương.
4 nghi phạm bị bắt ngày 20/8 với các cáo buộc âm mưu lừa đảo và âm mưu rửa tiền. Mỗi tội danh có mức án tù tối đa là 20 năm. Bannon không nhận tội và đang được tại ngoại với số tiền bảo lãnh 5 triệu USD.
"Tôi thấy Kolfage đã sử dụng một chủ đề nóng, gây xúc cảm mạnh và thân phận thương binh của mình vì những lý do ích kỷ, vụ lợi", người tố cáo Garlotte nói.
Phương Vũ (Theo NYTimes)