Cuối tuần tháng 7, anh Trần Xuân Bách, nhân viên văn phòng tại Hà Nội, trải nghiệm đêm khám phá nhà tù Hỏa Lò. Tình cờ biết đến tour qua bài viết của Ban Quản lý di tích trên mạng xã hội, anh cùng các đồng nghiệp mong muốn tham gia để hiểu thêm về lịch sử. Đây là lần đầu tiên nhà tù Hỏa Lò mở cửa đón khách tham quan đêm.
Hành trình khám phá nhà tù Hỏa Lò vào ban đêm. Video: Di tích Nhà tù Hỏa Lò.
Trước khi bắt đầu tour, du khách được phát tai nghe riêng để dễ dàng theo dõi lời lời hướng dẫn. Theo chân thuyết minh viên, đoàn tham quan bắt đầu vào cổng chính của nhà tù. Từ đây, anh Bách tiếp tục đi đến trại giam nam tập thể, trại nam tù chính trị, ngục tối. Không gian nhà tù tăm tối, ngột ngạt với ánh sáng le lói hắt xuống cùng âm thanh, tiếng nhạc dồn dập khiến anh xúc động.
"Chỉ đứng đó thôi mà tôi cảm thấy rất ngột ngạt rồi, thực sự không dám tưởng tượng ngày xưa các chiến sĩ đã sống và vượt qua sự khắc nghiệt này như thế nào", anh Bách nói.
Đan xen trong hành trình cảm xúc và không gian nghẹt thở đến thắt tim của ngục tù, anh được nghe câu chuyện về tinh thần lạc quan, yêu thơ ca, sách vở của những chiến sĩ cách mạng. Tại không gian sân tù, nơi có cây bàng cổ thụ, khúc nhạc của cựu tù nhân nhà tù Hỏa Lò - nhạc sĩ Đỗ Nhuận vang lên. Đặc biệt, hình ảnh nhạc sĩ biểu diễn sáo được các diễn viên tái hiện lại một cách chân thực. Anh Bách được ăn hạt bàng, nghe kể các chiến sĩ năm xưa đã sử dụng lá bàng, quả bàng để làm thuốc chữa bệnh, dùng cành bàng để làm đũa và sáo... như thế nào.
Anh Bách ấn tượng với sự kết hợp giữa âm thanh và ánh sáng khi tham quan di tích về đêm. Ảnh: Ngân Dương.
Tại khu vực các cửa cống ngầm, anh được nghe về hành trình vượt ngục của các tù nhân chính trị. Đồng thời còn được trải nghiệm cảm giác vượt ngục khi đi qua một hành lang hẹp, tối và ẩm ướt. "Những câu chuyện và các trải nghiệm thực khiến tôi hiểu hơn về tinh thần thép của các chiến sĩ năm xưa", anh kể lại.
Cảm xúc của anh được đẩy lên cao nhất khi dừng chân tại khu nữ tù chính trị, nơi anh được nghe câu chuyện về người vợ đầu của đại tướng Võ Nguyên Giáp - liệt sĩ Nguyễn Thị Quang Thái. Năm 1942, bà bị bắt và bị kết án 16 năm tù. Trong thời gian bị giam giữ, bà thường xuyên bị tra tấn nhưng vẫn kiên trung không tiết lộ thông tin của tổ chức. Năm 1944, bà mất do kiệt sức khi chăm sóc bệnh nhân trong nhà lao Hỏa Lò và bị nhiễm phong hàn.
Nơi anh Bách nghe thuyết minh viên kể câu chuyện về liệt sĩ Nguyễn Thị Quang Thái. Ảnh: Ngân Dương.
Tiếng máy chém, tiếng mở cửa xà lim tử hình được tái hiện đầy ám ảnh. Nghe câu chuyện của những người chiến sĩ kiên trung, bất khuất, không chút sợ hãi khi đứng trước máy chém, anh Bách cảm thấy thật sự xúc động và khâm phục.
"Khi thắp nén hương tưởng nhớ và tri ân các anh hùng liệt sĩ tại đài tưởng niệm, tôi đã có những phút giây lắng đọng. Buổi tối hôm nay, tôi đã đi qua từ cung bậc cảm xúc này đến cung bậc cảm xúc khác, nhưng cô đọng lại là sự xúc động. Và chắc chắn những ai đến đây cũng đều cảm thấy như vậy", anh chia sẻ.
Kết thúc hành trình 45 phút với nhiều cảm xúc, anh được thưởng thức trà lá bàng, thạch lá bàng được chế biến bởi những nhân viên làm việc tại khu di tích, đồng thời còn nhận một phần quà lưu niệm.
Ông Đặng Văn Biểu, Phó Trưởng Ban Quản lý di tích Nhà tù Hỏa Lò, cho biết: "Chúng tôi xây dựng kế hoạch mở cửa về đêm Di tích Nhà tù Hỏa Lò với mong muốn phát huy giá trị di tích hiệu quả và được nhiều du khách biết đến. Trong tiết hè oi ả của Hà Nội, phát triển tour về đêm là nét mới và tour nhận được phản hồi vượt quá sức tưởng tượng".
Dự kiến tour chỉ mở vào các tối từ thứ sáu đến chủ nhật hàng tuần để kết hợp cùng với phố đi bộ, song các buổi này đều được đăng ký kín lịch. Nhiều du khách muốn tham gia tour trong tuần nhưng với số lượng nhân viên hạn chế, ban quản lý di tích chưa thể đáp ứng được. "Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ phát triển thêm những hoạt cảnh, những câu chuyện ngắn mà đầy dũng cảm để khơi gợi tinh thần yêu nước", ông Biểu cho hay.
Nhà tù Hỏa Lò, nay là di tích lịch sử nhà tù Hỏa Lò, nằm ở số 1 Hỏa Lò, Hà Nội. Người Pháp xây dựng nhà tù này vào năm 1896, phía nam giáp phố Thợ Nhuộm, phía tây giáp phố Quán Sứ, bắc giáp phố Hai Bà Trưng còn đông giáp tòa án. Tổng diện tích nhà tù và những đường lân cận dẫn đến nhà tù là 12.908 m2. Thiết kế ban đầu của nhà tù để giam 450 người, nhưng thực tế giam tới 2.000 người. Nhà tù là nơi Pháp giam cầm hàng vạn chiến sĩ yêu nước, ngoài ra còn giam cả tù thường phạm và tù ngoại kiều.
Chương trình tham quan, trải nghiệm về đêm diễn ra từ 19h các ngày thứ 6, thứ 7, chủ nhật hàng tuần (bắt đầu từ ngày 24/7/2020). Chương trình phù hợp với đối tượng 16 tuổi trở lên. Du khách được khuyến nghị mặc trang phục lịch sự;
không sử dụng điện thoại, quay phim và chụp ảnh trong suốt trải nghiệm.
Ngân Dương
Xem thêm
Khách Tây nín thở khi lần đầu thấy máy chém trong nhà tù Hỏa Lò. Video: Thanh Tùng.