Theo số liệu từ Vụ Thị trường trong nước, kênh thương mại truyền thống Việt Nam đang chiếm 90% toàn ngành bán lẻ. Kênh bán hiện đại chỉ khoảng 8%, đa phần ở thành thị. Trong khi đó, tỷ trọng của hệ thống bán lẻ hiện đại ở Thái Lan là 34%, Malaysia 60% còn Singapore đến 90%.
Hiện phần lớn người tiêu dùng Việt sắm nhu yếu phẩm hàng ngày tại chợ truyền thống, cửa hàng nhỏ lẻ. Đại diện Sở Thương mại Hà Nội cho biết cả nước đang có hơn 8.700 chợ và 1,4 triệu cửa hàng tạp hóa. Dù tỷ trọng áp đảo, kênh thương mại truyền thống lại có tốc độ tăng trưởng khiêm tốn, khoảng 2-3%. Kênh bán hiện đại chỉ chiếm xấp xỉ 8% nhưng phát triển nhanh chóng với hai chữ số.
Hàng hóa tại VinCommerce đáp ứng tiêu chí "Tươi ngon thượng hạng".
Bán lẻ hiện đại tăng trưởng nhanh chóng được cho là nhờ sự xuất hiện của tầng lớp trung lưu, với GDP 5.000 USD một người mỗi năm và tỷ lệ đô thị hóa tăng nhanh, dự kiến đạt mức 50% tổng dân số vào năm 2024.
Sự thay đổi trong xu hướng tiêu dùng sau Covid-19 cũng là yếu tố đẩy nhanh quá trình chuyển đổi này. Người tiêu dùng ngày càng chuộng mua hàng tại nhà, giao hàng tận nơi. Ý thức cao về sức khỏe khiến khách chọn các cửa hàng hiện đại, uy tín, bảo đảm vệ sinh hay chấp nhận thanh toán không tiền mặt.
Thách thức của bán lẻ nhu yếu phẩm hiện đại
Do hạn chế về quy mô và sự phân tán của thị trường bán lẻ, người Việt đang phải chi trả cao hơn cho nhu yếu phẩm, nhà sản xuất cũng tốn nhiều chi phí cho logistic.
Cụ thế, chi phí logistic tại Việt Nam hiện chiếm 17%, trong khi Thái Lan khoảng 13% và Mỹ 8%. Từ đó, người tiêu dùng phải trả thêm 15-20% cho các nhu cầu thiết yếu, nhà sản xuất cũng chi trả cao hơn 15-20%.
Hệ thống bán lẻ VinCommerce đặt mục tiêu đạt lợi nhuận dương trong năm 2021.
Ngay cả lĩnh vực tài chính cũng có nhiều bất cập khi chưa phổ biến ở nông thôn. Ước tính, có hơn 60% người tiêu dùng chưa có cơ hội tiếp cận với các dịch vụ tài chính cơ bản. Trong khi ấy dù phổ biến những năm gần đây, thương mại điện tử chưa có vai trò mạnh mẽ ở mảng nhu yếu phẩm. Đa số hàng hóa được đặt mua qua mạng không thiết yếu.
Thương mại điện tử - lĩnh vực được kỳ vọng thay đổi thói quen tiêu dùng tại Việt Nam - chỉ chiếm 2% thị phần và không có chuỗi cung ứng đến tận nông thôn. Ngược lại với thực trang ở Mỹ và Trung Quốc, thương mại điện tử dần dẫn dắt thị trường bán lẻ. Đà dịch chuyển mạnh mẽ lên nền tảng trực tuyến bắt kịp với sự bùng nổ của internet, kết nối di động và smartphone.
Theo VECOM, thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng 15% vào năm 2020 (tương đương 13,2 tỷ USD), được dự đoán tiếp tục tăng trưởng vững chắc trong năm 2021, thậm chí đến năm 2025. Đây là cơ hội lớn cho các chuỗi bán lẻ trong nước mở rộng kinh doanh online.
Nền tảng bán lẻ nhu yếu phẩm "tất cả trong một"
Tại Đại hội cổ đông thường niên 2021, ông Trương Công Thắng, Tổng giám đốc Công ty The CrownX - nền tảng hợp nhất mảng bán lẻ tiêu dùng của Masan - trình bày tầm nhìn 2021-2025 của công ty.
"The CrownX là nơi hệ thống bán lẻ (VCM), FMCG (MCH), thịt có thương hiệu (MML) và dịch vụ tài chính (Techcombank) liên kết, hợp lực để tạo thành nền tảng kinh doanh thông suốt. Vì vậy, The CrownX được coi là chương đầu tiên trong hành trình 'Point of Life' mà Masan đang xây dựng", ông Thắng nói.
Nền tảng này không chỉ có điểm bán hiện hữu (offline) mà còn tích hợp với điểm bán trực tuyến (online). Ban lãnh đạo Masan Group nhấn mạnh: chiến lược của The CrownX là offline-to-online chứ không phải ngược lại. Trọng tâm của Masan là nhu yếu phẩm, coi đây là nền tảng cốt lõi để gia tăng khả năng tiếp cận khách hàng. Từ đó, họ có thể mở rộng phục vụ các nhu cầu thiết yếu khác như: tài chính, giáo dục, xã hội, giải trí và chăm sóc sức khỏe... "Những nhu cầu trên chiếm đến 50% chi tiêu tiêu dùng của người Việt", ông Thắng nói.
Ông Trương Công Thắng - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần The CrownX.
Cung cấp dịch vụ tài chính cũng là một phần trong nền tảng tích hợp này và đối tác của Masan là Techcombank. Tận dụng độ thâm nhập của mạng lưới bán lẻ hiện đại, doanh nghiệp đặt mục tiêu chuyển đổi ít nhất 1.500 cửa hàng thành điểm cung cấp dịch vụ tài chính, phủ sóng từ thành thị đến nông thôn.
Hiện Techcombank cũng có xấp xỉ 5 triệu người dùng. Nếu liên kết với các nền tảng khác từ offline sang online như thương mại điện tử, The CrownX có thể đạt mục tiêu tiếp cận 30-50 triệu khách hàng.
Theo đại diện Masan, khi tích hợp phục vụ các nhu cầu thiết yếu trên cùng một nền tảng, đồng thời nâng cao hiệu suất của chuỗi cung ứng, người tiêu dùng có thể mua sắm nhu yếu phẩm với giá rẻ hơn 15-20% so với hiện tại, còn nhà sản xuất tiết kiệm 15-20% chi phí.
Năm 2021, VinCommerce vạch kế hoạch cụ thể nhằm củng cố nền tảng bán lẻ nhu yếu phẩm hiện đại và mang lại tăng trưởng lợi nhuận bền vững gồm: cải thiện biên lợi nhuận thương mại lên mức 2% thông qua ký kết với các nhà cung cấp chiến lược; tìm nguồn hàng tươi sống trực tiếp;triển khai mô hình cửa hàng kiểu mẫu trên quy mô toàn quốc trước quý 2; nâng cấp mô hình chuỗi cung ứng châm hàng tự động...
Vạn Phát (ảnh: Masan)