Biến chủng ở Anh đã được phát hiện ở hơn 70 quốc gia và 40 bang của Mỹ. Nhờ nghiên cứu cách thức lây lan của biến chủng Anh, các nhà khoa học đã có thêm nhiều kiến thức về diễn tiến của nó ở các nước, trong đó có Mỹ.
"Kể từ khi biến chủng mới của nCoV được phát hiện, chúng ta ngày càng thực sự phải chạy đua với hai đại dịch riêng biệt", Jason Leitch, giám đốc lâm sàng quốc gia Scotland, nói. "Đây là lời cảnh báo đối với các quốc gia khác".
Các nhà khoa học Anh phát hiện chủng nCoV mới hồi tháng 11 năm ngoái,khi vẫn đang áp lệnh phong tỏa để ngăn chặn làn sóng lây nhiễm bùng phát từ mùa thu. Tới đầu tháng 12, họ truy vết và phát hiện nó lần đầu xuất hiện ở hạt Kent, miền nam nước Anh từ tháng 9. Quan chức y tế cộng đồng Anh khi đó vẫn tỏ ra bối rối với chủng virus mới đang lây lan ở miền nam, dù duy trì nhiều biện pháp kiểm soát dịch.
Nhân viên y tế tiêm vaccine Covid-19 cho người cao tuổi tại Bệnh viện Guy's ở London, Anh tháng 12/2020. Ảnh: AP.
Khi các nhà khoa học phân tích gene của biến chủng virus mới, họ phát hiện số lượng đột biến bất thường, trong đó một số đột biến cho thấy khả năng virus có thể lây lan nhanh hơn các loại trước đây. Những phân tích sau đó tiết lộ biến chủng mới có thể nhanh chóng chiếm vị thế "thống trị" như thế nào.
Khi Anh dỡ phong tỏa vào hồi đầu tháng 12, biến chủng mới lây lan khắp cả nước. Tỷ lệ ca nhiễm trên 100.000 người tăng gấp 5 lần ở London và biến chủng mới nhanh chóng được phát hiện hầu hết mọi khu vực ở Anh. Một lệnh phong tỏa toàn quốc nghiêm ngặt hơn được thực thi vào ngày 4/1 để ngăn chặn đợt bùng phát. Số ca nhiễm kể từ đó giảm và chính phủ đã công bố nhiều kế hoạch mở cửa trở lại từng bước trong những tháng tới.
Quan chức y tế cộng đồng bắt đầu tìm hiểu các hình thức tiếp xúc của ca nhiễm chủng mới, được biết đến với tên gọi B.1.1.7. Họ tìm thấy bằng chứng người nhiễm biến chủng mới tiếp tục lây nhiễm cho nhiều người hơn so với chủng cũ. Phát hiện này đã củng cố phân tích gene trước đó chỉ ra một phiên bản dễ lây lan hơn của nCoV.
"Chúng tôi chưa từng thấy bất kỳ chủng virus nào như biến chủng ở Anh về tốc độ phát triển và khả năng lây nhiễm", Nick Loman, giáo sư về thông tin sinh học và gene vi sinh vật tại Đại học Birmingham, nói.
Đáng lo ngại hơn khi quan chức y tế cộng đồng và nhóm nghiên cứu tại các đại học Anh bắt đầu xem xét dữ liệu lâm sàng về những ca nhiễm B.1.17, họ phát hiện dấu hiệu biến chủng mới có thể dẫn tới nguy cơ tử vong cao hơn.
Một phân tích sơ bộ từ Scotland chỉ ra chủng mới có thể khiến tỷ lệ nhập viện cao hơn 65% và tỷ lệ tử vong cao hơn 37% so với các chủng trước đây. Tuy nhiên, giới khoa học cho rằng các phát hiện này chưa phải kết luận cuối cùng, trong khi một số nghiên cứu chỉ ra mối liên hệ giữa chủng mới và tỷ lệ tử vong cao là "không chắc chắn" hoặc chủng mới có thể có nguy cơ tử vong thấp hơn.
Tuy nhiên, những bằng chứng hiện có đủ để hội đồng cố vấn khoa học của chính phủ Anh tháng này nói rằng B.1.1.7 có thể mang tới rủi ro nhập viện và tử vong cao hơn những chủng cũ.
Nhiều khảo sát về bệnh nhân được thực hiện bởi Cơ quan Thống kê quốc gia Anh giữa tháng 11 năm ngoái và tháng 1 năm nay đã mang tới một phát hiện khác, đó là người nhiễm B.1.1.7 có thể có nhiều triệu chứng khác nhau, qua đó giúp bác sĩ có thể phát hiện ca nghi nhiễm.
Các triệu chứng cơ bản của Covid-19 gồm sốt, ho và khó thở phổ biến hơn ở người nhiễm chủng mới hơn chủng cũ. Những triệu chứng như mất vị giác hoặc khứu giác ít phổ biến hơn, nhưng các vấn đề về hệ tiêu hóa xuất hiện nhiều hơn.
Theo giới chức y tế cộng đồng, một điều an ủi với Anh là biến chủng B.1.1.7 gây ảnh hưởng mạnh và dễ lây lan tới mức các biến chủng khác mà nhiều nhà dịch tễ lo ngại, như biến chủng Nam Phi và Brazil, không có "nhiều đất" để lây lan. Một lý do khác để lạc quan là nhiều thử nghiệm và nghiên cứu lâm sàng, cùng chiến dịch tiêm chủng thực tế ở Anh, cho thấy biến chủng B.1.1.7 có thể bị các vaccine hiện tại vô hiệu hóa.
Tiến sĩ Philip Dormitzer, trưởng nhóm khoa học về vaccine ngừa virus của công ty Pfizer, hôm 24/2 nói với các nhà lập pháp Anh rằng công ty đang thấy vaccine của họ có hiệu quả với biến chủng B.1.1.7, dựa trên những dữ liệu thực tế từ Israel và Anh.
Tuy nhiên, khả năng phát triển nhanh và những đặc tính bất thường của biến chủng mới đồng nghĩa nó vẫn có thể gây ra nhiều lo ngại, đặc biệt nếu kế hoạch triển khai vaccine không được duy trì đúng tiến độ, theo các chuyên gia.
"Đó là một con quỷ mới", Eric Topol, giáo sư y học phân tử tại Viện nghiên cứu Scripps ở California, nói. Nhưng Topol thêm rằng ông không nghĩ khả năng biến chủng mới có thể tạo ra một đại dịch mới.
Thanh Tâm (Theo WSJ)