Trước khi giành học bổng toàn phần Fulbright của chính phủ Mỹ, Bùi Minh Đức, 29 tuổi, Hà Nội, đã tìm hiểu và apply một số học bổng thạc sĩ khác. Từ trải nghiệm và quan điểm cá nhân, anh chia sẻ những điều cần lưu ý về ba học bổng thạc sĩ toàn phần Erasmus Mundus, Fulbright và Chevening.
Học bổng chính phủ hay các học bổng toàn phần là con đường giúp nhiều học sinh, sinh viên Việt Nam theo đuổi giáo dục sau đại học tại các nước phát triển. Nộp học bổng đòi hỏi sự tìm hiểu kỹ lưỡng và chiến lược của các ứng viên, phù hợp với mong muốn của từng học bổng.
Tại Việt Nam, các học bổng chính phủ nổi tiếng bao gồm Fulbright (Mỹ), Eramus Mundus (Liên minh châu Âu) và Chevening (Anh). Từng nộp cả ba học bổng, dưới đây là một số ưu nhược điểm của từng loại mà tôi đã quan sát và đúc rút để các ứng viên lưu tâm khi ứng tuyển.
Minh Đức, chủ nhân học bổng Fulbright năm 2021 ngành truyền thông, đang học tại Đại học Clark (Mỹ). Ảnh: Nhân vật cung cấp
Eramus Mundus
Eramus Mundus là một trong những học bổng danh giá nhất châu Âu, được tài trợ bởi Ủy ban châu Âu. Chương trình của Eramus Mundus cho phép người tham gia được học tại 2-4 quốc gia châu Âu trong hai năm. Đây là một trong những điểm khiến Erasmus Mundus thu hút nhiều ứng viên, bởi bạn sẽ không tìm thấy cơ hội trải nghiệm văn hóa, cuộc sống đa dạng tại nhiều quốc gia châu Âu cùng lúc ở các học bổng toàn phần khác.
Là một học bổng merit-based (học bổng tài năng, chú trọng vào thành tích học tập), Eramus Mundus phù hợp với các ứng viên có thành tích học tập tốt nhưng hồ sơ không quá mạnh về hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm lãnh đạo. Tất nhiên, việc vừa có năng lực học thuật tốt cùng với kinh nghiệm làm việc, khả năng lãnh đạo... sẽ khiến hồ sơ của bạn được đánh giá cao hơn.
Ngoài ra, Eramus Mundus không ràng buộc sau tốt nghiệp trong khi nhiều học bổng yêu cầu ứng viên phải rời khỏi quốc gia cấp học bổng hoặc trở về Việt Nam ngay sau khi theo học. Chính vì vậy, không ít du học sinh đã tìm được cơ hội việc làm tại châu Âu, trải nghiệm môi trường việc làm tại nước ngoài để có thêm kinh nghiệm. Trong năm 2022, Việt Nam có 40 ứng viên nhận được học bổng này.
Tuy nhiên, ứng viên cũng cần lưu tâm tới những nhược điểm có thể là rào cản trong quá trình nộp Eramus Mundus.
Thứ nhất, là học bổng cạnh tranh toàn cầu, Eramus Mundus không phân bổ đều mỗi năm bao nhiêu suất cho các quốc gia như nhiều học bổng chính phủ khác nên mức độ cạnh tranh không nhỏ. Hơn nữa, một số chương trình học trong Eramus Mundus giảm hỗ trợ tài chính, thậm chí có năm không tuyển khiến mức độ cạnh tranh cao hơn.
Thứ hai, mỗi chương trình học của Eramus Mundus có quy trình ứng tuyển và khung thời gian riêng, đòi hỏi các ứng viên phải tùy chỉnh cho phù hợp. Trong khi một số học bổng chính phủ khác có cán bộ Đại sứ hỗ trợ tại Việt Nam, ứng viên nộp Eramus Mundus phải chủ động rất nhiều trong quá trình nộp hồ sơ.
Thứ ba, một số ưu điểm của Eramus Mundus lại là điều nhiều bạn lo ngại. Ví dụ việc học bốn kỳ tại bốn quốc gia là một trở ngại khi bạn chỉ vừa kịp ổn định cuộc sống, làm quen với bạn bè và môi trường đã phải chuyển qua một đất nước, môi trường học thuật khác và bắt đầu lại từ đâu.
Chi phí: Eramus Mundus sẽ chi trả các khoản như học phí, tiền ăn, ở hàng tháng, vé máy bay...
Chevening
Chevening là học bổng của chính phủ Anh, được tài trợ bởi Bộ Ngoại giao Anh, Khối thịnh vượng chung và các tổ chức đối tác. Đây là một trong những học bổng chính phủ nổi tiếng nhất tại Việt Nam với số lượng hồ sơ lớn, đẩy mạnh truyền thông. Ngoài việc nắm rõ về thời gian của Chevening, ứng viên cũng nên lưu tâm tới một số đặc điểm khác.
Được đánh giá là một học bổng lãnh đạo, Chevening rất chú trọng tố chất lãnh đạo và kỹ năng networking (kết nối, mở rộng mối quan hệ) ở ứng viên, được thể hiện xuyên suốt từ hồ sơ ứng tuyển (với 2/4 câu hỏi về kỹ năng lãnh đạo và networking) cho tới quá trình phỏng vấn. Nhiều người coi yếu tố trên của Chevening là một chiếc "phễu" để lọc mức độ phù hợp của bản thân. Chevening cũng có những ưu tiên trong một số lĩnh vực, công việc để lựa chọn được các học giả tiềm năng trở thành lãnh đạo trong tương lai.
Trong khi nhiều chương trình học bổng thạc sĩ khác học trong hai năm, đa phần các ứng viên nhận học bổng Chevening sẽ học một năm, khoảng thời gian vừa đủ với nhiều người mong muốn trở về với công việc và phát triển sự nghiệp.
Sau khi có kết quả được nhận Chevening, ứng viên sẽ chủ động nộp hồ sơ tới các trường đại học tại Vương quốc Anh và xứ Wales để xin thư ứng tuyển. Người học phải trở về nước sau khi chương trình học kết thúc - đây là điểm khác biệt của Chevening với Eramus Mundus.
Hồ sơ gọn gàng cũng là yếu tố được nhiều người đánh giá cao khi nộp Chevening. Với hai thư giới thiệu, bài luận có bốn câu hỏi rõ ràng, ứng viên không mất quá nhiều thời gian apply. Thông thường, ứng viên nộp các học bổng chính phủ với Đại sứ quán tại Việt Nam sẽ được hỗ trợ tích cực từ lúc nhận học bổng cho tới khi lên đường.
Chi phí: Chevening sẽ chi trả tất cả chi phí, bao gồm học phí, ăn ở, vé máy bay đi lại, chi phí làm thị thực, bảo hiểm, chi phí khám lao phổi.
Fulbright
Là một trong những học bổng chính phủ danh giá nhất, Fulbright có những tiêu chí đặc thù được đề cao: Khả năng đóng góp cho đất nước sau khi hoàn thành chương trình học, thúc đẩy yếu tố trao đổi văn hóa và quan hệ Việt Nam - Mỹ. Ứng viên không cần chứng minh khả năng học thuật quá xuất sắc, thậm chí không cần học đại học chính quy tại Việt Nam, cũng không cần thể hiện khả năng lãnh đạo mà thiên về "tố chất".
Trước khi nộp Fulbright, bạn nên tự đặt câu hỏi cho bản thân: Công việc của bạn có thể đóng góp gì cho xã hội Việt Nam? Việc trao học bổng cho bạn sẽ đóng góp gì cho cho sự phát triển của Việt Nam? Đây được coi là yếu tố quan trọng hàng đầu mà bạn cần lưu tâm, nhưng cũng là không gian "mở" cho bạn thể hiện. Fulbright muốn nghe câu chuyện của ứng viên nhiều hơn chỉ đọc một danh sách dài thành tích hay bảng điểm xuất chúng.
Ưu điểm của Fulbright là một quy trình gọn gàng (ba thư giới thiệu và hai bài luận), sự hỗ trợ tích cực từ Đại sứ quán Mỹ trong quá trình nộp trường, cơ hội được vào những đại học hàng đầu nước Mỹ. Ngoài ra, học bổng Fulbright cho phép các ứng viên nộp rất nhiều ngành, đặc biệt là nhóm ngành xã hội vốn ít học bổng. Không giới hạn ở độ tuổi, nhiều ứng viên Fulbright đi học khi đã ngoài 40 - một điều rất khác biệt so với đa phần các chương trình học bổng ràng buộc về tuổi tác.
Là một chương trình học bổng có mặt tại nhiều quốc gia với lịch sử lâu dài, Fulbright cũng mang đến cho ứng viên những kết nối rất tốt trong công việc và cuộc sống.
Tất nhiên, song song với những điểm mạnh nổi bật, Fulbright cũng tồn tại một số nhược điểm. Ứng viên sẽ có ràng buộc hai năm ở Việt Nam sau khi học xong Fulbright. Quy trình nộp học bổng cũng mất nhiều thời gian, từ khi học bổng mở đơn mùa mới tới khi các ứng viên lên đường đi học mất tới gần hai năm.
Chi phí: Fulbright chi trả gần hết các chi phí, bao gồm học phí, ăn ở, vé máy bay đi lại, làm thị thực, bảo hiểm, thi GRE/TOEFL, đi lại, ăn ở của các ứng viên ở xa khi tập trung tại Hà Nội. Fulbright không chi trả chi phí khám sức khỏe và tiêm chủng các loại vaccine (nếu cần thiết).
Bùi Minh Đức