Tháng 6 là thời điểm đánh dấu mùa cá ayu (hay cá thơm), một loại cá nước ngọt ở Nhật Bản. Vào những ngày đầu mùa, rất nhiều người dân kéo nhau đi bắt cá ayu. Họ đem theo dây câu vào buổi sáng và hướng về những dòng sông, suối. Câu cá ayu bị cấm bắt ở Nhật, chỉ trừ cao điểm mùa hè với lý do để bảo tồn sự đa dạng của loài.
Người dân nô nức đi câu cá ayu. Video: Gujo.
Nơi nổi tiếng nhất về cá ayu ở Nhật Bản là Kyoto, tháng 6 hàng năm vùng này lại tổ chức các lễ hội bắt và ăn cá. Trong đó có lễ hội Arashiyama diễn ra vào ngày 14/6 năm nay. Đây là dịp mọi người cùng nhau câu ở sông Hozu, nướng cá và thưởng thức món đặc sản mùa hè.
Cá ayu có thể làm sashimi, sushi nhưng cách chế biến được ưa chuộng nhất vẫn là xiên que, nướng trên than hồng và rắc chút muối. Khi ăn chúng, bạn sẽ thấy lớp thịt cá chắc nịch và thơm ngọt, và có vô số trứng cá bùi, thơm nằm bên trong. Món cá nướng này rất hợp khi ăn kèm rau salad và bia lạnh.
Cá ayu xiên que từ đầu tới đuôi rồi nướng trên bếp than với một chút muối. Ảnh: Youtube.
Mùa cá ayu mỗi năm lại bắt đầu vào một ngày khác nhau, ở những vùng khác nhau tại Nhật, tùy thuộc vào lượng cá sản sinh. Tuy nhiên, thời kỳ cá ayu phát triển mạnh là tháng 6 - 9, thậm chí có nơi kéo dài tới cuối tháng 12, tùy vào dòng chảy của sông, suối. Ayu chỉ sống trong vòng một năm rồi chết đi, nơi tìm thấy chúng nhiều nhất là những sông, suối có dòng chảy mạnh.
Là một quốc gia bao quanh bởi đại dương, cũng như có vô số sông suối, Nhật Bản có lịch sử lâu dài về đánh bắt hải sản và hiện đứng hàng đầu thế giới về ngành nghề này. Nhật Bản nằm ở vùng khí hậu nóng ẩm nên có nhiều mưa, cung cấp lượng nước dồi dào cho các dòng suối chảy ở vùng núi. Rất nhiều loại cá nước ngọt sống ở đây nên việc câu cá từng rất phổ biến ở Nhật.
Ayu là một trong những loại cá nước ngọt có giá trị nhất. Bởi có thể chế biến theo nhiều cách khác nhau và hương vị ngon tuyệt, loại cá này chiếm một vị trí đặc biệt trong đời sống của người Nhật. Thực sự người Nhật đã bắt cá ayu nhiều thế kỷ qua: Tập thơ cổ nhất ở Nhật - Manyoshu, đã có từ thế kỷ thứ 8, gồm nhiều bài thơ nhắc tới việc câu cá ayu. Theo một số tư liệu khác từ 1.000 năm trước, cá ayu là món ăn quý dâng lên hoàng tộc.
Phương pháp bắt cá ngày nay rất thú vị và chỉ có thể thấy ở Nhật Bản. Kỹ thuật câu nhắm vào bản năng bảo vệ lãnh thổ của cá ayu. Một vòng nhẫn nhỏ được gắn vào mũi con cá ayu sống được chọn làm mồi, còn lưỡi câu sẽ móc vào bụng nó. Sau đó chiếc nhẫn được gắn vào dây câu và thả ra dòng suối. Khi bị một con làm mồi tới gần, cá ayu sẽ tấn công con cá mồi để bảo vệ lãnh thổ. Và lúc va chạm đó con cá sẽ bị móc vào dây câu và người bắt kéo lên bỏ vào giỏ.
Nghệ thuật bắt cá trên sông bằng chim cốc và lửa của người Nhật. Ảnh: Centraljapan.
Ngoài cách này, người Nhật còn có một số cách bắt cá ayu khác. Ở sông Nagara, tỉnh Gifu, lửa được đốt lên để thu hút cá tới gần thuyền, sau đó người ta thả chim cốc đã được huấn luyện để bắt cá và đem về thuyền. Đây là phương pháp đánh cá có lịch sử 1.300 năm.