"Thủ tướng Sunak và Rutte nhất trí sẽ phối hợp xây dựng liên minh quốc tế nhằm cung cấp cho Ukraine năng lực tác chiến trên không, hỗ trợ mọi thứ từ đào tạo đến nhận tiêm kích F-16", phát ngôn viên của Văn phòng Thủ tướng Anh thông báo sau cuộc họp của ông Rishi Sunak và Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte ngày 16/5.
Thủ tướng Sunak cũng "nhắc lại niềm tin về vị trí xứng đáng của Ukraine trong NATO", cũng như nhất trí với Thủ tướng Rutte "về tầm quan trọng của việc các đồng minh cung cấp hỗ trợ an ninh lâu dài cho Ukraine", phát ngôn viên Văn phòng Thủ tướng Anh cho biết.
Tiêm kích F-16 Hà Lan diễn tập tại thao trường Grafenwoehr, bang Bayern, Đức tháng 6/2013. Ảnh: US Army
Ukraine trong nhiều tháng đề nghị phương Tây cung cấp tiêm kích hiện đại như F-16 để "đẩy lùi các đợt tập kích của Nga". Tuy nhiên, Mỹ và các thành viên NATO tới nay từ chối cung cấp F-16 với lý do chúng quá phức tạp để Ukraine nhanh chóng làm chủ và bảo dưỡng, cũng như lo ngại quyết định sẽ khiến Nga leo thang xung đột.
Sau cuộc gặp với Tổng thống Zelensky hồi đầu tuần, Thủ tướng Sunak thông báo Anh cam kết sớm đào tạo phi công Ukraine với chiến thuật của NATO. Tuy nhiên, ông Sunak không công bố loại máy bay sẽ sử dụng, đồng thời cảnh báo xây dựng khả năng chiến đấu của tiêm kích không phải điều đơn giản.
Tổng thống Emmanuel Macron ngày 15/5 nói Pháp "để ngỏ khả năng đào tạo phi công cho Ukraine", đồng thời nhận định một số quốc gia châu Âu sẵn sàng làm điều này. Ông Macron cho biết các cuộc đàm phán với Mỹ đang diễn ra và hoạt động huấn luyện có thể lập tức bắt đầu.
Chuyên gia Justin Bronk tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh (RUSI) cảnh báo dù tiêm kích phương Tây có thể mang đến năng lực lớn hơn cho Ukraine, lưới phòng không của Nga sẽ buộc chúng phải bay thấp khi yểm trợ mặt đất và hạn chế hiệu quả tác chiến.
Nga và Ukraine đều không kiểm soát bầu trời, do đó vai trò của không quân ít nổi bật trong cuộc xung đột vốn được định hình chủ yếu bằng pháo binh. Các tổ hợp phòng không S-300 từ thời Liên Xô của Ukraine cùng hệ thống tên lửa do phương Tây viện trợ từng ngăn tiêm kích Nga tiến sâu vào không phận nước này.
Tiêm kích đa năng F-16 do General Dynamics phát triển từ những năm 1970, được Mỹ và các đồng minh sử dụng. F-16 có thể đạt tốc độ tối đa 2.121 km/h ở độ cao 12.000 m, trần bay tối đa 18.000 m với tầm hoạt động 546 km. F-16 được trang bị một pháo 6 nòng 20 mm, 11 giá treo có thể mang theo 7,7 tấn vũ khí.
Cục diện chiến trường Nga - Ukraine. Đồ họa: WP
Nguyễn Tiến (Theo CNN)