Giữa tháng 7, cặp nghệ sĩ góp mặt trong danh sách 22 gương mặt Sở Văn hóa và Thể thao TP HCM đề xuất danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân. Đông đảo đồng nghiệp cùng thời như nghệ sĩ Minh Vương, Thanh Tuấn gửi lời chúc mừng vợ chồng Thanh Kim Huệ. Cô đào Lan và Điệp một thời nói bà tự hào khi được xét tặng, nhưng điều hạnh phúc hơn cả là đến nay, bà vẫn còn cùng chồng nắm tay trên sân khấu, như lần đầu cách đây 50 năm.
Vợ chồng Thanh Kim Huệ, Thanh Điền mặn nồng sau năm thập kỷ gắn bó. Ảnh: Nhân vật cung cấp.
Thanh Điền, Thanh Kim Huệ lần đầu gặp nhau vào cuối thập niên 1960 - khi bà tròn 14 tuổi. Lúc đó, cô bé Bùi Thị Huệ (tên thật của bà) là một trong những giọng hát tiềm năng của sân khấu Sài Gòn. Có chất giọng kim với âm sắc sáng, làn hơi dài, bà được ông bầu của đoàn Kim Chung săn đón lúc mới 13 tuổi, cho tập làm quen với các dạng vai từ nô tỳ đến đào ba, đào nhì. Danh tiếng đến với Thanh Kim Huệ khi cố soạn giả Loan Thảo chọn bà vào vai Lan, hát cùng Chí Tâm (vai Điệp) trong bản thu Chuyện tình Lan và Điệp. Bà khiến soạn giả ngạc nhiên khi đặt trọn tâm tư vào mối tình oan nghiệt của Lan, từ lúc còn là cô gái ngây thơ đến khi bị phụ bạc, cắt tóc quy y. Tác phẩm trở thành một trong những bản ca cổ thành công nhất thời bấy giờ, đưa Thanh Kim Huệ, Chí Tâm lên hàng ngôi sao. Khi về hát cho đoàn Hoa Phượng, bà gặp tình yêu đầu đời - Thanh Điền.
Trong show truyền hình năm 2017, Thanh Kim Huệ cho biết lần đầu thấy ông trên tờ dán quảng cáo vở tuồng, bà nhủ thầm: "Nghệ sĩ gì xấu trai quá, vậy mà cũng đòi làm kép". Hơn bà tám tuổi, Thanh Điền lúc đó là chàng trai đôi mươi vừa thất tình. Thương một cô đào trong đoàn nhưng người ấy đi lấy chồng, ông buồn đời, cạo đầu trọc lóc. Lần đầu gặp Thanh Kim Huệ, ông để ý nhưng càng tiếp cận lại càng khiến bà khó chịu. Mỗi lần bà hóa trang, ông cố tình kê ghế ngồi sau lưng, vừa đàn vừa hát đầy tình ý. Khi bà đi chỗ khác, ông lại bê đồ lẽo đẽo theo sau. Bà bực mình nhưng không nói ra, chỉ nghĩ: "Người gì đâu ca không hay mà đàn nghe cũng dở".
Thời ấy, các đoàn hát lưu diễn ở miền Tây thường di chuyển bằng ghe để chở các cảnh trí, đạo cụ. Đi qua sông Hậu (Đồng Tháp), ghe đoàn Thanh Kim Huệ bất ngờ bị chìm. Thanh Kim Huệ và mẹ bà (làm thuê trong đoàn) vốn không biết bơi, hốt hoảng quơ tay cầu cứu. Thanh Điền lao đến, một tay đặt bà lên trống, tay kia ôm mẹ bà rồi vừa bơi vừa đẩy trống vào bờ. Cảm kích trước tấm lòng của ông, bà dần thương chàng kép cao to, tháo vát trong đoàn. Là ngôi sao trong đoàn, bà nhiều lần bị các nữ đồng nghiệp ganh ghét, bôi xấu. Có lần, bà khóc trong cánh gà vì bị cô lập. Ông là người duy nhất bên cạnh an ủi, động viên bà bám trụ với nghề hát. Năm 1975, bà gật đầu ưng thuận làm vợ ông, một đám cưới nhỏ diễn ra trong sự chúc phúc của nhiều bạn hữu trong làng sân khấu.
Thanh Kim Huệ - vai Thị Hến và Thanh Điền - vai quan huyện trong trích đoạn tuồng kinh điển "Ngao, Sò, Ốc, Hến" (thập niên 1980). Video: Youtube Cải lương Việt Nam.
Thanh Kim Huệ nói vợ chồng bà nhiều phen "gương vỡ lại lành". Không ít lần, hôn nhân họ đối mặt với nguy cơ tan vỡ, đa phần vì những tin đồn tình ái của Thanh Điền. Lúc ấy, ông làm trưởng đoàn kiêm đạo diễn, thường tiếp xúc với nhiều cô đào. Hai con còn nhỏ, bà không tránh khỏi nhiều lần ghen tuông vì sợ ông phản bội. Một lần cãi nhau nảy lửa, Thanh Kim Huệ nghĩ đến chuyện ly hôn, nhưng nhìn các con, bà kìm lòng lại. Cha mẹ bà chia tay từ lúc bà mới bảy, tám tuổi, nghệ sĩ xem đó là nỗi mất mát không gì bù đắp. Bà nói: "Khi tịnh tâm lại, mỗi người bớt đi cái tôi một chút để dung hòa. Chúng tôi dùng sự bao dung đối đãi nhau. Dây đàn căng thì dễ đứt. Khi một bên căng, bên còn lại phải chùng".
Thanh Điền, Thanh Kim Huệ hát tân cổ trong chương trình "Dấu ấn huyền thoại" - phát sóng tối 21/7. Ảnh: Điền Quân.
Vợ chồng Thanh Kim Huệ cùng nhau vượt sóng gió khi cải lương dần thất thế. Đầu những năm 2000, cả hai đầu tư vào vở Bến tương tư với hy vọng góp sức đưa khán giả trở lại ca cổ. Những suất diễn quy mô được tổ chức ở Nhà hát Hòa Bình, TP HCM, nhưng lỗ nặng vì không bán được vé. Họ bán nhà trả nợ, dắt hai con đi thuê trọ. Cuộc sống dần ổn định, vợ chồng bà lại đối diện cú sốc khi con gái qua đời vì bệnh hiểm nghèo. Theo đạo Phật từ nhỏ, bà dặn lòng chấp nhận thực tế bởi ai cũng về cõi vô thường. Nghệ sĩ nhận ra cuộc sống không phải lúc nào cũng chỉ nụ cười. Qua nhiều truân chuyên, bà học được chữ "an", tìm niềm vui trong mọi hoàn cảnh.
Ở tuổi xế chiều, Thanh Điền, Thanh Kim Huệ vẫn dốc sức cho sân khấu cải lương. Hồi tháng 5, vừa ra viện sau một đợt ốm, bà nhận lời xuất hiện trong chương trình Dấu ấn huyền thoại, cùng chồng diễn lại các trích đoạn kinh điển. Bà nói: "Hơn 50 năm vào nghề, chúng tôi chưa bao giờ nghĩ đến chuyện giải nghệ, vẫn chú trọng giữ gìn sức khỏe để gặp khán giả trong tâm thế tốt nhất. Chúng tôi nguyện cầu giữ được năng lượng ấy để hát đến ngày cuối đời".
Thanh Kim Huệ - Thanh Điền hát tân cổ "Cái bóng bên chồng" ở Giỗ tổ sân khấu tháng 9/2020. Video: Mắt Lửa.
Tam Kỳ