Ký ức thu Lan và Điệp năm 1969 được Thanh Kim Huệ và Chí Tâm chia sẻ trong một chương trình truyền hình phát sóng đầu tháng 2. Thanh Kim Huệ cho biết khi đó chị mới 14 tuổi, ký hợp đồng với Hãng đĩa Việt Nam do Sáu Liên làm chủ. Soạn giả Loan Thảo là giám đốc kỹ thuật của hãng (nay gọi là biên tập) chọn chị vào vai Lan. Tuổi đời non nớt, vừa tham gia nghệ thuật được hơn một năm, chị lo lắng khi lần đầu thể hiện vai lớn. Soạn giả khuyên chị đóng tự nhiên, không màu mè, có sao diễn vậy.
Không có kinh nghiệm thực tế, Thanh Kim Huệ tìm cảm xúc từ những lời ca. Lúc hát, chị quên mọi thứ, sống trọn cùng mối tình oan nghiệt của nhân vật. Đến đoạn Lan biết hết mọi chuyện, đứng sau hè và khóc, khi tiếng đờn vang lên, Thanh Kim Huệ ca "Có vợ rồi nên tử tế với người ta", nước mắt chị cũng tuôn trào. "Soạn giả Loan Thảo viết quá hay. Vở này thành công, công đầu tiên thuộc về tác giả", chị nói.
Thanh Kim Huệ ca lại phân đoạn tâm đắc nhất. Video: THVL.
Nghệ sĩ Chí Tâm cho biết thời đó nghèo nàn, chỉ có hai cái micro. Người này kê miệng vào hát, người kia phải nhích ra. "Bởi vậy quý vị nghe băng audio sẽ thấy những khoảng lặng vì khi đó chúng tôi phải nhường nhau", anh nói. Không được đọc kịch bản trước, hai nghệ sĩ phải học thuộc lời trong thời gian ngắn. Công nghệ thu âm thời đó chưa phát triển, không thể mix nhạc như hiện tại nên họ không được phép thu sai, sai làm lại từ đầu. Êkíp tập trước khoảng ba lần để quen với dàn đờn, phát hiện lỗi, thêm thắt chi tiết giúp bản thu hay hơn.
Nghệ sĩ Thanh Kim Huệ cho biết soạn giả Loan Thảo chỉnh sửa từng câu chữ. "Những phiên bản dựng sau này, thiếu cái ấp a, ấp úng trong câu 'Chiều nay... người ta đi hả' của cô Lan khi muốn gọi Điệp là anh mà không dám", chị nói. Toàn bộ bản thu hoàn thành trong hai ngày. Khi ra mắt, tác phẩm được khán giả đón nhận nồng nhiệt. Hãng đĩa Việt Nam khai thác được ba nguồn thu từ băng cassette, đĩa, sách ghi bài ca.
Tháng 8/2019, sau 45 năm, Thanh Kim Huệ lần đầu diễn vai Lan trên sân khấu cải lương. Trước đó, dù được nhiều người mời nhưng chị không dám nhận. "Khán giả đã yêu thích phần tiếng ở bản thu, tôi lo không biết khi thể hiện phần hình, mình có làm được không. Tôi không dám nhận lời vì sợ diễn không đạt, mình sẽ mất luôn phần tiếng", chị nói.
Thanh Kim Huệ (áo xanh), Chí Tâm diễn cảnh chia tay trong lần đầu diễn chung vở "Lan và Điệp" trên sân khấu. Ảnh: Mai Nhật.
Vở Lan và Điệp kể về mối tình lãng mạn, trắc trở của cô gái tên Lan và chàng trai tên Điệp. Do mắc mưu của ông quan phủ ở tỉnh lẻ, Điệp - nam sinh nghèo - phải phụ tình vị hôn thê là Lan để cưới Thúy Liễu, con gái ông Phủ. Lan ôm mối tình tuyệt vọng bỏ nhà đến chùa cắt tóc đi tu. Cao trào của câu chuyện khi Điệp tìm được ngôi chùa mà Lan đang tá túc, cũng đúng lúc nàng trút hơi thở cuối cùng.
Thanh Kim Huệ tên thật là Bùi Thị Huệ, sinh năm 1955 tại TP HCM. Năm 14 tuổi, chị được chọn vào vai Lan trong bản thu Lan và Điệp của soạn giả Loan Thảo và trở thành giọng ca được khán giả yêu mến. Ngoài tuồng cổ, chị cũng được khán giả hâm mộ với những bản tân cổ giao duyên như Chợ mới (tác giả: Trọng Nguyễn), Rước tình về với quê hương (tân nhạc: Hoàng Thi Thơ, cổ nhạc: Loan Thảo), Đám cưới trên đường quê (Nhạc: Hoàng Thi Thơ, lời vọng cổ: Yên Lang)...
Nghệ sĩ Chí Tâm tên thật là Dương Chí Tâm, sinh năm 1952 tại Trà Ôn - Vĩnh Long. Anh yêu cải lương từ ngày bé và được gia đình cho học ca cổ nhạc từ lúc sáu tuổi. Anh có thời gian gắn bó với các đoàn hát: Tinh Hoa, Dạ Quang Châu, Kim Chung...và nổi danh với hàng trăm vai diễn. Anh được khán giả nhớ đến nhiều nhất qua vai Điệp trong vở cải lương Lan và Điệp của soạn giả Loan Thảo.
Hiểu Nhân