Bác sĩ Phạm Đình Đông, Quản lý Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết như trên, thêm rằng các tác nhân virus, vi khuẩn có thể tấn công hệ tim mạch theo nhiều cơ chế. Ngoài tấn công trực tiếp vào các tế bào mô dẫn đến viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, mầm bệnh có thể gây viêm, làm tăng nguy cơ vỡ mảng xơ vữa động mạch và hình thành cục máu đông, gây nhồi máu cơ tim. Bác sĩ Đông chỉ ra biến chứng tim mạch do 5 bệnh trên và các vaccine phòng ngừa như sau:
Sốt xuất huyết
Y văn thế giới đã ghi nhận nhiều trường hợp sốt xuất huyết biến chứng tim mạch. Một bài đăng trên Tạp chí Tim mạch châu Âu hồi tháng 4/2024, dẫn chứng trường hợp một bệnh nhân nữ 50 tuổi tử vong do sốt xuất huyết biến chứng viêm cơ tim khi du lịch tại Thái Lan. Nghiên cứu khác đăng trên Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ chỉ ra 12,5% bệnh nhân sốt xuất huyết nặng gặp biến chứng tim mạch.
Hiện Việt Nam lưu hành vaccine Qdenga dành cho trẻ từ 4 tuổi trở lên và người lớn, giúp phòng cả bốn type huyết thanh virus gây bệnh Den-1, Den-2, Den-3 và Den-4. Vaccine giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và nhập viện do sốt xuất huyết lần lượt hơn 80% và hơn 90%. Lịch tiêm gồm hai mũi, cách nhau ba tháng. Phụ nữ cần hoàn thành lịch tiêm trước khi mang thai tốt nhất ba tháng, tối thiểu một tháng.
Bệnh nhân 17 tuổi bị biến chứng viêm cơ tim do nhiễm virus cúm B. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Cúm
Nhiều nghiên cứu chỉ ra cúm gây ra nhiều biến chứng như tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, viêm và tràn dịch màng ngoài tim... Nghiên cứu trên hồ sơ của hơn 23.400 bệnh nhân nhập viện do nhiễm cúm nặng từ 2008 đến 2019 từ các chuyên gia Hà Lan công bố năm 2024 cho thấy người bệnh cúm có nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng gấp 6 lần trong tuần đầu tiên mắc cúm.
Một bài viết đăng trên trang web chính thức của Hệ thống Y tế UCLA Health, trực thuộc Đại học California, Los Angeles (Mỹ), chỉ ra cứ 8 bệnh nhân người lớn nhập viện thì có một người gặp biến chứng tim mạch nghiêm trọng, trong đó, 7% bị tử vong.
Bệnh cúm có thể phòng ngừa nhờ vaccine với nhiều loại khác nhau như loại của Pháp, Hà Lan, Hàn Quốc và Việt Nam. Các vaccine tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi và người lớn. Trẻ dưới 9 tuổi nếu chưa chủng ngừa cần tiêm hai mũi cơ bản, cách nhau tối thiểu một tháng, sau đó tiêm nhắc một mũi hằng năm. Người lớn tiêm một mũi và tiêm nhắc một mũi hằng năm. Vaccine cúm có thể giảm đến 45% nguy cơ đau tim ở người mắc bệnh mạch vành, đồng thời giảm tỷ lệ tử vong do suy tim và nhồi máu cơ tim.
Phế cầu
Phế cầu khuẩn là tác nhân hàng đầu gây ra các bệnh viêm phổi, viêm màng não. Hơn 90% số ca tử vong do phế cầu ra ở các nước đang phát triển.
Theo nghiên cứu đăng trên Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ năm 2020, có đến 30% bệnh nhân nhập viện do phế cầu khuẩn xâm lấn gặp biến cố tim mạch, bao gồm: Rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, suy tim. Tỷ lệ tử vong ở người bệnh viêm phổi phế cầu bị biến chứng tim mạch cao hơn gấp đôi so với người chỉ bị viêm phổi.
Bác sĩ Đông cho biết nhiều chủng phế cầu khuẩn gây bệnh phổ biến đã có vaccine. Trong đó, vaccine phế cầu 10 tiêm cho trẻ từ 6 tuần tuổi đến dưới 6 tuổi. Phế cầu 13 và phế cầu 15 tiêm cho trẻ từ 6 tuần và người lớn. Phế cầu 20 tiêm cho người từ 18 tuổi và phế cầu 23 tiêm cho trẻ từ 2 tuổi và người lớn. Tùy vào độ tuổi và lịch sử tiêm chủng, bác sĩ sẽ tư vấn lịch tiêm phù hợp.
Bài viết đăng trên Oxford Academic năm 2020, cho biết những người được tiêm ngừa vaccine phế cầu giảm hơn 14% nguy cơ mắc các biến cố tim mạch, giảm 8% nguy cơ tử vong so với người chưa tiêm chủng.
Người dân tiêm vaccine phòng bệnh tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC. Ảnh: Hoàng Dương
Bạch hầu
Theo bác sĩ Đông, biến chứng viêm cơ tim khi mắc bạch hầu có thể xảy ra sau khoảng một tuần xuất hiện triệu chứng đường hô hấp. Trẻ dưới 5 tuổi và người lớn chưa tiêm vaccine hoặc thiếu mũi nhắc lại, người suy giảm miễn dịch, sống trong môi trường đông đúc có nguy cơ cao nhiễm bạch hầu.
Hiện có nhiều loại vaccine phối hợp có thành phần ngừa bạch hầu cho trẻ em và người lớn như: 6 trong 1; 5 trong 1; 4 trong 1 phòng các bệnh bạch hầu - uốn ván - ho gà - bại liệt; 3 trong 1 phòng các bệnh bạch hầu - uốn ván - ho gà và 2 trong 1 phòng bạch hầu - ho gà.
Trẻ nhỏ sau khi hoàn thành các mũi cơ bản trước hai tuổi cần tiêm nhắc một mũi khi đủ 4-6 tuổi và 9-10 tuổi và sau mỗi 10 năm. Người lớn chưa tiêm hoặc không rõ lịch sử tiêm chủng cần hoàn thành ba mũi cơ bản, sau đó tiêm nhắc một mũi sau mỗi 10 năm.
Zona thần kinh
Nghiên cứu đăng trên trang Oxford Academic cho thấy, 71.912 người mắc zona thần kinh có nguy cơ nhồi máu cơ tim cao gấp 1,35 lần trong 30 ngày đầu so với 2.093.672 người không nhiễm bệnh.
Zona thần kinh là bệnh xảy ra sau khi một người nhiễm virus thủy đậu. Để phòng zona thần kinh, bác sĩ Đông khuyến cáo người dân nên tiêm cả 2 loại vaccine thủy đậu và zona. Một nghiên cứu lớn ghi nhận rằng tiêm vaccine zona có thể giúp giảm 23% nguy cơ các biến cố tim mạch nói chung, bao gồm giảm 26% nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim hoặc tử vong do bệnh lý tim mạch; 26% nguy cơ suy tim và 22% nguy cơ bệnh mạch vành.
Vaccine zona thần kinh có chỉ định tiêm cho người từ 50 tuổi trở lên và người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ mắc zona thần kinh. Lịch tiêm gồm 2 mũi cách nhau 1-2 tháng. Hiệu quả phòng bệnh lên đến 97%, giảm biến chứng đau thần kinh sau zona và biến chứng khác hơn 90%. Còn vaccine thủy đậu hiện được chỉ định tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn, lịch tiêm 2 mũi cách nhau 1-3 tháng.
Hoàng Yến